ใครเป็นอยู่บ้าง? “Perfectionism “

🧠 คุณอาจเป็นคนที่มีบุคลิกนิยมความสมบูรณ์แบบ (Perfectionism) โดยไม่รู้ตัว ซึ่งอาจเป็นหนึ่งใน สารตั้งต้น ของโรคซึมเศร้าได้

.

🧩 Perfectionism คืออะไร

Perfectionism คือบุคลิกภาพที่ใส่ใจในความถูกต้องแม่นยำ
วางมาตรฐานกับตัวเองไว้สูง
และมุ่งหวังให้ผลงานออกมาดีที่สุด

ซึ่งอาจทำแบบนี้
▪️ เพราะต้องการให้ผลออกมาดีที่สุด
▪️ หรือเพราะกลัวถูกตำหนิ
▪️ กลัวความผิดพลาด

และต้องเน้นย้ำว่าสิ่งเหล่านี้
❗️ไม่ใช่ว่าคนนั้น “อยากจะเป็นแบบนี้”
แต่มัน ออกมาเองจากสมอง
โดยที่สลัดออกไปไม่ได้

.

⚔️ บุคลิกภาพแบบนี้ จัดเป็นดาบสองคมค่ะ

.
.

👍 ข้อดี — ดีมาก และดีจริง

โดยเฉพาะคนที่มีบุคลิกภาพนี้ในรูปแบบ
ตั้งมาตรฐานสูงแล้วลงมือทำ (Perfectionistic strivings)

คนกลุ่มนี้มักจะ
▪️ เป็นระเบียบ
▪️ ใส่ใจรายละเอียด
▪️ มีเป้าหมายชัดเจน

และโดยเฉพาะกลุ่มที่ perfectionism ในทุกๆ เรื่อง
มักทำหลายสิ่งสำเร็จได้ดีมาก

แต่ในมุมมองของเขาเอง
▪️ มักประเมินผลงานตัวเองต่ำไป
▪️ หรือไม่ก็ตั้งเกณฑ์สูงเกินจริง
จนรู้สึกว่า “ตัวเองไม่เคยดีพอ”

ทั้งที่ในความเป็นจริง
ผลลัพธ์ของงานมักอยู่ในระดับ ดี ถึง ดีมาก

.
.

👎🏿 ข้อเสีย — อันนี้อันตราย

มันอาจเป็น สารตั้งต้น
ที่ทำให้ติดอยู่ในวังวน stress ตลอดเวลา

ประโยคในหัวที่พบบ่อยคือ
“เห็นจุดผิดแล้วไม่สบายใจ”
“ห้ามผิดแม้แต่นิด”
หรือ “ถ้าพลาด ฉันคงดูแย่มาก”

ถ้าความคิดแบบนี้วนซ้ำๆ อยู่กับตัวเอง
จะกลายเป็นว่า
เราไม่สามารถทำอะไรให้ถึง “เป้านั้น” ได้เลย

สมองส่วน ventromedial prefrontal cortex (vmPFC)
เริ่มตีค่าตัวเองต่ำลง

.

🌪️ ความคาดหวังอาจลามไปถึงสิ่งแวดล้อม

บางครั้งเกณฑ์ที่ตั้งไว้
ไม่ได้ใช้กับตัวเองอย่างเดียว
แต่ลามไปถึงผู้อื่นด้วย

โดยเฉพาะงานที่ต้องทำร่วมกับคนอื่น
▪️ กลายเป็นการคาดหวังให้ทุกคนเป๊ะ
▪️ งานไม่เคยถึงเกณฑ์ในหัว
▪️ stress เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

หรือใน บางคน
อาจแสดงออกเชิงพฤติกรรมที่กดดันผู้อื่น
ซึ่งสุดท้ายจะย้อนกลับมาทำให้ตนเอง stress มากขึ้น

(เรื่องนี้ละเอียดอ่อนนะคะ
มันขึ้นกับลักษณะงานด้วย
บางงานก็ต้องเป๊ะ บางงานไม่ต้องขนาดนั้น ฯลฯ)

.

⏳ อีกกลุ่มที่พบบ่อย และมักไม่รู้ตัว

คือกลุ่มที่นิยมความสมบูรณ์แบบ
เพราะเหตุผลลึกๆ คือ
▪️ กลัวความผิดพลาด
▪️ กลัวการถูกตำหนิ
▪️ กลัวถูกสังคมมอง

เรียกว่า Perfectionistic evaluative concerns

บางครั้งสมองเลือกจะ
“รอจนกว่าจะพร้อม”

สุดท้ายกลายเป็น
▪️ ผลัดวันประกันพรุ่ง
▪️ สะสมปัญหา
▪️ สะสม stress

จนเข้าสู่ภาวะเครียดเรื้อรังได้เช่นกัน

.

