อีลอน มัสก์ เปิดตัว Grokipedia สารานุกรมเอไอที่อ้างว่า ‘ปราศจากอคติ’

บริษัท xAI ของอีลอน มัสก์ เปิดตัว “กร็อกกิพีเดีย” (Grokipedia) โดยประกาศว่าเป็นสารานุกรมไม่เซ็นเซอร์ที่ใช้เอไอตรวจสอบความจริง ออกแบบมาเพื่อเป็นทางเลือกใหม่แทนวิกิพีเดีย (Wikipedia) ซึ่งมัสก์มองว่ามีอคติทางการเมืองและการควบคุมเนื้อหามากเกินไป

เว็บไซต์กร็อกกิพีเดียอยู่ในช่วงทดลองใช้ (เวอร์ชัน v0.1) เปิดให้ผู้ใช้บางส่วนของแพลตฟอร์ม X เข้าทดลองใช้งาน โดยภายในมีบทความประมาณ 885,000 ชิ้น ขณะที่วิกิพีเดียที่มีบทความภาษาอังกฤษมากกว่า 8 ล้านชิ้นในปัจจุบัน

กร็อกกิพีเดียพัฒนาขึ้นบนพื้นฐานของโมเดล Grok ซึ่งเป็นเอไอของ xAI โดยออกแบบให้วิเคราะห์และตรวจสอบข้อมูลจากหลายแหล่ง ทั้งจากวิกิพีเดียเอง เอกสาร และไฟล์ PDF ก่อนจะแบ่งหมวดหมู่ความน่าเชื่อถือของข้อมูลเป็น “จริง” “จริงบางส่วน” “เท็จ” หรือ “ขาดข้อมูล” แล้วเขียนบทความขึ้นใหม่ในรูปแบบที่มัสก์ระบุว่า “เป็นความจริงแบบสมบูรณ์”

มัสก์อธิบายว่า กร็อกกิพีเดียจะต่างจากวิกิพีเดียตรงที่ไม่ได้พึ่งพาการแก้ไขจากชุมชนอาสาสมัคร แต่ให้เอไอเป็นผู้คัดกรองเนื้อหาแบบเรียลไทม์ พร้อมตัดปัญหาอคติของบรรณาธิการออกไป โดยตั้งใจให้เป็นแหล่งข้อมูลเปิดที่ใครก็เข้าถึงได้โดยไม่จำกัด

แนวคิดนี้เริ่มต้นจากรายการ All-In Podcast โดยนักลงทุนเดวิด แซ็กส์ (David Sacks) ได้เสนอให้มัสก์นำระบบตรวจสอบข้อเท็จจริงของ Grok มาพัฒนาเป็นบริการแยกต่างหาก หลังจากมัสก์เคยวิจารณ์วิกิพีเดียว่าเป็น “Wokipedia” พร้อมกล่าวหาว่ามีแนวคิดเสรีนิยมเอนซ้าย

จิมมี เวลส์ (Jimmy Wales) ผู้ร่วมก่อตั้งวิกิพีเดียตอบโต้การโจมตีของมัสก์ โดยให้สัมภาษณ์กับเดอะนิวยอร์กไทมส์ ว่า “ทุกครั้งที่มัสก์และกลุ่มฝ่ายขวาโจมตีวิกิพีเดีย ยอดบริจาคกลับเพิ่มขึ้น” พร้อมเสริมว่า “แม้จะไม่ใช่วิธีที่ผมชอบนัก แต่ความจริงก็คือหลายคนไม่เห็นด้วยกับพฤติกรรมนั้น”

หลังเปิดตัว เว็บไซต์เทคโนโลยีอย่างไวร์ด และเดอะวอชิงตันโพสต์ รายงานตรงกันว่า เนื้อหาหลายส่วนของกร็อกกิพีเดียมีลักษณะเอนขวา หรือมีข้อความที่ผิดพลาดทางประวัติศาสตร์

ตัวอย่างเช่น บทความเรื่อง “ทาสในอเมริกา” มีการกล่าวถึง เหตุผลทางอุดมการณ์ที่ใช้สนับสนุนระบบทาสอย่างละเอียด พร้อมวิจารณ์โครงการ The 1619 Project ว่าบิดเบือนให้ทาสกลายเป็นศูนย์กลางของการพัฒนาอเมริกา

เมื่อผู้สื่อข่าวค้นหาคำว่า “การแต่งงานเพศเดียวกัน” ในกร็อกกิพีเดียกลับไม่พบผลลัพธ์ แต่ระบบแนะนำคำว่า “สื่อลามกเกย์” แทน ซึ่งในบทความนั้นมีข้อความเท็จว่า สื่อลามกเป็นปัจจัยที่ทำให้การระบาดของโรคเอดส์ในยุค 1980s รุนแรงขึ้น

นอกจากนี้ บทความเกี่ยวกับคนข้ามเพศ (Transgender) ยังใช้ถ้อยคำดูหมิ่น เช่น “transgenderism” และเรียกผู้หญิงข้ามเพศว่า “ผู้ชายตามชีววิทยา” พร้อมระบุว่า โซเชียลมีเดียอาจเป็นตัวกระตุ้นให้จำนวนคนข้ามเพศเพิ่มขึ้น ซึ่งนักวิชาการและนักสิทธิมนุษยชนมองว่าเป็นการบิดเบือนข้อเท็จจริงและตอกย้ำอคติทางเพศ

ไวร์ดยังรายงานด้วยว่า หลายบทความในกร็อกกิพีเดียมีเนื้อหาซ้ำกับวิกิพีเดียบางส่วนเกือบคำต่อคำ ขณะที่บางบทความ เช่น หน้าของอีลอน มัสก์ ยาวกว่าในวิกิพีเดียเกือบ 3,000 คำ และมีถ้อยคำยกย่องมัสก์อย่างชัดเจน เช่น เป็นผู้นำที่มุ่งแสวงหาความจริงสูงสุดและต่อต้านการควบคุมทางความคิด

นอกจากนี้ มีการตรวจพบด้วยว่ากร็อกกิพีเดียนำข้อมูลจากสื่ออย่างบีบีซี และอัลจาซีราไปอ้างอิงผิดบริบท เช่น กรณีของ วีเวก รามาสวามี (Vivek Ramaswamy) ที่ระบบระบุว่า “รับตำแหน่งสำคัญในรัฐบาลทรัมป์” ทั้งที่ในความเป็นจริงเขาออกจากทีมไปก่อนหน้านั้น

สื่อบางแห่งเตือนว่า การที่กร็อกกิพีเดียใช้โมเดลเดียวกับแชตบอต Grok อาจนำไปสู่ข้อผิดพลาดซ้ำเดิม เช่น เมื่อปีก่อนแชตบอตเคยสร้างภาพผู้หญิงเปลือยจากรูปโปรไฟล์ผู้ใช้หญิงใน X รวมถึงเคยให้ข้อมูลเท็จเกี่ยวกับการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์คนผิวขาวในแอฟริกาใต้ ซึ่งมัสก์ต้องออกมาขอโทษและแก้ไขโค้ดภายหลัง

มัสก์เคยแสดงท่าทีชื่นชอบวิกืพีเดียในอดีต โดยเคยโพสต์ในปี 2560 ว่า “ผมรักวิกิพีเดียมันดีขึ้นเรื่อยๆ ทุกปี” แต่หลังจากปี 2563 เป็นต้นมา เขากลับโจมตีเว็บไซต์นี้ซ้ำๆ โดยกล่าวหาว่า “มีอคติฝ่ายเสรีนิยม” และถึงขั้นโพสต์ว่า “ควรหยุดบริจาคให้วิกิพีเดียจนกว่าจะคืนความสมดุลให้ข้อมูลได้”

มัสก์ไม่ได้เป็นเพียงคนเดียวที่มองว่าวิกิพีเดียมีอคติ เขายังได้รับแรงหนุนจากบุคคลฝั่งขวา เช่น ลาร์รี แซงเจอร์ (Larry Sanger) ผู้ร่วมก่อตั้งวิกิพีเดียที่ออกมาตั้งข้อสงสัยในความเป็นกลางของแพลตฟอร์ม

อย่างไรก็ตาม ผู้สื่อข่าวผู้เชี่ยวชาญด้านวิกิพีเดียอย่าง สตีเฟน แฮร์ริสัน (Stephen Harrison) มองว่า ความย้อนแย้งคือ กร็อกกิพีเดียเองก็คงถูกสร้างจากข้อมูลในวิกิพีเดียที่อาสาสมัครทำขึ้นโดยไม่รับค่าจ้าง ซึ่งมัสก์กลับเคยวิจารณ์ไว้หนักที่สุด

แม้มัสก์จะประกาศว่า กร็อกกิพีเดีย คือก้าวสำคัญของ xAI เพื่อสร้างสารานุกรมแห่งจักรวาลที่ปราศจากอคติ แต่หลายฝ่ายตั้งข้อสงสัยว่า เอไอจะสามารถเขียนสารานุกรมที่ “ถูกต้อง ปลอดอคติ และตรวจสอบได้” ตามที่เขาอ้างหรือไม่

ขณะนี้ กร็อกกิพีเดียยังอยู่ในช่วงทดสอบและเข้าถึงได้จำกัด แต่การเปิดตัวครั้งนี้สะท้อนเป้าหมายของมัสก์ในการสร้างระบบข้อมูล และสื่อที่เขาควบคุมเอง ตั้งแต่การเข้าซื้อทวิตเตอร์แล้วเปลี่ยนชื่อเป็น X ไปจนถึงการสร้าง Grok และ Grokipedia ที่ทั้งหมดเชื่อมโยงอยู่ในเครือข่ายข้อมูลของเขาเอง