ตราสารอนุพันธ์ (Derivatives)
1. ความหมายของตราสารอนุพันธ์
ตราสารอนุพันธ์ (Derivatives) คือ สัญญาทางการเงินที่มีมูลค่าขึ้นอยู่กับสินทรัพย์อ้างอิง เช่น หุ้น พันธบัตร ดัชนีตลาด หรือสกุลเงิน ผู้ซื้อและผู้ขายจะทำสัญญาตกลงกันในปัจจุบันเพื่อส่งมอบหรือชำระในอนาคตตามเงื่อนไขที่ระบุไว้ มูลค่าของตราสารนี้จะเปลี่ยนแปลงไปตามราคาของสินทรัพย์อ้างอิง โดยบางสัญญาอาจทำการซื้อขายนอกตลาดหลักทรัพย์ (OTC) ซึ่งมีความยืดหยุ่นสูงแต่ก็มาพร้อมความเสี่ยงที่มากกว่า
2. ประเภทของตราสารอนุพันธ์
ตราสารอนุพันธ์แบ่งออกเป็น 4 ประเภทหลัก ได้แก่
1) Futures คือ สัญญาซื้อขายล่วงหน้าที่มีมาตรฐานและซื้อขายผ่านตลาดกลาง มีการส่งมอบหรือชำระราคาตามวันที่กำหนดในอนาคต
2) Forwards คือ ลักษณะคล้าย Futures แต่เป็นการตกลงกันโดยตรงระหว่างคู่สัญญา จึงมีความยืดหยุ่นมากกว่าแต่มีความเสี่ยงจากคู่สัญญาสูงกว่า
3) Swaps คือ สัญญาแลกเปลี่ยนกระแสเงินสดในอนาคต เช่น การแลกอัตราดอกเบี้ยแบบคงที่กับแบบลอยตัว หรือการแลกเปลี่ยนสกุลเงิน
4) Options คือ สิทธิในการซื้อ (Call Option) หรือขาย (Put Option) สินทรัพย์อ้างอิง โดยผู้ซื้อจ่าย “พรีเมียม” เพื่อได้สิทธิ์นั้น และสามารถเลือกใช้หรือ ไม่ใช้สิทธิ์ก็ได้
3. สินทรัพย์อ้างอิงที่ใช้ในตราสารอนุพันธ์
สินทรัพย์ที่มักถูกใช้เป็นตัวอ้างอิง ได้แก่
- หุ้นหรือดัชนีหุ้น
- พันธบัตรและอัตราดอกเบี้ย
- สินค้าโภคภัณฑ์ เช่น น้ำมัน ทองคำ หรือสินค้าเกษตร
- สกุลเงินต่างประเทศ หรือดัชนีอัตราแลกเปลี่ยน
4. ประโยชน์ของตราสารอนุพันธ์
สำหรับนักลงทุน
- ใช้เป็นเครื่องมือ ป้องกันความเสี่ยง (Hedging) จากความผันผวนของราคา
- สามารถ สร้างผลกำไรได้ทั้งในภาวะตลาดขาขึ้นและขาลง
- เปิดโอกาสให้ลงทุนในสินทรัพย์ที่มีมูลค่าสูง ด้วยเงินลงทุนเริ่มต้นที่น้อยกว่า
สำหรับผู้ประกอบธุรกิจ
- ใช้เพื่อ ควบคุมต้นทุนและจัดการความเสี่ยงทางการเงิน เช่น ความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยน หรือราคาวัตถุดิบในอนาคต
5. ความเสี่ยงที่ควรระวัง
- ความเสี่ยงจากตลาด (Market Risk): ราคาสินทรัพย์อ้างอิงเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
- ความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยน (Currency Risk): การเคลื่อนไหวของค่าเงินต่างประเทศอาจส่งผลต่อผลตอบแทน
- ความเสี่ยงจากนโยบาย (Policy Risk): การเปลี่ยนแปลงด้านกฎระเบียบหรือเศรษฐกิจสามารถกระทบต่อสัญญาได้
- ความเสี่ยงจากคู่สัญญา (Counterparty Risk): โดยเฉพาะในกรณีของสัญญา OTC ที่ขึ้นอยู่กับความสามารถของอีกฝ่ายในการชำระเงิน
6. สรุปภาพรวม
ตราสารอนุพันธ์เป็นเครื่องมือทางการเงินที่ช่วยในการบริหารความเสี่ยงและสร้างโอกาสในการลงทุน แต่ก็มีความซับซ้อนและมีความเสี่ยงสูง ผู้ลงทุนและผู้ประกอบการจึงควรทำความเข้าใจโครงสร้าง กลไก และความเสี่ยงของตราสารแต่ละประเภทให้รอบด้านก่อนตัดสินใจลงทุน
ตราสารอนุพันธ์ (Derivatives) คืออะไร? เครื่องมือป้องกันความเสี่ยงของนักลงทุนจริงหรือ?