🧠 สิ่งเหล่านี้เรียกว่า maladaptive perfectionism

เป็นสารตั้งต้นที่ทำให้
สมองโดนอาบ stress ตลอดเวลา

และเสี่ยงที่จะ
▪️ กระตุ้นเม็ดเลือดขาว microglia
▪️ ให้ปล่อยสารก่ออักเสบใส่สมองมากเกินไป

นำไปสู่กลุ่มโรคทางจิตเวช
เช่น
▪️ โรคซึมเศร้า
▪️ โรคย้ำคิดย้ำทำ

.

❓ คำถามคือ จุดเริ่มต้นมันมาจากอะไร

ปัจจุบัน วิทยาศาสตร์เชิงบุคลิกภาพ
ยังมีข้อมูลไม่มาก

กรณี perfectionism
ยังไม่พบข้อมูลชัดเจนเรื่องพันธุกรรม

แต่ปัจจัยที่ส่งผลรุนแรงแน่ๆ คือ
🌱 สิ่งแวดล้อมรอบตัว
โดยเฉพาะช่วงวัยเด็กก่อนถึงวัยรุ่น

เพราะช่วงนี้
เป็นช่วงที่สมองกำลัง “คลำหาตัวตน”
ว่าจะเพิ่มหรือลดวงจรไหน
(Neuroplasticity / Neuronal pruning)

ดังนั้น
ถ้าเริ่มต้นชีวิตด้วยความสมบูรณ์แบบ
และความกลัวที่จะผิดพลาด

วงจรสมองที่เกี่ยวข้อง
ก็จะถูกขยายซ้ำๆ และแข็งแรงขึ้น

.

📖 งานวิจัยที่น่าสนใจ

Wu et al., 2016
ศึกษาในคนทั่วไปที่ไม่ได้ป่วย

พบว่า
คนที่มี perfectionism แบบ
▪️ กลัวความผิดพลาด
▪️ ลังเลในสิ่งที่ทำ

มักมีการเปลี่ยนแปลงของสมองบริเวณ
anterior cingulate cortex (ACC) อย่างชัดเจน

.

🧠 ACC ทำหน้าที่อะไร

▪️ ตรวจจับความผิดพลาด
▪️ จัดการความขัดแย้งในใจ
▪️ ควบคุมอารมณ์
▪️ ประมวลผลความทุกข์ทางใจ

พูดง่ายๆ คือ
ACC คือสมองส่วนที่คอย “เฝ้าระวัง”
ว่าเรากำลังทำถูกหรือผิดอยู่หรือไม่

ดังนั้น
คนที่
“คิดวนเรื่องความผิดพลาด”
และ “กลัวการถูกตำหนิ”

จะใช้งาน ACC ซ้ำๆ บ่อยๆ

.

📈 ผลที่เกิดขึ้น

ทีมวิจัยพบว่า
ยิ่งคนกลัวผิดพลาดบ่อย
สมองส่วน ACC ก็มีปริมาตรมากขึ้น

ซึ่งอาจสะท้อนว่า
สมองเกิด neuroplasticity
หรือพูดง่ายๆ คือ
👉 “ถูกใช้งานบ่อยจนขยายใหญ่ขึ้น”

เมื่อพฤติกรรม
▪️ กลัวผิด
▪️ ลังเลในตัวเอง

ถูกใช้ซ้ำมากพอ
สมองจะฝังมันไว้ในระดับโครงสร้าง

ทำให้บุคลิกนี้
ติดตัวและคงอยู่

และหากไม่มีการดูแล
ก็อาจกลายเป็นจุดตั้งต้นของ
ภาวะซึมเศร้า
และความทุกข์เรื้อรัง

ไม่ว่าจะเป็นสาย
▪️ กลัวผิดแล้วทำ
▪️ หรือผลัดวันประกันพรุ่ง

.

❤️ สรุปนะคะ

แรงกดดันจากภายนอกหรือภายใน
→ เกิด perfectionism
→ ใช้สมองส่วนเฝ้าระวัง (ACC) ซ้ำๆ
→ สมองปรับโครงสร้างตามการใช้งาน
→ พฤติกรรมฝังลึกกลายเป็นบุคลิกถาวร
→ หากมากเกินและทำให้เครียดเรื้อรัง
→ เป็นสารตั้งต้นของโรคซึมเศร้าและโรคอื่นๆ ได้

แต่!
การจะเป็นซึมเศร้า
ต้องมีหลายปัจจัยนะคะ
บุคลิกภาพเสี่ยงเป็นแค่ หนึ่งปัจจัยเท่านั้น

.

🧡 ทิ้งท้าย

แม้จะบอกว่า “ให้ปรับ”
แต่ต้องยอมรับว่า
บุคลิกภาพ ปรับโคตรยาก

ต้องใช้เวลา
และความพยายามสูงมาก

ใครที่รู้สึกว่าตัวเองมี Perfectionism
และมันเริ่มทำร้ายตัวเอง

ลองเริ่มฝึก
▪️ “ผิดพลาด”
▪️ ยอมรับความไม่สมบูรณ์

ตั้งแต่วันนี้

มันจะรู้สึกอายๆ
ไม่สบายใจ
แต่เชื่อเถอะค่ะ

มันจะผ่านไป

Cr https://www.facebook.com/share/1Hf5nTsX1Q/?mibextid=wwXIfr