เมื่อวันที่ 2 มกราคม 2517 เป็นวันประวัติศาสตร์ของอากาศไทย สถานีอุตุนิยมวิทยาเกษตรจังหวัดสกลนครบันทึกอุณหภูมิต่ำสุด −1.4°C ซึ่งยังคงเป็นสถิติ “ติดลบ” ที่ทางการรับรองของประเทศไทยจนถึงทุกวันนี้. ตัวเลขนี้อยู่ในเอกสารทางการของกรมอุตุนิยมวิทยา และถูกย้ำอีกครั้งในชุดข้อมูลภูมิอากาศรายจังหวัดของสกลนครเอง
https://www.facebook.com/share/p/17LijGoW2H/
เกิดอะไรขึ้นในสัปดาห์นั้น
ปลายธันวาคม 2516 ต่อเนื่องถึงต้นมกราคม 2517 มวลอากาศหนาวกำลังแรงจากไซบีเรีย (Siberian High) แผ่ลงมาปกคลุมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เกิดสิ่งที่นักอุตุนิยมวิทยาเรียกว่า cold surge—ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือกระชากแรงผิดปกติ ทำให้อุณหภูมิพื้นผิวลดฮวบหลายวันติดกัน โดยงานวิจัยเชิงสถิติอธิบายว่าคลื่นอากาศหนาวลักษณะนี้มักพุ่งลงใต้เป็นชุด ๆ นานได้ตั้งแต่ 4–5 วันขึ้นไป และแรงที่สุดมักเกิดในเดือนมกราคม สัมพันธ์กับความแรงของศูนย์ความกดอากาศสูงไซบีเรียในปีนั้น ๆ
ตัวเลขอุณหภูมิต่ำสุดจากจังหวัดต่าง ๆ (เหตุการณ์เดียวกัน/ใกล้เคียง)
สกลนคร: −1.4°C (2 ม.ค. 2517) — สถิติต่ำสุดของประเทศ.
เชียงราย: 1.5°C (2 ม.ค. 2517) — บันทึกในเอกสารเกษตรอุตุนิยมวิทยาจังหวัด.
ขอนแก่น: 4.0°C (2 ม.ค. 2517) — สถานีเกษตรท่าพระ.
แม่ฮ่องสอน: 3.3°C (6 ม.ค. 2517) — ยังอยู่ในช่วงเดียวกับระลอกอากาศหนาวลูกนั้น.
หมายเหตุ: เอกสาร “ภูมิอากาศของประเทศไทย” ของกรมอุตุนิยมวิทยา ก็ยืนยันภาพรวมว่า สถิติต่ำสุดระดับภูมิภาคอีสาน คือ −1.4°C ที่สกลนคร ในวันที่ 2 ม.ค. 2517
ทำไมไทยถึงหนาวได้ขนาดนี้
ประเทศไทยอยู่ภายใต้มรสุม 2 ชุด สลับกันตลอดปี—หน้าหนาวเริ่มราวกลาง ต.ค. เมื่อมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือพัดครอบคลุม ทำให้อากาศเย็นและแห้ง โดยปีหนึ่ง ๆ อาจมี “ระลอก” ความหนาวแรงบ้างอ่อนบ้าง ขึ้นกับตำแหน่งร่องอากาศและกำลังของความกดอากาศสูงจากจีน–ไซบีเรีย.
