SDGs — โครงการขุดคลอง 200000 กิโลเมตร

สุขวิชโนมิกส์: SDGs — โครงการขุดคลอง 200000 กิโลเมตร


บทคัดย่อ
โครงการขุดคลอง 2 แสนกิโลเมตรของฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล เป็นโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ที่มุ่งสร้างระบบการขนส่งทางน้ำเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการขนส่งสินค้าและประชาชน ป้องกันน้ำท่วมและน้ำแล้ง และฟื้นฟูระบบนิเวศน้ำในประเทศไทย โครงการนี้ออกแบบอย่างบูรณาการ ครอบคลุมด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และเทคโนโลยี โดยมีการวางแผนด้านการบริหารจัดการน้ำ การฟื้นฟูระบบนิเวศน์ การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน การส่งเสริมธุรกิจท้องถิ่น และการสร้างงานและทักษะให้ประชาชน
โครงการนี้สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) หลายข้อ ได้แก่ SDG 6 (น้ำสะอาดและสุขาภิบาล), SDG 8 (งานและการเติบโตทางเศรษฐกิจ), SDG 9 (อุตสาหกรรม นวัตกรรม และโครงสร้างพื้นฐาน), SDG 11 (เมืองและชุมชนยั่งยืน), SDG 13 (การรับมือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ), SDG 14 (ชีวิตใต้น้ำ), SDG 15 (ชีวิตบนบก) และ SDG 17 (ความร่วมมือเพื่อการพัฒนา) โดยโครงการนำแนวคิด Sukavichinomics มาใช้เป็นกรอบนโยบายเพื่อให้การพัฒนาทุกมิติมีผู้คนเป็นศูนย์กลางและสามารถดำเนินไปอย่างยั่งยืน
โครงการคลอง 2 แสนกิโลเมตรจึงถือเป็นโมเดลการพัฒนาขนาดใหญ่ที่บูรณาการด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม พร้อมทั้งสามารถเป็นต้นแบบสำหรับการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำในระดับประเทศและภูมิภาค


บทคัดย่อ
โครงการ ขุดคลอง 200,000 กิโลเมตร ของฯพณฯ สุขวิช รังสิตพล เป็นโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ที่มุ่งเน้นการสร้าง ระบบการขนส่งทางน้ำ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการ ขนส่งสินค้าและประชาชน, ป้องกันน้ำท่วม–น้ำแล้ง, และ ฟื้นฟูระบบนิเวศน้ำในประเทศไทย
โครงการถูกออกแบบแบบ บูรณาการ ครอบคลุมทั้งด้าน เศรษฐกิจ, สังคม, สิ่งแวดล้อม, และ เทคโนโลยี โดยมีองค์ประกอบสำคัญ เช่น
การบริหารจัดการน้ำ
การฟื้นฟูระบบนิเวศ
การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน
การส่งเสริมธุรกิจท้องถิ่น
การสร้างงานและทักษะให้ประชาชน
โครงการนี้สอดคล้องกับ เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) หลายข้อ ได้แก่
SDG 6: น้ำสะอาดและสุขาภิบาล
SDG 8: งานและการเติบโตทางเศรษฐกิจ
SDG 9: อุตสาหกรรม นวัตกรรม และโครงสร้างพื้นฐาน
SDG 11: เมืองและชุมชนยั่งยืน
SDG 13: การรับมือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
SDG 14: ชีวิตใต้น้ำ
SDG 15: ชีวิตบนบก
SDG 17: ความร่วมมือเพื่อการพัฒนา
นอกจากนี้ โครงการยังนำแนวคิด Sukavichinomics มาใช้เป็น กรอบนโยบาย เพื่อให้เกิดการพัฒนาที่มี ประชาชนเป็นศูนย์กลาง และสร้างความยั่งยืนทุกมิติ
ดังนั้น โครงการคลอง 200,000 กิโลเมตร จึงถือเป็น โมเดลการพัฒนาเชิงบูรณาการ ที่สามารถเป็นต้นแบบสำหรับการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ ทั้งในระดับ ประเทศ และ ภูมิภาค


