สถานพยาบาลคือสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ในยามสงคราม กฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศสั่งห้ามโจมตีสถานพยาบาลเด็ดขาด การละเมิดความเป็นกลางทางการแพทย์คืออาชญากรรมสงครามที่โหดร้ายและไร้มนุษยธรรม
ในยามที่สงครามคร่าชีวิตและสร้างความโกลาหล "โรงพยาบาล" คือแสงสว่างแห่งความหวัง เป็นสนามรบของแพทย์และพยาบาลต่อสู้ เพื่อรักษาชีวิตโดยไม่สนใจว่าผู้ป่วยจะเป็นทหาร พลเรือน ฝ่ายใด หรือ เชื้อชาติใด ก็ตาม
เหตุที่สถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ จึงถูกกำหนดให้ต้องได้รับการยกเว้นจากการโจมตีในสงคราม ? คำตอบอยู่ที่ กฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ (International Humanitarian Law - IHL) ซึ่งยึดมั่นในหลักการปกป้องความเป็นมนุษย์ท่ามกลางความโหดร้ายของความขัดแย้ง
รู้จัก "กฎหมายสงคราม"
IHL หรือที่เรียกอีกชื่อว่า "กฎหมายสงคราม (Laws of War)" เป็นชุดกฎหมายที่กำหนดขึ้นเพื่อควบคุมการปฏิบัติในความขัดแย้งทางอาวุธ โดยมีเป้าหมายเพื่อลดความทุกข์ทรมานและจำกัดผลกระทบต่อผู้ที่ไม่ได้เข้าร่วมการสู้รบ เช่น พลเรือน ผู้บาดเจ็บ และบุคลากรทางการแพทย์
อนุสัญญาเจนีวา ซึ่งเป็นรากฐานของ IHL ระบุชัดเจนว่า โรงพยาบาล สถานพยาบาล และบุคลากรทางการแพทย์ต้องได้รับการคุ้มครองในทุกสถานการณ์ การโจมตีสถานที่ที่มีสัญลักษณ์กาชาดแดง จันทร์เสี้ยวแดง หรือคริสตัลแดง ถือเป็น อาชญากรรมสงคราม ตามธรรมนูญกรุงโรมของศาลอาญาระหว่างประเทศ (ICC) การกระทำ เช่น การฆ่าโดยเจตนา การทรมาน หรือการทำลายสถานพยาบาลโดยไม่มีเหตุผลทางทหาร เป็นการท้าทายคุณค่ามนุษยธรรมอย่างร้ายแรง
ทำไมโรงพยาบาลต้องได้รับการยกเว้น ?
เพราะโรงพยาบาลคือที่พักพิงสุดท้ายของผู้บาดเจ็บและผู้ป่วย เป็นสถานที่ที่แพทย์ปฏิบัติตาม "คำปฏิญาณฮิปโปเครติส" คือ การรักษาผู้ป่วยโดยไม่เลือกฝ่าย การโจมตีโรงพยาบาลไม่เพียงคร่าชีวิตผู้บริสุทธิ์ แต่ยังทำลายโครงสร้างพื้นฐานที่จำเป็นต่อการช่วยเหลือในยามวิกฤต สร้างความหวาดกลัว และตัดโอกาสการรอดชีวิตของผู้ที่อ่อนแอที่สุด หลักการ ความเป็นกลางทางการแพทย์ เน้นย้ำว่าแพทย์และสถานพยาบาลต้องได้รับอนุญาตให้ทำงานโดยไม่ถูกแทรกแซง ไม่ว่าจะในสถานการณ์ใดก็ตาม
อย่างไรก็ตาม โรงพยาบาลอาจสูญเสียการคุ้มครองหากถูกใช้เพื่อ "กระทำการที่เป็นอันตรายต่อศัตรู" เช่น เป็นฐานยิงอาวุธ คลังเก็บกระสุน หรือที่หลบภัยของนักรบที่ยังสู้ได้
แต่ถึงอย่างนั้น IHL กำหนดเงื่อนไขเข้มงวด ฝ่ายที่ต้องการโจมตีต้อง แจ้งเตือนล่วงหน้า และให้เวลาอพยพผู้ป่วยและบุคลากรที่ไม่เกี่ยวข้อง การโจมตีต้องยึด หลักสัดส่วน โดยชั่งน้ำหนักผลประโยชน์ทางทหารกับผลกระทบต่อพลเรือน และต้องใช้ ความระมัดระวังสูงสุด เพื่อลดความเสียหาย
การทำลายสถานพยาบาลในยามศึกสงคราม ไม่ใช่แค่การละเมิดกฎหมาย แต่เป็นการเหยียบย่ำศักดิ์ศรีของมนุษยชาติ ผู้ที่สั่งการหรือกระทำการโจมตีต้องถูกลงโทษอย่างเด็ดขาด
"เราขอส่งใจให้ทหารทุกนาย กลับบ้านอย่างปลอดภัย"
"ยกย่องทหารไทย ผู้ยืนหยัดกลางสมรภูมิอย่างกล้าหาญ"
ที่มาข้อมูล : International Committee of the Red Cross (ICRC), Rome Statute of the International Criminal Court, Safeguarding Health in Conflict Coalition, "Attacks on Health Care in 2023," 2024
กฎแห่งสงคราม ทำไม "โรงพยาบาล" คือเขตห้ามโจมตี ?
"เราขอส่งใจให้ทหารทุกนาย กลับบ้านอย่างปลอดภัย"
"ยกย่องทหารไทย ผู้ยืนหยัดกลางสมรภูมิอย่างกล้าหาญ"