[คติธรรม] ใคร่ครวญก่อนแล้วจึงทำ ดีกว่า

กระทู้คำถาม

29. นิสมฺม กรณํ เสยฺโย

ใคร่ครวญก่อนแล้วจึงทำ ดีกว่า

[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ในทางพุทธศาสนา การใคร่ครวญก่อนทำอะไรถือเป็นสิ่งสำคัญมาก เพราะเป็นกระบวนการใช้ "โยนิโสมนสิการ" หรือการทำในใจโดยแยบคาย พูดง่ายๆ คือการคิดพิจารณาอย่างถี่ถ้วนตามความเป็นจริง เพื่อให้เกิดปัญญาและเห็นผลที่จะตามมาจากการกระทำนั้นๆ ก่อนลงมือทำจริงครับ

ความหมายในเชิงพุทธธรรม
     - ป้องกันการสร้างกรรมที่ไม่ดี (อกุศลกรรม) การใคร่ครวญช่วยให้เราหยุดคิดก่อนจะพูดหรือทำอะไรออกไปโดยขาดสติ ซึ่งการกระทำที่เกิดจากความไม่ใคร่ครวญนี้มักจะมีรากฐานมาจากกิเลส เช่น ความโลภ (อยากได้), ความโกรธ (อยากทำร้าย) หรือความหลง (ไม่รู้ว่าอะไรถูกอะไรผิด) การใคร่ครวญจึงเป็นการตัดวงจรที่จะนำไปสู่การสร้างบาปหรือกรรมที่ไม่ดี
     - สร้างกรรมที่ดี (กุศลกรรม) เมื่อเราใคร่ครวญอย่างรอบคอบแล้ว การกระทำที่ตามมาก็จะเป็นไปในทางที่ประกอบด้วยปัญญา สติ และเมตตา ซึ่งเป็นการสร้างกรรมดี ทำให้เกิดผลดีแก่ตัวเองและผู้อื่น
     - เป็นหนทางสู่ปัญญา โดยในพระพุทธศาสนามีการแบ่งปัญญาออกเป็น 3 ระดับ คือ:
      1 สุตตะมยปัญญา: ปัญญาที่เกิดจากการฟัง
      2 จินตะมยปัญญา: ปัญญาที่เกิดจากการคิดใคร่ครวญ
      3 ภาวนามยปัญญา: ปัญญาที่เกิดจากการลงมือปฏิบัติภาวนา
ดังนั้นการ "ใคร่ครวญ" จึงเป็นขั้นที่สองของการพัฒนาปัญญา ทำให้เราเข้าใจและมองเห็นสิ่งต่างๆ ได้อย่างลึกซึ้งยิ่งขึ้น ก่อนที่จะลงมือปฏิบัติจริงๆ

สรุป
ประโยค "ใคร่ครวญก่อนแล้วจึงทำ ดีกว่า" จึงเป็นเหมือนคำสอนที่เตือนให้เราใช้สติและปัญญาในการดำเนินชีวิต ไม่ใช้อารมณ์หรือความอยากเป็นที่ตั้ง เพราะทุกการกระทำย่อมมีผลตามมาเสมอ การคิดให้รอบด้านก่อนลงมือทำจึงเป็นวิถีทางของบัณฑิตและเป็นรากฐานสำคัญของการใช้ชีวิตอย่างมีสติและไม่ประมาทตามหลักพระพุทธศาสนาครับ

ใคร่ครวญทวนคิดรู้.....ก่อนทำ
มีสติปัญญานำ...........บ่งชี้
ดีหรือชั่วผลกรรม........ธรรมส่อง
ไม่ประมาทเช่นนี้........ชีพพร้อมย่อมเจริญ.

จะพูดคำ กระทำใด ต้องใคร่ครวญ
อย่ารีบด่วน วู่วาม ตามอยากล้น
จงยับยั้ง ตั้งสติ มิร้อนรน
เห็นเหตุผล มากน้อย จึงค่อยทำ

ดีหรือชั่ว ตัวแยกแยะ ด้วยปัญญา
ย่อมนำพา สุขเลิศ ประเสริฐล้ำ
เกิดผลดี ใจเย็น เป็นประจำ
ความสำเร็จ ตอกย้ำ นำชีพเจริญ.

เม่าฝึกจิต