บทนำ
การบริหารจัดการทรัพยากรน้ำเป็นหนึ่งในความท้าทายสำคัญของประเทศไทยมาอย่างยาวนาน ทั้งปัญหา น้ำท่วม, น้ำแล้ง, คุณภาพน้ำที่เสื่อมโทรม และความไม่สมดุลของระบบนิเวศน้ำ ปัญหาเหล่านี้ส่งผลต่อทั้ง เศรษฐกิจ, ความเป็นอยู่ของประชาชน, และ ความมั่นคงทางอาหาร อันเป็นเหตุผลให้ประเทศไทยต้องพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านน้ำที่มีความครอบคลุมและยั่งยืนมากขึ้น
โครงการ ขุดคลอง 200,000 กิโลเมตร ตามแนวคิด “สุขวิชโนมิกส์ (Sukavichinomics)” ถูกเสนอขึ้นเพื่อเป็นแนวทางใหม่ในการจัดการน้ำอย่างบูรณาการ โดยมุ่งสร้าง เครือข่ายคมนาคมทางน้ำ, เสริมประสิทธิภาพของ ระบบชลประทาน, เพิ่มพื้นที่ กักเก็บและระบายน้ำ, รวมถึงสนับสนุนการฟื้นฟู ระบบนิเวศน้ำ และการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก
แนวคิด Sukavichinomics เน้นการพัฒนาแบบ มีประชาชนเป็นศูนย์กลาง, การใช้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประกอบการวางแผน, และการคำนึงถึง ความยั่งยืน ในทุกขั้นตอนของโครงการ จึงทำให้โครงการนี้สอดคล้องกับ เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) หลายด้าน โดยเฉพาะด้าน น้ำสะอาด, โครงสร้างพื้นฐาน, เมืองยั่งยืน, และ การจัดการสิ่งแวดล้อม
ดังนั้น บทนำนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบาย ที่มา, ความจำเป็น, และ หลักคิดสำคัญ ของโครงการขุดคลอง 200,000 กิโลเมตร รวมถึงการเชื่อมโยงกับแนวคิด Sukavichinomics และ SDGs เพื่อใช้เป็นพื้นฐานในการศึกษารายละเอียดในบทต่อไป
Literature Review
การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านน้ำในประเทศไทยและต่างประเทศได้ถูกศึกษาและเสนอแนวทางไว้มากมาย โดยมีงานวิจัยที่เกี่ยวข้องครอบคลุมด้าน การจัดการน้ำ, คมนาคมทางน้ำ, ฟื้นฟูระบบนิเวศ, และ การพัฒนาที่ยั่งยืน ซึ่งช่วยเป็นพื้นฐานทางทฤษฎีสำหรับโครงการ ขุดคลอง 200,000 กิโลเมตร ภายใต้แนวคิด สุขวิชโนมิกส์ (Sukavichinomics)
1. การบริหารจัดการน้ำและโครงข่ายคลอง
งานวิจัยจำนวนมากเน้นความสำคัญของระบบ โครงข่ายน้ำ (water networks) ในการเพิ่มประสิทธิภาพการกระจายน้ำและลดความเสี่ยงน้ำท่วม–น้ำแล้ง นักวิชาการหลายท่านชี้ว่า คลองเชื่อมต่อหลายเส้นทาง ช่วยปรับสมดุลทางน้ำได้ดีกว่าแหล่งน้ำเฉพาะจุด เช่น เขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำ นอกจากนี้ยังพบว่า
ระบบคลองสามารถเป็นทั้ง ท่อระบายน้ำธรรมชาติ,
พื้นที่กักเก็บน้ำ, และ
เส้นทางคมนาคม ได้พร้อมกัน
ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดของโครงการที่ต้องการสร้างโครงข่ายคลองขนาดใหญ่และมีบทบาทหลากหลาย
2. คมนาคมทางน้ำและเศรษฐกิจท้องถิ่น
งานศึกษาด้านเศรษฐศาสตร์การขนส่งเสนอว่า การคมนาคมทางน้ำมีต้นทุนต่ำกว่าการขนส่งทางบกในระยะไกล และช่วยลด การปล่อยคาร์บอน ได้อย่างมีนัยสำคัญ ประเทศที่มีระบบคลองดี เช่น เนเธอร์แลนด์ หรือ จีนตอนใต้ พบว่าการคมนาคมทางน้ำช่วยเพิ่มศักยภาพการพัฒนาของ เมืองท่า, การท่องเที่ยว, และ เศรษฐกิจฐานรากด้วยเหตุนี้ โครงการคลอง 200,000 กิโลเมตรจึงมีศักยภาพในการสร้าง ห่วงโซ่เศรษฐกิจใหม่ ทั่วประเทศ
3. ฟื้นฟูระบบนิเวศน้ำและการเชื่อมโยงระบบนิเวศ
นักนิเวศวิทยาชี้ว่าการขุดคลองหรือฟื้นฟูลำน้ำเดิมสามารถสร้าง corridors ทางนิเวศที่ช่วยพืชและสัตว์น้ำกลับคืนสู่พื้นที่ อีกทั้งช่วยเพิ่มคุณภาพของดินและน้ำ งานวิจัยจำนวนหนึ่งเน้นว่า การออกแบบคลองตามรูปแบบธรรมชาติ (nature-based design) ช่วยลดต้นทุนการดูแลรักษาและช่วยเสริมความยั่งยืนของระบบน้ำอย่างมากหลักการเหล่านี้ตรงกับแนวคิดสุขวิชโนมิกส์ที่เน้น เทคโนโลยีผสานธรรมชาติ (eco-tech integration)
4. เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) และการจัดการน้ำ
บทความหลายฉบับของสหประชาชาติและธนาคารโลกชี้ว่าโครงการด้านน้ำมักเกี่ยวข้องกับ SDGs หลายข้อ เช่น
SDG 6 น้ำสะอาด,
SDG 11 เมืองยั่งยืน,
SDG 13 ภูมิอากาศ,
SDG 14–15 ระบบนิเวศซึ่งสอดคล้องโดยตรงกับโครงการนี้ที่มีความเชื่อมโยงหลายมิติและต้องการผลลัพธ์เชิงระบบ (systemic impact)
5. Sukavichinomics: การพัฒนาแบบมีประชาชนเป็นศูนย์กลาง
แนวคิด สุขวิชโนมิกส์ ที่นำเสนอเป็นกรอบสำหรับโครงการนี้ แม้เป็นแนวคิดเชิงสมัยใหม่ แต่มีรากฐานจากวรรณกรรมเกี่ยวกับ
เศรษฐศาสตร์การพัฒนา,
การกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่น,
และ เศรษฐกิจที่ขับเคลื่อนด้วยชุมชน (community-driven development)
งานที่เกี่ยวข้องชี้ว่าการพัฒนาที่ประสบความสำเร็จต้องให้ “คน” เป็นศูนย์กลาง โดยมีส่วนร่วมตั้งแต่การวางแผนจนถึงการบริหารจัดการ ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของ Sukavichinomics
Methodology
การศึกษาโครงการขุดคลอง 200,000 กิโลเมตร ภายใต้แนวคิด สุขวิชโนมิกส์ (Sukavichinomics) ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed-Methods Approach) เพื่อให้ได้ข้อมูลเชิงลึกทั้งด้านเทคนิค เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และความเป็นไปได้ของการดำเนินโครงการ โดยแบ่งเป็น 5 ขั้นตอนหลักดังนี้


