จีนวิกฤตศรัทธา! กรณี “อย่าช่วยคนชราที่ล้ม” สะท้อนระบบบิดเบี้ยว-สังคมเสื่อมศีลธรรม

กระทู้ข่าว

ข่าวสังคม ข่าวต่างประเทศ ประเทศจีน อุบัติเหตุ อุบัติเหตุบนท้องถนน

📆ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา จีนเผชิญปรากฏการณ์ทางสังคมที่ถูกเรียกว่า “กฎเอาตัวรอดยุคใหม่” (China’s Survival Rule) โดยหนึ่งในข้อที่ถูกพูดถึงมากที่สุดคือ “อย่าช่วยคนชราที่ล้ม” สาเหตุไม่ใช่เพราะคนจีนไร้น้ำใจ แต่เพราะระบบกฎหมายและกรณีต้มตุ๋นในอดีตทำให้ผู้คนหวาดกลัวว่าจะตกเป็นเหยื่อ

กรณีล่าสุด: ผู้คนเดินผ่าน-ไม่มีใครช่วย

ในเมืองหนึ่งของจีน กล้องวงจรปิดจับภาพชายชราล้มกลางถนน พยายามยันตัวเองขึ้นแต่แขนไม่มีแรง หญิงคนหนึ่งขี่จักรยานไฟฟ้าผ่าน เห็นเหตุการณ์แต่เพียงเข็นรถหลบแล้วเดินจากไป ต่อมามีรถจักรยานไฟฟ้าอีก 2 คันขับผ่าน เหลือบมองแล้วจากไปเช่นกัน เหตุการณ์เช่นนี้เมื่อ 20 ปีก่อนแทบเป็นไปไม่ได้ในสังคมจีน แต่วันนี้กลับเกิดขึ้นจนเป็นเรื่องปกติ

ต้นตอ: คดีฉาว “ซู เสี่ยวเหลียน” ปี 2006

ซู เสี่ยวเหลียน (Shu Xolian) วัย 64 ปี ล้มขณะลงจากรถบัสในเมือง หนานจิง (Nanjing) และชายวัย 24 ปีชื่อ ผัง อวี่ (Peng Yu) เข้าไปช่วยพาส่งโรงพยาบาลและจ่ายค่ารักษา 200 หยวน (ราว 1,040 บาท) แต่กลับถูกฟ้องเรียกค่าเสียหาย ศาลตัดสินให้จ่าย 60,000 หยวน (ราว 312,000 บาท) พร้อมคำพูดช็อกสังคมจากผู้พิพากษา หวัง ห่าว (Wang Hao) ว่า “ถ้าไม่ได้ชนเธอ ทำไมถึงช่วย?” คดีนี้ทำลายความเชื่อมั่นทางศีลธรรมของจีนอย่างหนัก และถูกมองว่าพาสังคมถอยหลัง 100 ปี

ผลกระทบ: ผู้คนเลือก “ไม่ช่วย”

เหตุการณ์ลักษณะนี้ทำให้ผู้คนจำนวนมากกลัวจะถูกกล่าวหาหรือฟ้องร้อง แม้กระทั่งการโทรแจ้งตำรวจยังอาจนำไปสู่การถูกสอบสวนและเสียเวลา เช่น กรณีชายคนหนึ่งโทรแจ้งตำรวจช่วยผู้สูงอายุ แต่ต้องเสียเวลาหยุดงาน 2 วัน ถูกหักเงินเดือนและถูกหัวหน้างานล้อเลียนนานเป็นปี

ตัวอย่างความโหดร้าย
• ในเมือง ฉางซา (Changsha) มีผู้สูงอายุล้มขณะออกกำลังกายตอนเช้า คน 49 คนเดินผ่าน ไม่มีใครแจ้งตำรวจ จนผู้สูงอายุเสียชีวิต
• ผู้สูงอายุล้มหน้าร้านค้า ลูกชายของผู้สูงอายุโวยใส่เจ้าของร้านว่าทำไมไม่ช่วย และขู่ว่าจะหาคนมาเป็นพยานว่า “จงใจไม่ช่วย” เพื่อเรียกเงิน

แง่มุมทางกฎหมายและข้อเสนอแนะ

ผู้ให้ความช่วยเหลือในจีนเสี่ยงถูกฟ้องฐานทำให้บาดเจ็บหากไม่มีหลักฐานยืนยันความบริสุทธิ์ แนวทางที่ปลอดภัยที่สุดหากจะช่วยคือ บันทึกภาพ/ถ่ายทอดสด เพื่อป้องกันการถูกใส่ร้าย

เทียบต่างประเทศ: นิวซีแลนด์

ใน นิวซีแลนด์ มีองค์กรสาธารณะชื่อ ACC (Accident Compensation Corporation) ที่ให้การคุ้มครองค่าเสียหายจากอุบัติเหตุแก่ทุกคน ไม่ว่าจะเป็นพลเมือง นักท่องเที่ยว หรือแรงงานต่างชาติ ส่งผลให้ผู้คนสามารถช่วยเหลือกันได้โดยไม่ต้องกังวลเรื่องผลทางกฎหมาย

เสียงจากสังคม

แม้ความเสื่อมศีลธรรมกำลังลุกลาม แต่ก็ยังมีคนดี เช่น เจ้าหน้าที่ดับเพลิง หลี่ เจี๋ย (Li Jie) ที่ช่วยหญิงชราล้มกลางถนนอย่างระมัดระวัง ป้องกันการบาดเจ็บซ้ำและเรียกรถพยาบาลจนปลอดภัย
ผู้ให้สัมภาษณ์หลายคนย้ำว่า “การเคารพผู้สูงอายุและเอ็นดูเด็กเป็นคุณธรรมที่สืบทอดมานับพันปี แต่กำลังค่อยๆ หายไป”

กรณีนี้สะท้อนว่า ปัญหาไม่ได้อยู่แค่ที่ตัวบุคคล แต่คือความบกพร่องเชิงระบบ เมื่อ 49 คนเลือกเดินผ่านโดยไม่ช่วย นั่นคือ “ปัญหาของระบบ” ที่ทำให้คนดีต้องลังเล และคนเลวใช้โอกาสหาประโยชน์

แหล่งที่มา: https://youtu.be/0KqkBnd7N9Y?si=XkIXK5dp764Zooxn