หลัก 4 ประการ ในการมองคนชั่ว คนดี

อสัตตบุรุษ คือ ผู้ที่ไม่น่าคบ นั้น ดูได้อย่างนี้


1. เปิดเผยความชั่วของผู้อื่น แม้ไม่มีคนถาม
(คิดดูเอาว่าหากมีคนถามเขาจะเปิดเผยมากกว่านี้แค่ไหน)

2. มีคนถามถึงความดีของคนอื่น ก็ไม่ตอบ หรือหาทางไม่ตอบ
(คิดดูว่า หากไม่ถาม เขาจะพูดสรรเสริญความดีของคนอื่นหรือไม่)

3. มีคนถามถึงความชั่วของตนเอง ก็ไม่ยอมตอบ
(คิดดูว่า หากไม่ถาม เขาจะยอมพูดถึงความชั่วของตนไหม)

4. พูดโอ้อวดความดีของตน แม้ไม่ถูกถาม
(คิดดูว่า หากถูกถาม จะยกหางตัวเองขนาดไหน)


สัตบุรุษ คือ ผู้ที่ควรคบ  ให้ดูอย่างนี้ว่า

1. แม้มีคนถามถึงความชั่วของคนอื่น ก็ไม่ตอบหรือหลีกเลี่ยงไม่ตอบ
(คิดดูว่า ถ้าไม่มีคนถาม เขาจะพูดหรือไม่)

2. แม้ไม่มีคนถามถึงความชั่วของตน ก็เปิดเผยให้ฟัง
(คิดดูว่า ถ้ามีคนถาม เขาจะสารภาพมากแค่ไหน)

3. แม้ไม่มีคนถามถึงความดีของคนอื่น ก็พูดให้ฟัง
(คิดดูว่า ถ้ามีคนถาม เขาจะสรรเสริญมากแค่ไหน)

4. แม้ถูกถามถึงความดีของตน ก็ไม่ตอบ หรือหลีกเลี่ยงที่
จะตอบ
(คิดดูว่าถ้าไม่ถาม เขาจะพูดจายกหางตัวเองหรือไม่)