ประเทศที่ถือว่า ยากที่สุด หรือต้องใช้ความพยายามและความสูญเสียมากที่สุดกว่าที่อังกฤษจะสามารถ "ยึดครอง" ได้อย่างสมบูรณ์และมั่นคง คือ อินเดีย (โดยเฉพาะการควบคุมอนุทวีปทั้งหมด) และ ไอร์แลนด์ (ในแง่ของความยากลำบากในการควบคุมทางการเมืองและสังคมอย่างแท้จริง)
นี่คือเหตุผลหลักที่สองประเทศนี้จัดว่า "ยาก" ในบริบทที่แตกต่างกันครับ
1. อินเดีย
อินเดีย (ในฐานะอนุทวีป) ถือว่ายากที่สุดในแง่ของ ความซับซ้อนของการยึดครอง (Complexity of Conquest) และ ความท้าทายในการบริหารจัดการ (Administrative Challenge) สาเหตุที่ทำให้ยึดครองอินเดียยาก ได้แก่
- ขนาดและความหลากหลาย
อินเดียไม่ได้เป็นรัฐเดี่ยว แต่ประกอบด้วยอาณาจักรและรัฐอิสระจำนวนมาก มีภาษา ศาสนา และวัฒนธรรมที่แตกต่างกันอย่างมหาศาล อังกฤษต้องใช้เวลานานกว่า 200 ปี (ตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 ถึงกลางศตวรรษที่ 19) ในการค่อย ๆ กลืนอำนาจและควบคุมดินแดนทั้งหมด
- การต่อต้านอย่างรุนแรง
อังกฤษต้องเผชิญกับสงครามที่ดุเดือดหลายครั้งกับอาณาจักรท้องถิ่นที่ทรงอำนาจ เช่น อาณาจักรมราฐา (Maratha Empire), อาณาจักรไมซอร์ (Mysore), และอาณาจักรซิกข์ (Sikh Empire)
- กบฏใหญ่ (Indian Mutiny/First War of Independence, ค.ศ. 1857)
นี่คือการลุกฮือครั้งใหญ่ที่เกือบทำให้อังกฤษสูญเสียการควบคุมอินเดียทั้งหมด การปราบปรามกบฏต้องใช้ทรัพยากรทางทหารและพลเรือนอย่างมหาศาล และนำไปสู่การยุบ บริษัทอินเดียตะวันออก (East India Company) และการเข้าควบคุมโดยตรงของรัฐบาลบริติช
- ความยากลำบากในการบริหาร
การบริหารอินเดียต้องใช้ทหาร ตำรวจ และข้าราชการจำนวนมากเพื่อรักษาความสงบเรียบร้อยและป้องกันการลุกฮือครั้งใหม่อยู่ตลอดเวลา
2. ไอร์แลนด์
ไอร์แลนด์ถูกมองว่ายากที่สุดในแง่ของ ความขัดแย้งที่ไม่สิ้นสุด (Enduring Conflict) และ การต่อต้านทางวัฒนธรรม (Cultural Resistance) ทำให้ต้องใช้เวลายาวนานถึง 434 ปี (ค.ศ.1169-1603) กว่าอังกฤษจะยึดครองไอร์แลนด์ได้เบ็ดเสร็จ สาเหตุที่ทำให้อังกฤษยึดครองไอร์แลนด์ได้ยาก ได้แก่
- การต่อต้านที่ต่อเนื่อง
แม้ว่าอังกฤษจะพยายามเข้าควบคุมไอร์แลนด์ตั้งแต่ยุคกลาง และมีการจัดการ Plantations ในศตวรรษที่ 16 และ 17 แต่ชาวไอริชพื้นเมืองก็ไม่เคยยอมรับการปกครองของบริเตนอย่างแท้จริง การลุกฮือและการต่อต้านทางการเมืองมีมาอย่างต่อเนื่องนับร้อยปี
- ปัญหาทางศาสนา
ความขัดแย้งทางศาสนาระหว่างชาวไอริชส่วนใหญ่ที่นับถือคาทอลิก กับผู้ตั้งถิ่นฐานชาวอังกฤษที่นับถือโปรเตสแตนต์ ทำให้เกิดความแตกแยกและความขัดแย้งที่ฝังรากลึก
- การสูญเสียครั้งสุดท้าย
แม้ว่าไอร์แลนด์จะถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของสหราชอาณาจักรในปี ค.ศ. 1801 แต่ความขัดแย้งก็ไม่ได้จบลง และนำไปสู่การเกิดสงครามประกาศอิสรภาพในช่วงปี ค.ศ. 1919–1921 จนกระทั่งไอร์แลนด์ส่วนใหญ่ได้รับเอกราชในปี ค.ศ. 1922 (เหลือเพียงไอร์แลนด์เหนือที่ยังเป็นส่วนหนึ่งของสหราชอาณาจักร)
สรุป
อินเดีย เป็นประเทศที่ใหญ่ที่สุดและใช้เวลา/ทรัพยากรมากที่สุดในการยึดครองทางการทหารและการบริหาร
