ฝึกตัวเองให้พร้อมรับความไม่แน่นอน: เริ่มจากรู้จัก ‘ความกลัว’ ในใจเรา : คอลัมน์ Investing Tactic โดย นายสาวิทย์ สมปอง (โค้ชวิทย์) วิทยากรพิเศษ โครงการ SITUP
“Don’t fix the market. Fix your framework.”
อย่าพยายามแก้ตลาด — จงแก้กรอบความคิดของคุณแทน
ในช่วงเวลาที่ทุกอย่างดูเปราะบาง ไม่ว่าจะข่าวสงคราม ราคาน้ำมันพุ่ง การเมืองผันผวน หรือแม้แต่การฟื้นตัวของเศรษฐกิจโลกไม่แน่นอน ตลาดเต็มไปด้วย "เสียงรบกวน" ที่พร้อมดึงสติของนักลงทุนให้หลุดออกจากเป้าหมายเดิม
หลายคนถามว่า "เราจะเทรดยังไงในภาวะแบบนี้?"
แต่ผมกลับเชื่อว่า คำถามที่ดังกว่านั้นควรจะเป็น...
"เรารู้จักตัวเองดีพอหรือยัง?"
ความไม่แน่นอนไม่ได้เริ่มจากตลาด — แต่มันเริ่มจาก “ใจ” เรา
ความกลัวเป็นกลไกปกป้องตามธรรมชาติของมนุษย์ แต่เมื่อนำเข้าตลาด กลับกลายเป็นตัวเร่งให้เกิดการตัดสินใจที่ผิดพลาด
ลองสังเกตดู เวลาตลาดร่วง เรารีบขายทั้งที่ไม่มีสัญญาณกลับตัว
เวลาตลาดขึ้นแรง เราก็รีบซื้อโดยไม่ดูจังหวะ
สิ่งที่ควร "Fix" อาจไม่ใช่กลยุทธ์หรือตลาด แต่เป็นมุมมองที่เรามีต่อตัวเอง
รู้จัก “Fear Curve” ในตัวคุณ
แต่ละคนมีรูปแบบของความกลัวที่ไม่เหมือนกัน
บางคนกลัวพลาดโอกาส (FOMO)
บางคนกลัวเสียเงิน (Loss Aversion)
บางคนกลัวดูโง่ (Ego)
สิ่งเหล่านี้ล้วนฝังอยู่ในพฤติกรรมการเทรดโดยไม่รู้ตัว
เราจะเห็นแพทเทิร์นแบบเดิมซ้ำๆ เข้าผิดจังหวะ ขายเร็วไป หรือไม่กล้าถือต่อ
ทั้งหมดนี้ไม่ได้มาจากตลาด แต่มาจาก “ความกลัว” ที่ยังไม่ได้จัดการ
ยกตัวอย่างให้เห็นชัดๆ::
ต้น เทรดเดอร์มือใหม่ มีแผนชัดเจนว่าจะซื้อหุ้น A ที่ราคา 10 บาท และตั้ง stop-loss ไว้ที่ 9.5 บาท แต่พอราคาลงมาที่ 9.8 บาท เขากลัวว่าจะ “ร่วงต่อ” เลยขายขาดทุนทันที วันถัดมา หุ้นดีดกลับไปที่ 11 บาท
เขาไม่ได้แพ้เพราะ “วางแผนผิด” แต่เพราะแพ้ความกลัวที่เข้ามาตอนตลาดแกว่ง
ในอีกกรณีหนึ่ง...
พลอย เทรดหุ้นมานาน เริ่มรู้ทันตัวเองว่า ทุกครั้งที่มีข่าวลบแรงๆ เธอมักจะ “รีบขายหุ้นที่ดี” ออกไป เพราะกลัวว่ามูลค่าพอร์ตจะลดลง
เมื่อรู้จุดอ่อนนี้ เธอเริ่ม “ฝึกหายใจลึก ๆ ก่อนตัดสินใจ” และใช้ pre-trade checklist ทำให้เธอรอดจากการ panic sell ในช่วงตลาดตกแรงมาได้
เครื่องมือสำหรับฝึก “รู้จักตัวเอง”
การฝึกจิตใจ ไม่ได้ซับซ้อนแบบการวิเคราะห์เชิงเทคนิค แต่ต้อง “ลงมือทำ” ผมมี 3 เครื่องมือที่ใช้บ่อย:
1.Rre-Trade Checklist: ก่อนเทรด ให้ตอบ 3 คำถาม
ฉันกำลังรู้สึกอะไร?
ฉันเทรดเพราะ “เห็นโอกาส” หรือเพราะ “กลัวจะพลาด”?
ถ้าขาดทุน ฉันรับได้ไหม?
2.Mind Map of Fear: เขียนแผนผังความกลัวของตัวเอง
เช่น "กลัวเงินหมด" → "กลัวจะไม่มีอนาคต" → "กลัวไม่มีใครเห็นคุณค่า" เราจะเห็นว่าความกลัวนั้นลึกเกินกว่ากราฟแดงๆ
3.Reflective Journal: ทุกสิ้นสัปดาห์ ให้จดบันทึก
เทรดไหนมาจาก “อารมณ์” เทรดไหนมาจาก “แผน”?
เทรดที่ทำตามแผน = ภูมิใจ
เทรดที่ผิดจากแผน = เรียนรู้ ไม่โทษตัวเอง
“รู้ก่อนกลัว ก็พร้อมก่อนพัง”
นักลงทุนมืออาชีพไม่ใช่คนที่ “ไม่กลัว” แต่คือคนที่ “รู้ทันความกลัว” และไม่ให้มันควบคุมพฤติกรรมพวกเขา
การรู้จักตัวเองคือ “ระบบป้องกัน” ที่ดีที่สุดในช่วงตลาดผันผวน ไม่ใช่แค่กราฟ ไม่ใช่แค่ข่าว แต่คือ “การฝึกความมั่นคงในจิตใจ”
บทความนี้ต่อยอดจากแนวคิด “Trade-off” ที่ผมเคยพูดไว้ว่า “รู้ว่าควรเทรดเมื่อไร เลิกเมื่อไร และพักเมื่อไร คือกำไรระยะยาว”
วันนี้เรากำลังก้าวไปอีกขั้น รู้จักตัวเองให้ชัด เพื่อเทรดได้โดยไม่แพ้ใจตัวเอง เพราะถ้าใจนิ่ง ตลาดจะเงียบ และเมื่อภายใน ในมั่นคง… ความไม่แน่นอนภายนอกก็ทำอะไรเราไม่ได้
ฝึกตัวเองให้พร้อมรับความไม่แน่นอน: ในการลงทุน