[คติธรรม] กรรมใดที่ทำแล้วไม่เดือดร้อนใจในภายหลัง กรรมนั้นแลเป็นกรรมดี

36. ตญจ กมฺมํ กตํ สาธุ ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ

กรรมใดที่ทำแล้วไม่เดือดร้อนใจในภายหลัง กรรมนั้นแลเป็นกรรมดี

[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้พุทธภาษิตนี้เน้นย้ำถึงหลักสำคัญเรื่อง วิบากกรรม หรือผลของกรรมที่กระทำไปแล้ว ซึ่งวิบากกรรมนั้นไม่ได้จำกัดอยู่แค่ผลทางกายภาพหรือเรื่องราวที่เกิดขึ้นภายนอกเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงผลทางจิตใจด้วยครับ

ความหมายโดยรวมของประโยค
     - กรรมดี ในทัศนะของประโยคนี้ ไม่ใช่แค่กรรมที่ดูดีในสายตาคนอื่น หรือกรรมที่ให้ผลดีภายนอกในทันที แต่คือ กรรมที่ส่งผลให้จิตใจของผู้กระทำเป็นสุข สงบ สบาย เย็นใจ และไม่รู้สึกกระวนกระวายร้อนใจในภายหลัง
     - ไม่เดือดร้อนใจในภายหลัง หมายถึง หลังจากที่เราได้กระทำกรรมนั้นไปแล้ว เมื่อนึกถึงหรือระลึกถึงกรรมนั้น จิตใจของเราไม่รู้สึกเป็นทุกข์ ไม่รู้สึกผิด ไม่รู้สึกกังวล ไม่รู้สึกละอายใจ หรือไม่ได้ก่อให้เกิดความรู้สึกเชิงลบใดๆ เลย

การพิจารณาว่าอะไรคือกรรมดีและกรรมไม่ดีตามหลักพุทธศาสนา สามารถดูได้จากเจตนาและผลที่ตามมา ดังนี้ครับ
     1 พิจารณาจากเจตนา: พระพุทธเจ้าทรงตรัสว่า "เจตนาเป็นตัวกรรม" หมายความว่า เจตนาที่อยู่เบื้องหลังการกระทำสำคัญที่สุด
          - กรรมดี: เกิดจากเจตนาที่เป็นกุศล หรือ เจตนาที่ไม่ประกอบด้วยราคะ (ความอยากได้), โทสะ (ความโกรธ), และโมหะ (ความหลง)
          - กรรมไม่ดี: เกิดจากเจตนาที่เป็นอกุศล หรือ เจตนาที่ประกอบด้วยกิเลสตัณหาทั้งสาม
     หากเรากระทำสิ่งใดด้วยจิตใจที่บริสุทธิ์ มีเมตตากรุณา ไม่คิดร้ายหรือคิดเบียดเบียนใคร สิ่งที่เราทำย่อมเป็นกรรมดี และเมื่อเรานึกถึงกรรมนั้น
     ในภายหลัง จิตใจของเราก็จะไม่เดือดร้อนครับ
     2 พิจารณาจากผลของกรรม (วิบากกรรม): ผลของกรรมไม่ได้จำกัดแค่ภายนอก แต่ส่งผลถึงจิตใจโดยตรง
          - ผลของกรรมดี: เมื่อเราทำกรรมดี จิตใจจะเบิกบาน ผ่องใส ไม่มีความกังวล ไม่มีความรู้สึกผิด เหมือนมีหินหนักๆ ถูกยกออกจากอก
           ทำให้เกิดความสุขทางใจ
          - ผลของกรรมไม่ดี: เมื่อเราทำกรรมไม่ดี จิตใจจะขุ่นมัว กระสับกระส่าย รู้สึกผิดบาป หรือกังวลว่าคนอื่นจะรู้หรือไม่ ซึ่งความรู้สึกเหล่านี้
           คือ "ความเดือดร้อนใจในภายหลัง" หรือที่เรียกว่า วิปฏิสาร นั่นเอง

ดังนั้น ประโยค "กรรมใดที่ทำแล้วไม่เดือดร้อนใจในภายหลัง กรรมนั้นแลเป็นกรรมดี" จึงเป็นคำที่ลึกซึ้งและถูกต้องตามหลักพระพุทธศาสนา เพราะเป็นการเน้นย้ำให้เราพิจารณาการกระทำจากเจตนาและผลที่เกิดขึ้นภายในใจของเราเอง ไม่ใช่เพียงแค่จากผลภายนอกหรือความคิดเห็นของผู้อื่นครับ

กรรมใดจิตใคร่แย้ม.......แจ่มใส
ไม่ขุ่นข้องหมองใน........อดีตแล้
นึกแล้วปริ่มสุขใจ..........ไม่หวั่น
กรรมนั่นแลดีแท้............แซ่ซ้องคล้องธรรม

กรรมใดไม่เดือดร้อน......ภายหลัง
ผลแห่งเจตนาหวัง.........ช่วยแผ้ว
เมตตากรุณายัง.............สุขเกิด
กรรมนั่นประเสริฐแล้ว.....ดั่งแก้วมณีงาม.


กรรมใดทำแล้วไม่     เดือดร้อนใจในภายหลัง
จิตปริ่มอิ่มเอมดัง      สุขสมหวังยังชื่นทรวง

เพราะเจตนาแท้      คิดดีแน่แลเป็นห่วง
เมตตามิพาลวง      กรรมทั้งปวงพ่วงหลักธรรม

เมื่อหวนระลึกข้อง      มิเศร้าหมองต้องเจ็บช้ำ
บ่ได้ละอายกรรม      เพราะกระทำนำเลิศตน

นั่นแหละคือกรรมดี     นำชีวีมีสุขล้น
ก่อร่างอย่างอดทน     ประจักษ์ผลยลบุญงาม.