ไอร์แลนด์ เป็นประเทศที่อยู่ใกล้ที่สุดแต่ประสบความสำเร็จน้อยที่สุดในการควบคุมทางสังคมและการเมืองอย่างสมบูรณ์จนกระทั่งต้องสูญเสียดินแดนส่วนใหญ่ไปในที่สุด
ประเทศใดที่อังกฤษยึดครองเป็นอาณานิคมได้ยากที่สุด
นี่คือเหตุผลหลักที่สองประเทศนี้จัดว่า "ยาก" ในบริบทที่แตกต่างกันครับ
1. อินเดีย
อินเดีย (ในฐานะอนุทวีป) ถือว่ายากที่สุดในแง่ของ ความซับซ้อนของการยึดครอง (Complexity of Conquest) และ ความท้าทายในการบริหารจัดการ (Administrative Challenge) สาเหตุที่ทำให้ยึดครองอินเดียยาก ได้แก่
- ขนาดและความหลากหลาย
อินเดียไม่ได้เป็นรัฐเดี่ยว แต่ประกอบด้วยอาณาจักรและรัฐอิสระจำนวนมาก มีภาษา ศาสนา และวัฒนธรรมที่แตกต่างกันอย่างมหาศาล อังกฤษต้องใช้เวลานานกว่า 200 ปี (ตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 ถึงกลางศตวรรษที่ 19) ในการค่อย ๆ กลืนอำนาจและควบคุมดินแดนทั้งหมด
- การต่อต้านอย่างรุนแรง
อังกฤษต้องเผชิญกับสงครามที่ดุเดือดหลายครั้งกับอาณาจักรท้องถิ่นที่ทรงอำนาจ เช่น อาณาจักรมราฐา (Maratha Empire), อาณาจักรไมซอร์ (Mysore), และอาณาจักรซิกข์ (Sikh Empire)
- กบฏใหญ่ (Indian Mutiny/First War of Independence, ค.ศ. 1857)
นี่คือการลุกฮือครั้งใหญ่ที่เกือบทำให้อังกฤษสูญเสียการควบคุมอินเดียทั้งหมด การปราบปรามกบฏต้องใช้ทรัพยากรทางทหารและพลเรือนอย่างมหาศาล และนำไปสู่การยุบ บริษัทอินเดียตะวันออก (East India Company) และการเข้าควบคุมโดยตรงของรัฐบาลบริติช
- ความยากลำบากในการบริหาร
การบริหารอินเดียต้องใช้ทหาร ตำรวจ และข้าราชการจำนวนมากเพื่อรักษาความสงบเรียบร้อยและป้องกันการลุกฮือครั้งใหม่อยู่ตลอดเวลา
2. ไอร์แลนด์
ไอร์แลนด์ถูกมองว่ายากที่สุดในแง่ของ ความขัดแย้งที่ไม่สิ้นสุด (Enduring Conflict) และ การต่อต้านทางวัฒนธรรม (Cultural Resistance) ทำให้ต้องใช้เวลายาวนานถึง 434 ปี (ค.ศ.1169-1603) กว่าอังกฤษจะยึดครองไอร์แลนด์ได้เบ็ดเสร็จ สาเหตุที่ทำให้อังกฤษยึดครองไอร์แลนด์ได้ยาก ได้แก่
- การต่อต้านที่ต่อเนื่อง
แม้ว่าอังกฤษจะพยายามเข้าควบคุมไอร์แลนด์ตั้งแต่ยุคกลาง และมีการจัดการ Plantations ในศตวรรษที่ 16 และ 17 แต่ชาวไอริชพื้นเมืองก็ไม่เคยยอมรับการปกครองของบริเตนอย่างแท้จริง การลุกฮือและการต่อต้านทางการเมืองมีมาอย่างต่อเนื่องนับร้อยปี
- ปัญหาทางศาสนา
ความขัดแย้งทางศาสนาระหว่างชาวไอริชส่วนใหญ่ที่นับถือคาทอลิก กับผู้ตั้งถิ่นฐานชาวอังกฤษที่นับถือโปรเตสแตนต์ ทำให้เกิดความแตกแยกและความขัดแย้งที่ฝังรากลึก
- การสูญเสียครั้งสุดท้าย
แม้ว่าไอร์แลนด์จะถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของสหราชอาณาจักรในปี ค.ศ. 1801 แต่ความขัดแย้งก็ไม่ได้จบลง และนำไปสู่การเกิดสงครามประกาศอิสรภาพในช่วงปี ค.ศ. 1919–1921 จนกระทั่งไอร์แลนด์ส่วนใหญ่ได้รับเอกราชในปี ค.ศ. 1922 (เหลือเพียงไอร์แลนด์เหนือที่ยังเป็นส่วนหนึ่งของสหราชอาณาจักร)
สรุป
อินเดีย เป็นประเทศที่ใหญ่ที่สุดและใช้เวลา/ทรัพยากรมากที่สุดในการยึดครองทางการทหารและการบริหาร
ไอร์แลนด์ เป็นประเทศที่อยู่ใกล้ที่สุดแต่ประสบความสำเร็จน้อยที่สุดในการควบคุมทางสังคมและการเมืองอย่างสมบูรณ์จนกระทั่งต้องสูญเสียดินแดนส่วนใหญ่ไปในที่สุด