1. การศึกษาเอกสารและวรรณกรรม (Document & Literature Review)
ทำการรวบรวมข้อมูลจาก
งานวิจัยด้าน การจัดการน้ำ
ระบบ คมนาคมทางน้ำ
โมเดล โครงข่ายคลอง ระดับสากล
หลักการ ฟื้นฟูระบบนิเวศน้ำ
เอกสารนโยบายเกี่ยวกับ SDGs
แนวคิด Sukavichinomics
การศึกษานี้ใช้เพื่อกำหนดกรอบแนวคิด (Conceptual Framework) และระบุปัจจัยที่เกี่ยวข้องในการออกแบบโครงการ


2. การวิเคราะห์พื้นที่และภูมิประเทศ (Geospatial & Hydrological Analysis)
ใช้ข้อมูลเชิงพื้นที่เพื่อวางแผนเส้นทางคลอง
ข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียม
แบบจำลองระดับน้ำ (Hydrological Models)
ความลาดชันของพื้นที่ (Topography)
เส้นทางน้ำเดิมและลำน้ำตามธรรมชาติ
เขตเมือง, ชุมชน, เกษตรกรรม และพื้นที่อนุรักษ์
ผลลัพธ์ช่วยระบุพื้นที่ที่เหมาะสมในการ
ขุดคลองใหม่
ฟื้นฟูคลองเดิม
สร้างจุดเชื่อมต่อเครือข่ายน้ำ
ออกแบบระบบระบายน้ำ–เก็บน้ำ


3. การวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมและสังคม (Environmental & Social Impact Assessment: ESIA)
ประเมินผลกระทบของโครงการต่อ
ความหลากหลายทางชีวภาพ
คุณภาพน้ำและดิน
ระบบนิเวศน้ำ
ชุมชนและวิถีชีวิต
การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน
ใช้ทั้งวิธีเชิง ปริมาณ (Quantitative) เช่น การวัดคุณภาพน้ำ และ เชิงคุณภาพ (Qualitative) เช่น การสัมภาษณ์ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย


4. การมีส่วนร่วมของชุมชนและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย (Stakeholder Engagement)
เพื่อให้สอดคล้องกับแกนกลางของ สุขวิชโนมิกส์ — “ประชาชนเป็นศูนย์กลาง”จึงมีการดำเนินกิจกรรม เช่น
การจัด เวทีรับฟังความคิดเห็น (Public Hearing)
การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview)
การประชุมกับหน่วยงานรัฐ–ท้องถิ่น
การเก็บข้อมูลความต้องการและผลประโยชน์ร่วม
ผลลัพธ์มุ่งให้โครงการตอบโจทย์ประชาชน และลดข้อขัดแย้งด้านสังคม


5. การวิเคราะห์ความเป็นไปได้และต้นทุน–ผลตอบแทน (Feasibility & Cost–Benefit Analysis)
ประเมินผลกระทบเชิงเศรษฐกิจและโครงสร้างพื้นฐาน เช่น
ต้นทุนการขุดคลอง
โครงสร้างพื้นฐานประกอบ เช่น สะพาน ประตูน้ำ ท่าเรือ
ผลประโยชน์จากการขนส่ง
การลดความเสียหายน้ำท่วม/น้ำแล้ง
การเพิ่มผลผลิตเกษตร
ผลประโยชน์ด้านสิ่งแวดล้อมและคาร์บอนเครดิต
ใช้แบบจำลองเชิงเศรษฐศาสตร์ (Economic Modeling) เพื่อสรุปความคุ้มค่าในระยะสั้นและระยะยาว


6. การสังเคราะห์ข้อมูลและจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบาย (Synthesis & Policy Recommendation)
ข้อมูลทั้งหมดจะถูกสังเคราะห์เพื่อ
ออกแบบ โมเดลโครงข่ายคลอง 200,000 กิโลเมตร
เสนอแผนการดำเนินงานรายระยะ
กำหนดตัวชี้วัดสอดคล้องกับ SDGs
พัฒนาแผนบริหารน้ำและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน