เชื่อว่าตายแล้วเกิดก็ผิด เชื่อว่าตายแล้วสูญก็ผิด

ชาวพุทธเกือบทั้งหมดจะเชื่อว่า "ชีวิตของคนเรานี้ถ้ายังมีกิเลสอยู่เมื่อตายไปแล้วจะต้องกลับมาเกิดอีก แต่ถ้าหมดกิเลสแล้วจะดับสูญไปเลย" ซึ่งนี่เป็นความเห็นผิดทั้งสองอย่าง คือถ้าเชื่อตายแล้วยังจะมาเกิดใหม่ได้อีก ก็เป็นความเห็นผิดพวกสัสสตทิฎฐิ(เห็นว่ามีสิ่งสืบต่อ)  แต่ถ้าเห็นว่าดับสูญไปเลยก็เป็นพวกอุจเฉททิฎฐิ(เห็นว่าขาดสูญ)

ทำไมชาวพุทธจึงยังมีความเชื่อผิดๆกันอยู่เช่นนี้ ทั้งๆที่พระพุทธเจ้าก็สอนเรื่องอนัตตาเอาไว้แล้วว่า "ชีวิตนี้ประกอบด้วยร่างกายและจิตใจ(คือขันธ์ ๕) ซึ่งจะหาสิ่งที่เป็นตัวตนจริงๆ(อัตตา)ในขันธ์ ๕ ที่จะมาเป็นตัวตนของเราไม่มีเลย  เมื่อขันธ์ ๕ มาประชุมพร้อม มันก็จะเกิดความรู้สึกว่ามีตัวเราขึ้นมา แต่ถ้ามันแยกกันก็จะไม่มีความรู้สึกว่ามีตัวเราทันที" ดังนั้นความเชื่อว่ามีเรามาเกิด และมีเราตาย จึงเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ ถ้ายังเชื่อว่ามีเราตายแล้วมาเกิดได้ใหม่อีกหรือดับสูญไปจึงเป็นความเห็นผิดไปทันที

สรุปว่าถ้ายังเชื่อว่ามีเราอยู่ในขันธ์ ๕ ก็จะเกิดความเห็นผิดต่อไปว่ามีเราตาย แล้วก็จะกิดความเห็นผิดต่อไปว่า "จะมีเรามาเกิดใหม่อีก หรือมีเราที่ดับสูญไปเลย" แต่ถ้ามีความเข้าใจอย่างแจ่มแจ้งว่า "มันไม่มีตัวเราอยู่จริงในขันธ์ ๕" ก็จะเข้าใจต่อไปว่า "มันไม่มีเรามาเกิด" แล้วก็จะเข้าใจต่อไปอีกว่า "มันไม่มีใครตาย" จึงจะเป็นความเห็นที่ถูกต้อง(สัมมาทิฎฐิ)ที่แท้จริงของพระพุทธเจ้า ซึ่งไม่จัดว่าเป็นความเห็นผิดทั้งสองอย่าง