พอดีไปประชุมฝรั่งเศส เดินทางทางรถอยู่ไม่น้อย ได้สังเกตุว่า บนเส้นทางบก มีโบราณสถาน จำพวก แนวกำแพง ปราสาท และ อื่นๆ ที่มีอายุตั้งแต่ ศตวรรษที่ 5 มาจนถึง 10-12 ได้รับการบูรณะ รักษา นำมาใช้เป็นประโยชน์กับท้องถิ่น มากมาย

ผิดกับไทย ที่รักษาโคงร สุดขทัย อยุธยา มารัตนโกสิทนร์ เหมือนเราพยายามไม่พูดถึง อารยธรรมขอม เขมรโบราณ มอญ ลาว ที่มีอำนาจ มีอิทธิพลเหนือแผ่นดินที่ตอนนี้เ)็นราชอาณาจักรไทย
คิดว่าเพราะปัญหาการสร้างรัฐชาติสมัยใหม่ ในช่วงล่าอาณานิคม  มาต่อด้วยการสร้างรัฐชาติสมัยใหม่ ชาตินิยม ในช่วงปลาย พุทธศตวรรษ 2400s ที่สร้างความเป็นไทย แยกออกจากท้องถิ่น กำหนดว่าอะไร ใคร คือไทย

แต่ผมสงสัยจริงๆ ทั้งที่ แต่ละแคว้นของฝรั่งเศส มีธง แต่ละท้องที่ก็มีธง มีประวัติศาสตร์ม้องถิ่นของตัวเอง  พวกเขาไม่เห็นสนใจเลยว่า มันคือ นอร์มังด์ มันคือ บริตาน สุดท้าย  ไอ้ที่ตั้งอยู่ตรงนั้น ก็เป็นบรรพบุรุษของเค้า ที่ตอนนี้รวมกันเ)็นฝรั่งเศส
ทุกคนก็อยู่ ทำมาหากิน ใช้ชีวิต ใช้ประโยชน์จากของเก่าๆ ของคนโบราณ ที่ไม่เกี่ยวข้องอะไรกับความเป็นฝรั่งเศสแบบเชื่อมโยงโดยตรงได้

ผมสงสัย ถามชาวฝรั่งเศสที่เดินทางด้วยกัน
"ปราสาทนั้น เป็นช่วงเวลาที่แคว้นนี้เ)็นของอังกฤษไม่ใช่หรอ?"
คำตอบที่ได้รับคือ
"เยส แต่บัดนาว เป็นประเทศฟรานซ์"
เมื่อเข้าร้านอาหารในโรงแรม ก็ได้พบเมนูอาหารบริตานเก่าแก่ เข้าร้านขายของ ก็มีของฝาก แก้ว เสื้อ หมวก ที่มีความเ)็นบริตาน แทรก คนพื้นที่ดูถูมิใจกับประวัติศาสตร์นั้น แต่ก็ เป็นชาวฝรั่งเศส พวกเขาคือคนฝรั่งเศส ไม่เกี่ยวข้องอะไรกับคนบริตานเมื่อพันปีก่อน แต่  เรื่องราวของบริตาน เก่าแก่ สร้างรายได้ให้เมืองพวกเขา

ทำไม นอกจาก สุโขทัย อยุธยา ที่มีอายุย้อนไป 7-8 ศตวรรษ ที่เรายึดถือเชื่อมโยงว่า นี่คือความเ)็นไทย เชื่อมโยงกับคนไทย
ทำไม นอกจากสิ่งนี้ เราแทบไม่หลงเหลืออะไรไว้เลย เพียงเพราะ ตอนนั้น ไม่ใช่"คนไทย" เป็น ขอม มอญ ลาว  แขกมลายู เราเลยหลีกเลี่ยงจะยกขึ้นมาให้เด่นหรือเปล่า?
เพราะเราต้องการให้คนไทย เชื่อมตัวเองเข้ากับอารยธรรมลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาเท่านั้น นอกจากที่กล่าวมา เรียกว่า"ท้องถิ่น"ให้หมด
เพราะเรากังวลหรือเปล่า หากเราเน้นประวัติศาสตร์ เก่าแก่ของท้องถิ่นในสายตาผู้ปกครอง จะสร้างความแตกแยกให้กับคนในพื้นที่นั้น ส่งผลกับปัญหาความมั่นคงของประเทศในที่สุด เช่นนั้นหรือไม่

ผมแค่สงสัย
และสเียดาย