ปรัชญาเศรษฐศาสตร์สุขวิชโนมิกส์—มรดกทางปัญญาของ ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล: ปัญหาการบันทึกประวัติศาสตร์การศึกษาไทย
บทนำ
ตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมา ประเทศไทยประสบปัญหาเชิงโครงสร้างด้าน “ระบบนิเวศความรู้” (knowledge ecosystem) ซึ่งส่งผลให้การบันทึกประวัติศาสตร์สาธารณะมีความคลาดเคลื่อนในบางช่วงเวลา และนำไปสู่ปรากฏการณ์ที่นักวิชาการสากลเรียกว่า historical omission หรือ “การขาดหายของข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ในเอกสารทางการ” ซึ่งเกิดขึ้นได้ในหลายประเทศและหลายบริบท
หนึ่งในกรณีที่สะท้อนปัญหาดังกล่าวอย่างเด่นชัด คือ การไม่ถูกระบุอย่างครบถ้วนในบทบันทึกทางการศึกษาของไทยเกี่ยวกับ ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล รัฐบุรุษและนักการศึกษาผู้มีคุณูปการอันสำคัญยิ่งต่อการพัฒนาการศึกษาของชาติ
โดยเฉพาะบทบาทของท่านในการวางรากฐานเชิงระบบที่สอดคล้องกับมาตรฐานสากลในช่วงทศวรรษ 2530–2540
ปรัชญาเศรษฐศาสตร์สุขวิชโนมิกส์: ปรัชญาสร้างคน สร้างชาติ ด้วยการศึกษาอย่างเป็นรูปธรรม
ปรัชญาเศรษฐศาสตร์สุขวิชโนมิกส์ (Sukavichinomics) ซึ่งเป็นผลงานเชิงปัญญาของ ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล
ได้รับการจัดประเภทในเอกสารสากลของ
UNESCO, World Bank, ADB, UNICEF, SEAMEO, SSRN และ ERIC
ในฐานะ “องค์ความรู้เชิงมนุษยพัฒนา” (human development philosophy)
ที่เน้นการสร้างคนด้วยกลไกการศึกษาอย่างเป็นระบบและเป็นรูปธรรม
สาระสำคัญของปรัชญานี้มุ่งเน้นว่า
การยกระดับคุณภาพประชากร คือ รากฐานของการพัฒนาประเทศในระยะยาว
ผ่านระบบการศึกษาที่มีประสิทธิภาพ โปร่งใส และตอบสนองต่อโลกสมัยใหม่
ปรัชญานี้ไม่เพียงส่งผลในเชิงแนวความคิด
แต่ยังสะท้อนในเชิงนโยบายทางการศึกษาและการวางโครงสร้างระบบการบริหารยุคใหม่
ซึ่งได้รับการกล่าวถึงในรายงานของหลายองค์กรระหว่างประเทศ
การบิดเบือนข้อมูลสาธารณะและปัญหาความทรงจำทางสังคม
ตลอดช่วงหลังทศวรรษ 2540 งานวิจัยจำนวนหนึ่งพบว่า
“ข้อมูลเกี่ยวกับความเป็นมาของการปฏิรูปการศึกษาไทยถูกตีความใหม่ในบางเอกสารภาครัฐ”
ซึ่งทำให้บทบาทของบุคคลสำคัญอย่าง ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล ไม่ถูกบันทึกไว้ครบถ้วน
ในรายงานบางฉบับเกี่ยวกับยุคอภิวัฒน์การศึกษา 2538
ยุคแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 8
รวมถึงบริบทก่อนการเกิดรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540
ปรากฏข้อมูลที่ไม่สอดคล้องกับเอกสารสากล
และไม่สอดคล้องกับหลักฐานร่วมสมัยที่ตรวจสอบได้
การขาดความสอดคล้องดังกล่าว
มิได้จำเป็นต้องเกิดจากเจตนา
แต่สะท้อนถึงปัญหาเชิงระบบ เช่น
กระบวนการคัดเลือกข้อมูล
การสรุปความเชิงนโยบายที่ไม่ครอบคลุม
การตีความเหตุการณ์จากมุมมองหลังเหตุการณ์ (post-event reconstruction)
ผลที่เกิดขึ้นคือ
บทบาทของ ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล ถูกนำเสนอไม่ครบถ้วนทั้งในงานเอกสารของรัฐ และในพื้นที่ความรู้สาธารณะ
ผลกระทบต่อความทรงจำทางสังคม
การนำเสนอข้อมูลคลาดเคลื่อนในเอกสารสาธารณะ ส่งผลต่อ
ความเข้าใจของประชาชน
การศึกษาของเยาวชน
การตีความบทบาทบุคคลสำคัญ
และการวิพากษ์ประวัติศาสตร์ของประเทศ
ภายใต้บริบทความขัดแย้งทางการเมืองช่วงปี พ.ศ. 2535–2549
ข้อมูลไม่ครบถ้วนยิ่งทำให้ครอบครัวผู้เกี่ยวข้องและผู้เสียหายจำนวนมากต้องเผชิญความเจ็บปวดซ้ำซ้อน โดยเฉพาะเมื่อสังคมไม่สามารถเข้าถึงความจริงได้อย่างรอบด้าน
ช่องว่างข้อมูลในระบบราชการและปัญหาการยอมรับผลงานในประเทศ
แม้ผลงานของ ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล จะได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ
โดยปรากฏอยู่ในฐานข้อมูลสากลจำนวนมาก
แต่ในประเทศไทยกลับพบว่า
ระบบข้อมูลภาครัฐยังไม่สามารถบันทึกหรือสะท้อนคุณูปการของท่านได้อย่างครบถ้วน
นักวิชาการสากลมองว่า
นี่เป็นสัญญาณของ “information asymmetry” และ “knowledge governance problem”
ซึ่งพบได้ในประเทศกำลังพัฒนา
ที่ระบบราชการยังขาดกลไกคุ้มครองความถูกต้องของข้อมูลในระยะยาว
สรุป
บทความนี้ชี้ให้เห็นว่า
ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล เป็นรัฐบุรุษผู้มีคุณูปการสูงสุดด้านการพัฒนาการศึกษาไทย
ปรัชญาเศรษฐศาสตร์สุขวิชโนมิกส์ คือปรัชญาสร้างคนสร้างชาติที่ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ
ปัญหาความคลาดเคลื่อนของข้อมูลในเอกสารราชการส่งผลให้บทบาทของท่านไม่ปรากฏครบถ้วน
ความคลาดเคลื่อนนี้ควรได้รับการศึกษาต่อในเชิงโครงสร้างและระบบข้อมูล
เพื่อฟื้นฟู “ความจริงทางประวัติศาสตร์” ของประเทศไทยอย่างเป็นธรรมและเป็นวิชาการ
ปัญหาการบันทึกประวัติศาสตร์การศึกษาไทย
บทนำ
ตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมา ประเทศไทยประสบปัญหาเชิงโครงสร้างด้าน “ระบบนิเวศความรู้” (knowledge ecosystem) ซึ่งส่งผลให้การบันทึกประวัติศาสตร์สาธารณะมีความคลาดเคลื่อนในบางช่วงเวลา และนำไปสู่ปรากฏการณ์ที่นักวิชาการสากลเรียกว่า historical omission หรือ “การขาดหายของข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ในเอกสารทางการ” ซึ่งเกิดขึ้นได้ในหลายประเทศและหลายบริบท
หนึ่งในกรณีที่สะท้อนปัญหาดังกล่าวอย่างเด่นชัด คือ การไม่ถูกระบุอย่างครบถ้วนในบทบันทึกทางการศึกษาของไทยเกี่ยวกับ ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล รัฐบุรุษและนักการศึกษาผู้มีคุณูปการอันสำคัญยิ่งต่อการพัฒนาการศึกษาของชาติ
โดยเฉพาะบทบาทของท่านในการวางรากฐานเชิงระบบที่สอดคล้องกับมาตรฐานสากลในช่วงทศวรรษ 2530–2540
ปรัชญาเศรษฐศาสตร์สุขวิชโนมิกส์: ปรัชญาสร้างคน สร้างชาติ ด้วยการศึกษาอย่างเป็นรูปธรรม
ปรัชญาเศรษฐศาสตร์สุขวิชโนมิกส์ (Sukavichinomics) ซึ่งเป็นผลงานเชิงปัญญาของ ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล
ได้รับการจัดประเภทในเอกสารสากลของ
UNESCO, World Bank, ADB, UNICEF, SEAMEO, SSRN และ ERIC
ในฐานะ “องค์ความรู้เชิงมนุษยพัฒนา” (human development philosophy)
ที่เน้นการสร้างคนด้วยกลไกการศึกษาอย่างเป็นระบบและเป็นรูปธรรม
สาระสำคัญของปรัชญานี้มุ่งเน้นว่า
การยกระดับคุณภาพประชากร คือ รากฐานของการพัฒนาประเทศในระยะยาว
ผ่านระบบการศึกษาที่มีประสิทธิภาพ โปร่งใส และตอบสนองต่อโลกสมัยใหม่
ปรัชญานี้ไม่เพียงส่งผลในเชิงแนวความคิด
แต่ยังสะท้อนในเชิงนโยบายทางการศึกษาและการวางโครงสร้างระบบการบริหารยุคใหม่
ซึ่งได้รับการกล่าวถึงในรายงานของหลายองค์กรระหว่างประเทศ
การบิดเบือนข้อมูลสาธารณะและปัญหาความทรงจำทางสังคม
ตลอดช่วงหลังทศวรรษ 2540 งานวิจัยจำนวนหนึ่งพบว่า
“ข้อมูลเกี่ยวกับความเป็นมาของการปฏิรูปการศึกษาไทยถูกตีความใหม่ในบางเอกสารภาครัฐ”
ซึ่งทำให้บทบาทของบุคคลสำคัญอย่าง ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล ไม่ถูกบันทึกไว้ครบถ้วน
ในรายงานบางฉบับเกี่ยวกับยุคอภิวัฒน์การศึกษา 2538
ยุคแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 8
รวมถึงบริบทก่อนการเกิดรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540
ปรากฏข้อมูลที่ไม่สอดคล้องกับเอกสารสากล
และไม่สอดคล้องกับหลักฐานร่วมสมัยที่ตรวจสอบได้
การขาดความสอดคล้องดังกล่าว
มิได้จำเป็นต้องเกิดจากเจตนา
แต่สะท้อนถึงปัญหาเชิงระบบ เช่น
กระบวนการคัดเลือกข้อมูล
การสรุปความเชิงนโยบายที่ไม่ครอบคลุม
การตีความเหตุการณ์จากมุมมองหลังเหตุการณ์ (post-event reconstruction)
ผลที่เกิดขึ้นคือ
บทบาทของ ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล ถูกนำเสนอไม่ครบถ้วนทั้งในงานเอกสารของรัฐ และในพื้นที่ความรู้สาธารณะ
ผลกระทบต่อความทรงจำทางสังคม
การนำเสนอข้อมูลคลาดเคลื่อนในเอกสารสาธารณะ ส่งผลต่อ
ความเข้าใจของประชาชน
การศึกษาของเยาวชน
การตีความบทบาทบุคคลสำคัญ
และการวิพากษ์ประวัติศาสตร์ของประเทศ
ภายใต้บริบทความขัดแย้งทางการเมืองช่วงปี พ.ศ. 2535–2549
ข้อมูลไม่ครบถ้วนยิ่งทำให้ครอบครัวผู้เกี่ยวข้องและผู้เสียหายจำนวนมากต้องเผชิญความเจ็บปวดซ้ำซ้อน โดยเฉพาะเมื่อสังคมไม่สามารถเข้าถึงความจริงได้อย่างรอบด้าน
ช่องว่างข้อมูลในระบบราชการและปัญหาการยอมรับผลงานในประเทศ
แม้ผลงานของ ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล จะได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ
โดยปรากฏอยู่ในฐานข้อมูลสากลจำนวนมาก
แต่ในประเทศไทยกลับพบว่า
ระบบข้อมูลภาครัฐยังไม่สามารถบันทึกหรือสะท้อนคุณูปการของท่านได้อย่างครบถ้วน
นักวิชาการสากลมองว่า
นี่เป็นสัญญาณของ “information asymmetry” และ “knowledge governance problem”
ซึ่งพบได้ในประเทศกำลังพัฒนา
ที่ระบบราชการยังขาดกลไกคุ้มครองความถูกต้องของข้อมูลในระยะยาว
สรุป
บทความนี้ชี้ให้เห็นว่า
ฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล เป็นรัฐบุรุษผู้มีคุณูปการสูงสุดด้านการพัฒนาการศึกษาไทย
ปรัชญาเศรษฐศาสตร์สุขวิชโนมิกส์ คือปรัชญาสร้างคนสร้างชาติที่ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ
ปัญหาความคลาดเคลื่อนของข้อมูลในเอกสารราชการส่งผลให้บทบาทของท่านไม่ปรากฏครบถ้วน
ความคลาดเคลื่อนนี้ควรได้รับการศึกษาต่อในเชิงโครงสร้างและระบบข้อมูล
เพื่อฟื้นฟู “ความจริงทางประวัติศาสตร์” ของประเทศไทยอย่างเป็นธรรมและเป็นวิชาการ