6 ที่มา “ชื่อเขตในกรุงเทพฯ” ตั้งตามชื่ออะไรบ้าง

6 ที่มา “ชื่อเขตในกรุงเทพฯ” ตั้งตามชื่ออะไรบ้าง?

ปัจจุบัน กรุงเทพมหานครแบ่งพื้นที่เป็น 50 เขต แต่ละเขตล้วนมีชื่อที่สะท้อนประวัติศาสตร์ความเป็นมาของตนเองทั้งสิ้น

หนังสือ “เขตคลองมองเมือง” โดย บัณฑิต จุลาสัย และรัชดา โชติพานิช (สำนักพิมพ์มติชน) ซึ่งสืบค้นต้นรากของชื่อเขตต่างๆ ในกรุงเทพฯ จากแผนที่ประวัติศาสตร์และเอกสารประวัติศาสตร์ บอกเล่าชื่อเขตในกรุงเทพฯ ไว้ว่า มีด้วยกันหลักๆ 6 ที่มา คือ

1. ชื่อบางเขตมาจากชื่อเมือง รวม 3 เขต ได้แก่ เขตพระนคร เขต(กรุง)ธนบุรี และเขต(เมือง)มีนบุรี

2. ชื่อบางเขตมาจากนามพระราชวัง วัง หรือพระตำหนัก รวม 3 เขต ได้แก่ เขต(พระราชวัง)ดุสิต เขต(พระราชวัง)พญาไท และเขต(พระตำหนักวิลลา)วัฒนา

3. ชื่อบางเขตมาจากชื่อวัด รวม 3 เขต ได้แก่ เขต(วัด)สัมพันธวงศ์ เขต(วัด)ปทุมวัน และเขต(วัด)จอมทอง

4. ชื่อบางเขตมาจากชื่อพระราชทาน 1 เขต ได้แก่ เขต(สวน)จตุจักร

5. ชื่อบางเขตมาจากสภาพที่ตั้ง รวม 10 เขต ได้แก่ เขตดินแดง เขตลาดพร้าว เขตบึงกุ่ม เขตหนองแขม เขตทุ่งครุ เขตสวนหลวง เขตดอนเมือง เขตคันนายาว เขตสะพานสูง และเขต(สะพานสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้าสุขุมาลมารศรี พระ)ราชเทวี

6. มากสุดคือชื่อเขตที่มาจากชื่อคลอง ตั้งอยู่ในพื้นที่ที่ระบุชัดเจน รวม 27 เขต

ในจำนวนนี้ เขตที่ยังมีคำว่า “คลอง” อยู่ในชื่อ มี 3 เขต ได้แก่ เขตคลองเตย เขตคลองสาน และเขตคลองสามวา

ส่วนเขตที่คำว่าคลองหายไปในปัจจุบัน มี 24 เขต ได้แก่ เขต(คลอง)ตลิ่งชัน เขต(คลอง)ทวีวัฒนา เขต(คลอง)บางกอกน้อย เขต(คลอง)บางกอกใหญ่ เขต(คลอง)บางกะปิ เขต(คลอง)บางขุนเทียน เขต(คลอง)บางเขน เขต(คลอง)บางคอแหลม เขต(คลอง)บางแค เขต(คลอง)บางซื่อ เขต(คลอง)บางนา เขต(คลอง)บางบอน

เขต(คลอง)บางพลัด เขต(คลอง)ประเวศบุรีรมย์ เขต(คลอง)พระโขนง เขต(คลอง)ภาษีเจริญ เขต(คลอง)ยานนาวา เขต(คลอง)ราษฎร์บูรณะ เขต(คลอง)ลาดกระบัง เขต(คลอง)ลาดพร้าว เขต(คลอง)สาทร เขต(คลอง)ห้วยขวาง เขต(คลองเปรมประชากร)หลักสี่ เขต(คลอง)หนองจอก

ทั้งหมดคือ 47 เขตที่ระบุในหนังสือ “เขตคลองมองเมือง” ส่วนอีก 3 เขตที่ไม่ได้จัดอยู่ใน 6 ที่มาข้างต้น คือ เขตสายไหม (เดิมอยู่ในจังหวัดปทุมธานี ต่อมาอยู่กับอำเภอบางเขน จังหวัดพระนคร ก่อนยกระดับเป็นเขต) เขตวังทองหลาง (คาดว่ามาจากพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์ด้วยต้นทองหลาง) และเขตบางรัก (ที่มาไม่ชัดเจน)

ภาพ : พระที่นั่งอนันตสมาคม ในพระราชวังดุสิต ขณะก่อสร้าง ซึ่งชื่อเขตดุสิตมาจากพระราชวังดุสิตนั่นเอง (ภาพจากสำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ)