จากกระทู้ก่อนหน้าของผม (
ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีของไทยไม่ขยับมา 10 ปี) ทำให้ผมสงสัยว่า ประเทศที่ก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในเอเชียมีโครงสร้างการศึกษาในประเทศอย่างไร แตกต่างจากไทยมากน้อยแค่ไหน ผมจึงเจาะลึกถึงประเด็นบัณฑิตที่สำเร็จการศึกษาในช่วง 10 ปีที่ผ่านมาของประเทศต่างๆ แถบเอเชีย ทำให้ได้ข้อมูลที่น่าสนใจหลายอย่าง
สำหรับประเทศไทยการเปรียบเทียบสัดส่วนผู้สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีระหว่าง
สายวิทยาศาสตร์ (Science-based) และ
สายสังคมศาสตร์ (Social Science-based) ในประเทศไทยในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา มีแนวโน้มที่ค่อนข้างชัดเจนว่าสายสังคมศาสตร์ยังคงมีจำนวนผู้จบการศึกษามากกว่า แต่สายวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเริ่มมีสัดส่วนที่เพิ่มขึ้นอย่างช้าๆ ตามนโยบายผลักดันเศรษฐกิจมูลค่าสูง (S-Curve)
ประเทศแถบเอเชียที่ผมเลือกค้นหาข้อมูล ได้แก่ เกาหลีใต้ ไต้หวัน สิงคโปร์ และเวียดนาม ผลที่ได้สรุปเป็นตารางได้ดังนี้ครับ
ตารางเปรียบเทียบสัดส่วนบัณฑิตจบใหม่ (ค่าประมาณการเฉลี่ยย้อนหลัง 10 ปี)
บทสรุปการวิเคราะห์เปรียบเทียบ
- กลุ่มผู้นำด้านเทคโนโลยี (สิงคโปร์, ไต้หวัน, เกาหลีใต้)
กลุ่มนี้มีสัดส่วนบัณฑิตสายวิทย์ (STEM) เกือบครึ่งหนึ่งหรือเกินครึ่งของบัณฑิตทั้งหมด ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อดัชนีนวัตกรรมของประเทศ
สิงคโปร์ มีความยืดหยุ่นสูงที่สุดในการปรับโควตาตามความต้องการของตลาดงานจริง ข้อสังเกตเพิ่มเติมกรณีเกาหลีใต้คือแม้ว่าสายสังคมจะมากกว่าสายวิทย์เล็กน้อย แต่ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา เกาหลีใต้เผชิญกับปรากฏการณ์ที่เรียกว่า
"Mun-song-hap-nida" (คำขอโทษจากเด็กสายศิลป์/สังคม) ซึ่งเป็นคำแสลงที่สะท้อนความยากลำบากในการหางานของคนจบสายสังคมศาสตร์ ส่งผลให้มหาวิทยาลัยหลายแห่งยุบรวมคณะสายมนุษยศาสตร์และไปเพิ่มโควตาให้สายไอทีและวิศวกรรมแทน
- กลุ่มดาวรุ่ง (เวียดนาม)
เวียดนามมีอัตราเร่งในการเพิ่มสัดส่วนสายวิทย์สูงที่สุดในกลุ่มนี้ โดยเฉพาะสาขา
Software Engineering เพื่อดึงดูดการลงทุนจากบริษัทข้ามชาติ (FDI) ซึ่งปัจจุบันเริ่มมีสัดส่วนไล่เลี่ยกับเกาหลีใต้ขึ้นมาเรื่อยๆ
- กลุ่มที่ยังพึ่งพาแรงงานสายสังคม (ไทย)
ประเทศไทยยังคงมีสัดส่วนสายสังคมศาสตร์สูงที่สุด (70%) แม้ในช่วง 5 ปีหลังรัฐบาลจะมีความพยายามผลักดันหลักสูตร Sandbox เพื่อเพิ่มจำนวนเด็กสายวิทย์ แต่ในเชิงปริมาณยังห่างจากประเทศเพื่อนบ้านที่มีโครงสร้างเศรษฐกิจใกล้เคียงกันอย่างเวียดนาม
จากข้อมูลเปรียบเทียบสัดส่วนบัณฑิตสายสังคมศาสตร์และวิทยาศาสตร์ทำให้ตอกย้ำต้นเหตุที่ทำให้ประเทศไทยไม่ก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในช่วง 10 ปีที่ผ่านมาเพราะเราหลงทางมาตลอด แม้ว่าเพิ่งจะรู้ตัวและปรับนโยบายส่งเสริมบัณฑิตสายวิทย์ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา แต่ก็ขยับไปได้น้อยมาก เราภาคภูมิใจที่เป็นประเทศท่องเที่ยวอันดับต้นๆ ของโลก แต่เราลืมส่งเสริมเทคโนโลยีจนทำให้เวียดนามที่เคยล้าหลังกว่าเราเริ่มขยับขึ้นมาอย่างน่ากลัว
ผมไม่อยากฟันธงว่าเด็กไทยรักสบาย ไม่ชอบเรียนอะไรที่ยากๆ หรือว่าค่านิยมใบปริญญาขอให้ได้สักใบ เรียนๆ ไปให้จบ แต่ผมว่าถึงเวลาที่เราต้องช่วยกันคิดแล้วว่าจะทำอย่างไรกับการศึกษาของประเทศไทย อย่างไรก็ตาม เรื่องนี้มันใหญ่เกินกว่าประชาชนคนธรรมดาอย่างเราจะแก้ไขได้ คงต้องฝากเรื่องนี้ให้ผู้บริหารบ้านเมืองในอนาคตช่วยผลักดัน และหวังว่าข้อมูลเล็กๆ นี้จะช่วยกระตุ้นความสำคัญของเทคโนโลยีต่อการพัฒนาประเทศบ้างครับ
แหล่งข้อมูลครับ
1. ประเทศไทย (Thailand)
ข้อมูลสถิติบัญฑิตจบใหม่และการวิเคราะห์หลักสูตร Sandbox
กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.): ดูในส่วน "สถิติอุดมศึกษา" ซึ่งมีข้อมูลแยกตามกลุ่มสาขาวิชา (ISCED)
URL:
https://info.mhesi.go.th/
สำนักงานสถิติแห่งชาติ: ข้อมูลภาวะการทำงานของประชากรและการสำรวจบัณฑิตจบใหม่
URL:
http://www.nso.go.th/
อว. Sandbox (Higher Education Sandbox): ข้อมูลเกี่ยวกับการจัดการศึกษาแบบยืดหยุ่น
URL:
https://www.mhesi.go.th/index.php/all-visual/visual-sandbox.html
2. ประเทศเกาหลีใต้ (South Korea)
ข้อมูลสถิติการศึกษาและวิกฤตสายสังคมศาสตร์
Korean Educational Statistics Service (KESS): แหล่งสถิติการศึกษารายปีที่ละเอียดที่สุดของเกาหลีใต้
URL:
https://kess.kedi.re.kr/eng/index
Statistics Korea (KOSTAT): ข้อมูลการจ้างงานรายสาขาและรายได้เริ่มต้น
URL:
https://kostat.go.th/eng/
3. ไต้หวัน (Taiwan)
ข้อมูลสถิติ STEM และอุตสาหกรรม Semiconductor
Ministry of Education (MOE), Taiwan: สถิติการศึกษาแยกรายคณะและจำนวนนักศึกษา STEM
URL:
https://english.moe.gov.tw/(เมนู Statistics)
National Statistics, Republic of China (Taiwan): ข้อมูลเศรษฐกิจและแรงงานสายเทคโนโลยี
URL:
https://eng.stat.gov.tw/
4. สิงคโปร์ (Singapore)
ข้อมูล Manpower Planning และเงินเดือนบัณฑิตจบใหม่
Ministry of Education (MOE) - Graduate Employment Survey (GES): สำรวจเงินเดือนและอัตราการจ้างงานรายคณะของทุกมหาวิทยาลัยในสิงคโปร์ (ข้อมูลแม่นยำมาก)
URL:
https://www.moe.gov.sg/post-secondary/overview/autonomous-universities/
SkillsFuture Singapore (SSG): แผนยุทธศาสตร์การเพิ่มทักษะของชาติ
URL:
https://www.skillsfuture.gov.sg/
5. เวียดนาม (Vietnam)
ข้อมูลการเติบโตของสาย IT และนโยบาย Digital Vietnam
General Statistics Office (GSO) of Vietnam: สถิติแรงงานและการศึกษา
URL:
https://www.gso.gov.vn/en/
Ministry of Information and Communications (MIC): นโยบายเศรษฐกิจดิจิทัลและการผลิตบุคลากรไอที
URL:
https://mic.gov.vn/ 
ประเทศไทยไม่พัฒนาเพราะเด็กไทยชอบเรียนสายสังคมศาสตร์มากกว่าวิทยาศาสตร์ใช่หรือไม่
สำหรับประเทศไทยการเปรียบเทียบสัดส่วนผู้สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีระหว่าง สายวิทยาศาสตร์ (Science-based) และ สายสังคมศาสตร์ (Social Science-based) ในประเทศไทยในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา มีแนวโน้มที่ค่อนข้างชัดเจนว่าสายสังคมศาสตร์ยังคงมีจำนวนผู้จบการศึกษามากกว่า แต่สายวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเริ่มมีสัดส่วนที่เพิ่มขึ้นอย่างช้าๆ ตามนโยบายผลักดันเศรษฐกิจมูลค่าสูง (S-Curve)
ประเทศแถบเอเชียที่ผมเลือกค้นหาข้อมูล ได้แก่ เกาหลีใต้ ไต้หวัน สิงคโปร์ และเวียดนาม ผลที่ได้สรุปเป็นตารางได้ดังนี้ครับ
ตารางเปรียบเทียบสัดส่วนบัณฑิตจบใหม่ (ค่าประมาณการเฉลี่ยย้อนหลัง 10 ปี)
บทสรุปการวิเคราะห์เปรียบเทียบ
- กลุ่มผู้นำด้านเทคโนโลยี (สิงคโปร์, ไต้หวัน, เกาหลีใต้)
กลุ่มนี้มีสัดส่วนบัณฑิตสายวิทย์ (STEM) เกือบครึ่งหนึ่งหรือเกินครึ่งของบัณฑิตทั้งหมด ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อดัชนีนวัตกรรมของประเทศ
สิงคโปร์ มีความยืดหยุ่นสูงที่สุดในการปรับโควตาตามความต้องการของตลาดงานจริง ข้อสังเกตเพิ่มเติมกรณีเกาหลีใต้คือแม้ว่าสายสังคมจะมากกว่าสายวิทย์เล็กน้อย แต่ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา เกาหลีใต้เผชิญกับปรากฏการณ์ที่เรียกว่า "Mun-song-hap-nida" (คำขอโทษจากเด็กสายศิลป์/สังคม) ซึ่งเป็นคำแสลงที่สะท้อนความยากลำบากในการหางานของคนจบสายสังคมศาสตร์ ส่งผลให้มหาวิทยาลัยหลายแห่งยุบรวมคณะสายมนุษยศาสตร์และไปเพิ่มโควตาให้สายไอทีและวิศวกรรมแทน
- กลุ่มดาวรุ่ง (เวียดนาม)
เวียดนามมีอัตราเร่งในการเพิ่มสัดส่วนสายวิทย์สูงที่สุดในกลุ่มนี้ โดยเฉพาะสาขา Software Engineering เพื่อดึงดูดการลงทุนจากบริษัทข้ามชาติ (FDI) ซึ่งปัจจุบันเริ่มมีสัดส่วนไล่เลี่ยกับเกาหลีใต้ขึ้นมาเรื่อยๆ
- กลุ่มที่ยังพึ่งพาแรงงานสายสังคม (ไทย)
ประเทศไทยยังคงมีสัดส่วนสายสังคมศาสตร์สูงที่สุด (70%) แม้ในช่วง 5 ปีหลังรัฐบาลจะมีความพยายามผลักดันหลักสูตร Sandbox เพื่อเพิ่มจำนวนเด็กสายวิทย์ แต่ในเชิงปริมาณยังห่างจากประเทศเพื่อนบ้านที่มีโครงสร้างเศรษฐกิจใกล้เคียงกันอย่างเวียดนาม
จากข้อมูลเปรียบเทียบสัดส่วนบัณฑิตสายสังคมศาสตร์และวิทยาศาสตร์ทำให้ตอกย้ำต้นเหตุที่ทำให้ประเทศไทยไม่ก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในช่วง 10 ปีที่ผ่านมาเพราะเราหลงทางมาตลอด แม้ว่าเพิ่งจะรู้ตัวและปรับนโยบายส่งเสริมบัณฑิตสายวิทย์ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา แต่ก็ขยับไปได้น้อยมาก เราภาคภูมิใจที่เป็นประเทศท่องเที่ยวอันดับต้นๆ ของโลก แต่เราลืมส่งเสริมเทคโนโลยีจนทำให้เวียดนามที่เคยล้าหลังกว่าเราเริ่มขยับขึ้นมาอย่างน่ากลัว
ผมไม่อยากฟันธงว่าเด็กไทยรักสบาย ไม่ชอบเรียนอะไรที่ยากๆ หรือว่าค่านิยมใบปริญญาขอให้ได้สักใบ เรียนๆ ไปให้จบ แต่ผมว่าถึงเวลาที่เราต้องช่วยกันคิดแล้วว่าจะทำอย่างไรกับการศึกษาของประเทศไทย อย่างไรก็ตาม เรื่องนี้มันใหญ่เกินกว่าประชาชนคนธรรมดาอย่างเราจะแก้ไขได้ คงต้องฝากเรื่องนี้ให้ผู้บริหารบ้านเมืองในอนาคตช่วยผลักดัน และหวังว่าข้อมูลเล็กๆ นี้จะช่วยกระตุ้นความสำคัญของเทคโนโลยีต่อการพัฒนาประเทศบ้างครับ
แหล่งข้อมูลครับ
1. ประเทศไทย (Thailand)
ข้อมูลสถิติบัญฑิตจบใหม่และการวิเคราะห์หลักสูตร Sandbox
กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.): ดูในส่วน "สถิติอุดมศึกษา" ซึ่งมีข้อมูลแยกตามกลุ่มสาขาวิชา (ISCED)
URL:https://info.mhesi.go.th/
สำนักงานสถิติแห่งชาติ: ข้อมูลภาวะการทำงานของประชากรและการสำรวจบัณฑิตจบใหม่
URL:http://www.nso.go.th/
อว. Sandbox (Higher Education Sandbox): ข้อมูลเกี่ยวกับการจัดการศึกษาแบบยืดหยุ่น
URL:https://www.mhesi.go.th/index.php/all-visual/visual-sandbox.html
2. ประเทศเกาหลีใต้ (South Korea)
ข้อมูลสถิติการศึกษาและวิกฤตสายสังคมศาสตร์
Korean Educational Statistics Service (KESS): แหล่งสถิติการศึกษารายปีที่ละเอียดที่สุดของเกาหลีใต้
URL:https://kess.kedi.re.kr/eng/index
Statistics Korea (KOSTAT): ข้อมูลการจ้างงานรายสาขาและรายได้เริ่มต้น
URL:https://kostat.go.th/eng/
3. ไต้หวัน (Taiwan)
ข้อมูลสถิติ STEM และอุตสาหกรรม Semiconductor
Ministry of Education (MOE), Taiwan: สถิติการศึกษาแยกรายคณะและจำนวนนักศึกษา STEM
URL:https://english.moe.gov.tw/(เมนู Statistics)
National Statistics, Republic of China (Taiwan): ข้อมูลเศรษฐกิจและแรงงานสายเทคโนโลยี
URL:https://eng.stat.gov.tw/
4. สิงคโปร์ (Singapore)
ข้อมูล Manpower Planning และเงินเดือนบัณฑิตจบใหม่
Ministry of Education (MOE) - Graduate Employment Survey (GES): สำรวจเงินเดือนและอัตราการจ้างงานรายคณะของทุกมหาวิทยาลัยในสิงคโปร์ (ข้อมูลแม่นยำมาก)
URL:https://www.moe.gov.sg/post-secondary/overview/autonomous-universities/
SkillsFuture Singapore (SSG): แผนยุทธศาสตร์การเพิ่มทักษะของชาติ
URL:https://www.skillsfuture.gov.sg/
5. เวียดนาม (Vietnam)
ข้อมูลการเติบโตของสาย IT และนโยบาย Digital Vietnam
General Statistics Office (GSO) of Vietnam: สถิติแรงงานและการศึกษา
URL:https://www.gso.gov.vn/en/
Ministry of Information and Communications (MIC): นโยบายเศรษฐกิจดิจิทัลและการผลิตบุคลากรไอที
URL:https://mic.gov.vn/