Cold surge เกิดเมื่อความต่างความกดอากาศระหว่างละติจูดกลางกับเขตร้อนจัดขึ้นกว่าปกติ ลมเหนือจึงไหลทะลักลงใต้เร็วและแรง อุณหภูมิพื้นผิวลดลงรวดเร็ว หลายพื้นที่บนภูเขาสูงจึงพบ “น้ำค้างแข็ง/เหมยขาบ/แม่คะนิ้ง” เกาะใบไม้ใบหญ้าในตอนเช้า
“แม่คะนิ้ง/เหมยขาบ” คืออะไร (และทำไมเกิดบ่อยบนดอย)
คำเรียกต่างถิ่นของน้ำค้างแข็ง คือผลึกน้ำแข็งที่ก่อตัวเมื่อไอน้ำใกล้พื้นลดอุณหภูมิต่ำกว่าจุดเยือกแข็งและเกาะบนผิวพืชหรือวัตถุที่เย็นจัด โดยทำความเสียหายต่อพืชไร่–พืชผักได้หากเกิดหลายวันติดต่อกัน
เกณฑ์ “หนาว–หนาวจัด” ของกรมอุตุฯ (อ่านตัวเลขให้ถูก)
อากาศเย็น 16.0–22.9°C
อากาศหนาว 8.0–15.9°C
อากาศหนาวจัด ต่ำกว่า 8.0°C
เชื่อมปัจจุบัน: หน้าหนาวปีนี้เริ่มเมื่อไหร่ (พ.ศ. 2568/2025)
ปีนี้กรมอุตุนิยมวิทยาประกาศว่า ประเทศไทยเข้าสู่ฤดูหนาววันที่ 23 ตุลาคม 2568 โดยปีนี้เริ่มช้ากว่าค่าเฉลี่ยเล็กน้อย ทั้งยังคาดว่าเย็นที่สุดช่วงกลาง ธ.ค. 68 – ต้น ก.พ. 69 ขณะเดียวกันภาคใต้ยังเสี่ยงฝนหนักตามแบบฉบับฤดูหนาว
บทเรียนจาก “−1.4°C”
1) บริหารความเสี่ยงเกษตร – เตรียมผ้าคลุม/โรงเรือน และวางแผนปลูกพืชไวต่อความเย็นให้รอดช่วงระลอกเย็นจัดที่ยาว 4–5 วันขึ้นไป.
2) สุขภาพชุมชน – เกณฑ์ “หนาว–หนาวจัด” ใช้แจ้งเตือนกลุ่มเสี่ยงได้ดี โดยเฉพาะพื้นที่สูงและที่ราบอีสานตอนบนที่เคยทำสถิติติดลบ.
3) ท่องเที่ยวธรรมชาติอย่างปลอดภัย – การเกิดแม่คะนิ้งเป็น “สัญญาณ” ของอุณหภูมิใกล้/ต่ำกว่า 0°C บนยอดหญ้า ควรเตรียมเสื้อกันหนาวหลายชั้นและระวังถนนลื่นยามเช้า
เมื่อวันที่ 2 มกราคม 2517เป็นวันประวัติศาสตร์ของอากาศไทย สถานีอุตุนิยมวิทยาเกษตรจังหวัดสกลนครบันทึกอุณหภูมิต่ำสุด −1.4°C
https://www.facebook.com/share/p/17LijGoW2H/
เกิดอะไรขึ้นในสัปดาห์นั้น
ปลายธันวาคม 2516 ต่อเนื่องถึงต้นมกราคม 2517 มวลอากาศหนาวกำลังแรงจากไซบีเรีย (Siberian High) แผ่ลงมาปกคลุมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เกิดสิ่งที่นักอุตุนิยมวิทยาเรียกว่า cold surge—ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือกระชากแรงผิดปกติ ทำให้อุณหภูมิพื้นผิวลดฮวบหลายวันติดกัน โดยงานวิจัยเชิงสถิติอธิบายว่าคลื่นอากาศหนาวลักษณะนี้มักพุ่งลงใต้เป็นชุด ๆ นานได้ตั้งแต่ 4–5 วันขึ้นไป และแรงที่สุดมักเกิดในเดือนมกราคม สัมพันธ์กับความแรงของศูนย์ความกดอากาศสูงไซบีเรียในปีนั้น ๆ
ตัวเลขอุณหภูมิต่ำสุดจากจังหวัดต่าง ๆ (เหตุการณ์เดียวกัน/ใกล้เคียง)
สกลนคร: −1.4°C (2 ม.ค. 2517) — สถิติต่ำสุดของประเทศ.
เชียงราย: 1.5°C (2 ม.ค. 2517) — บันทึกในเอกสารเกษตรอุตุนิยมวิทยาจังหวัด.
ขอนแก่น: 4.0°C (2 ม.ค. 2517) — สถานีเกษตรท่าพระ.
แม่ฮ่องสอน: 3.3°C (6 ม.ค. 2517) — ยังอยู่ในช่วงเดียวกับระลอกอากาศหนาวลูกนั้น.
หมายเหตุ: เอกสาร “ภูมิอากาศของประเทศไทย” ของกรมอุตุนิยมวิทยา ก็ยืนยันภาพรวมว่า สถิติต่ำสุดระดับภูมิภาคอีสาน คือ −1.4°C ที่สกลนคร ในวันที่ 2 ม.ค. 2517
ทำไมไทยถึงหนาวได้ขนาดนี้
ประเทศไทยอยู่ภายใต้มรสุม 2 ชุด สลับกันตลอดปี—หน้าหนาวเริ่มราวกลาง ต.ค. เมื่อมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือพัดครอบคลุม ทำให้อากาศเย็นและแห้ง โดยปีหนึ่ง ๆ อาจมี “ระลอก” ความหนาวแรงบ้างอ่อนบ้าง ขึ้นกับตำแหน่งร่องอากาศและกำลังของความกดอากาศสูงจากจีน–ไซบีเรีย.
Cold surge เกิดเมื่อความต่างความกดอากาศระหว่างละติจูดกลางกับเขตร้อนจัดขึ้นกว่าปกติ ลมเหนือจึงไหลทะลักลงใต้เร็วและแรง อุณหภูมิพื้นผิวลดลงรวดเร็ว หลายพื้นที่บนภูเขาสูงจึงพบ “น้ำค้างแข็ง/เหมยขาบ/แม่คะนิ้ง” เกาะใบไม้ใบหญ้าในตอนเช้า
“แม่คะนิ้ง/เหมยขาบ” คืออะไร (และทำไมเกิดบ่อยบนดอย)
คำเรียกต่างถิ่นของน้ำค้างแข็ง คือผลึกน้ำแข็งที่ก่อตัวเมื่อไอน้ำใกล้พื้นลดอุณหภูมิต่ำกว่าจุดเยือกแข็งและเกาะบนผิวพืชหรือวัตถุที่เย็นจัด โดยทำความเสียหายต่อพืชไร่–พืชผักได้หากเกิดหลายวันติดต่อกัน
เกณฑ์ “หนาว–หนาวจัด” ของกรมอุตุฯ (อ่านตัวเลขให้ถูก)
อากาศเย็น 16.0–22.9°C
อากาศหนาว 8.0–15.9°C
อากาศหนาวจัด ต่ำกว่า 8.0°C
เชื่อมปัจจุบัน: หน้าหนาวปีนี้เริ่มเมื่อไหร่ (พ.ศ. 2568/2025)
ปีนี้กรมอุตุนิยมวิทยาประกาศว่า ประเทศไทยเข้าสู่ฤดูหนาววันที่ 23 ตุลาคม 2568 โดยปีนี้เริ่มช้ากว่าค่าเฉลี่ยเล็กน้อย ทั้งยังคาดว่าเย็นที่สุดช่วงกลาง ธ.ค. 68 – ต้น ก.พ. 69 ขณะเดียวกันภาคใต้ยังเสี่ยงฝนหนักตามแบบฉบับฤดูหนาว
บทเรียนจาก “−1.4°C”
1) บริหารความเสี่ยงเกษตร – เตรียมผ้าคลุม/โรงเรือน และวางแผนปลูกพืชไวต่อความเย็นให้รอดช่วงระลอกเย็นจัดที่ยาว 4–5 วันขึ้นไป.
2) สุขภาพชุมชน – เกณฑ์ “หนาว–หนาวจัด” ใช้แจ้งเตือนกลุ่มเสี่ยงได้ดี โดยเฉพาะพื้นที่สูงและที่ราบอีสานตอนบนที่เคยทำสถิติติดลบ.
3) ท่องเที่ยวธรรมชาติอย่างปลอดภัย – การเกิดแม่คะนิ้งเป็น “สัญญาณ” ของอุณหภูมิใกล้/ต่ำกว่า 0°C บนยอดหญ้า ควรเตรียมเสื้อกันหนาวหลายชั้นและระวังถนนลื่นยามเช้า