1. ความหมายของตราสารอนุพันธ์
ตราสารอนุพันธ์ (Derivatives) คือ สัญญาทางการเงินที่มีมูลค่าขึ้นอยู่กับสินทรัพย์อ้างอิง เช่น หุ้น พันธบัตร ดัชนีตลาด หรือสกุลเงิน ผู้ซื้อและผู้ขายจะทำสัญญาตกลงกันในปัจจุบันเพื่อส่งมอบหรือชำระในอนาคตตามเงื่อนไขที่ระบุไว้ มูลค่าของตราสารนี้จะเปลี่ยนแปลงไปตามราคาของสินทรัพย์อ้างอิง โดยบางสัญญาอาจทำการซื้อขายนอกตลาดหลักทรัพย์ (OTC) ซึ่งมีความยืดหยุ่นสูงแต่ก็มาพร้อมความเสี่ยงที่มากกว่า
2. ประเภทของตราสารอนุพันธ์
ตราสารอนุพันธ์แบ่งออกเป็น 4 ประเภทหลัก ได้แก่
1) Futures คือ สัญญาซื้อขายล่วงหน้าที่มีมาตรฐานและซื้อขายผ่านตลาดกลาง มีการส่งมอบหรือชำระราคาตามวันที่กำหนดในอนาคต
2) Forwards คือ ลักษณะคล้าย Futures แต่เป็นการตกลงกันโดยตรงระหว่างคู่สัญญา จึงมีความยืดหยุ่นมากกว่าแต่มีความเสี่ยงจากคู่สัญญาสูงกว่า
3) Swaps คือ สัญญาแลกเปลี่ยนกระแสเงินสดในอนาคต เช่น การแลกอัตราดอกเบี้ยแบบคงที่กับแบบลอยตัว หรือการแลกเปลี่ยนสกุลเงิน
4) Options คือ สิทธิในการซื้อ (Call Option) หรือขาย (Put Option) สินทรัพย์อ้างอิง โดยผู้ซื้อจ่าย “พรีเมียม” เพื่อได้สิทธิ์นั้น และสามารถเลือกใช้หรือ ไม่ใช้สิทธิ์ก็ได้
3. สินทรัพย์อ้างอิงที่ใช้ในตราสารอนุพันธ์
สินทรัพย์ที่มักถูกใช้เป็นตัวอ้างอิง ได้แก่
- หุ้นหรือดัชนีหุ้น
- พันธบัตรและอัตราดอกเบี้ย
- สินค้าโภคภัณฑ์ เช่น น้ำมัน ทองคำ หรือสินค้าเกษตร
- สกุลเงินต่างประเทศ หรือดัชนีอัตราแลกเปลี่ยน
4. ประโยชน์ของตราสารอนุพันธ์
สำหรับนักลงทุน
- ใช้เป็นเครื่องมือ ป้องกันความเสี่ยง (Hedging) จากความผันผวนของราคา
- สามารถ สร้างผลกำไรได้ทั้งในภาวะตลาดขาขึ้นและขาลง
- เปิดโอกาสให้ลงทุนในสินทรัพย์ที่มีมูลค่าสูง ด้วยเงินลงทุนเริ่มต้นที่น้อยกว่า
สำหรับผู้ประกอบธุรกิจ
- ใช้เพื่อ ควบคุมต้นทุนและจัดการความเสี่ยงทางการเงิน เช่น ความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยน หรือราคาวัตถุดิบในอนาคต
5. ความเสี่ยงที่ควรระวัง
- ความเสี่ยงจากตลาด (Market Risk): ราคาสินทรัพย์อ้างอิงเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
- ความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยน (Currency Risk): การเคลื่อนไหวของค่าเงินต่างประเทศอาจส่งผลต่อผลตอบแทน
- ความเสี่ยงจากนโยบาย (Policy Risk): การเปลี่ยนแปลงด้านกฎระเบียบหรือเศรษฐกิจสามารถกระทบต่อสัญญาได้
- ความเสี่ยงจากคู่สัญญา (Counterparty Risk): โดยเฉพาะในกรณีของสัญญา OTC ที่ขึ้นอยู่กับความสามารถของอีกฝ่ายในการชำระเงิน
6. สรุปภาพรวม
ตราสารอนุพันธ์เป็นเครื่องมือทางการเงินที่ช่วยในการบริหารความเสี่ยงและสร้างโอกาสในการลงทุน แต่ก็มีความซับซ้อนและมีความเสี่ยงสูง ผู้ลงทุนและผู้ประกอบการจึงควรทำความเข้าใจโครงสร้าง กลไก และความเสี่ยงของตราสารแต่ละประเภทให้รอบด้านก่อนตัดสินใจลงทุน