อิสราเอลอิหร่านตกลงหยุดยิงแล้ว เป็นเพราะอะไร

ความตึงเครียดระหว่างอิสราเอลและอิหร่านในภูมิภาคตะวันออกกลางดำเนินต่อเนื่องมาเป็นเวลาหลายปี โดยมีการเผชิญหน้าทางอ้อมผ่านกลุ่มติดอาวุธตัวแทนและการโจมตีทางอากาศสลับกับข้อกล่าวหาการลอบสังหารบุคลากรสำคัญ แต่ล่าสุดทั้งสองฝ่ายได้ประกาศตกลงหยุดยิงกันอย่างมีเงื่อนไข สะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงเชิงยุทธศาสตร์ที่เกิดขึ้นเบื้องหลังเหตุการณ์ดังกล่าว
สถานการณ์ความขัดแย้งก่อนการหยุดยิง
ในช่วงก่อนการประกาศหยุดยิง เราได้เห็นการตอบโต้กันอย่างต่อเนื่อง ทั้งฝ่ายอิหร่านที่ใช้กลุ่มมุสลิมชีอะฮ์ในเลบานอน เยเมน และอิรักในการยิงจรวดหรือปล่อยเรือไร้คนขับเข้าโจมตีเป้าหมายของอิสราเอล ขณะที่อิสราเอลก็สางกองกำลังอากาศเข้าโจมตีฐานที่มั่นของกลุ่มเหล่านั้นหลายครั้ง การปะทะนี้สร้างความเสียหายทั้งต่อชีวิตผู้พลเรือนและโครงสร้างพื้นฐาน อีกทั้งยังสร้างความตึงเครียดให้กับเส้นทางขนส่งน้ำมันสากล
เหตุผลสำคัญที่นำไปสู่ข้อตกลงหยุดยิง
ความเหนื่อยล้าทางทรัพยากรและเศรษฐกิจ
ทั้งสองฝ่ายต่างแบกรับต้นทุนทางการเงินสูงจากการโจมตีและตอบโต้เรื่อยมา ภายใต้สถานการณ์ที่ราคาพลังงานโลกผันผวน การยืดเยื้ออาจทำให้เศรษฐกิจภายในประเทศทั้งสองอยู่ในภาวะย่ำแย่ยิ่งขึ้น
แรงกดดันทางการทูตระหว่างประเทศ
สหรัฐฯ และชาติยุโรปหลายประเทศแสดงท่าทีเรียกร้องให้อิสราเอลและอิหร่านระงับการสู้รบ ทั้งนี้รวมถึงการคุกคามคว่ำบาตรเพิ่มเติมต่ออิหร่าน และความพยายามชักจูงให้สองฝ่ายเข้าสู่กระบวนการเจรจาโดยใช้สหประชาชาติเป็นเวทีกลาง
การปรับยุทธศาสตร์ทางทหาร
เมื่อสัมผัสได้ว่าหากผลักดันให้การสู้รบยืดเยื้อ สถานการณ์อาจบานปลายจนก่อให้เกิดการเผชิญหน้าทางบกหรือทะเลทรายระหว่างกองกำลังหลักทั้งสอง จึงมีการเลือก “หยุดยิง” เพื่อทบทวนยุทธศาสตร์ ปรับกำลังและหลบเลี่ยงความเสี่ยงทางทหารขนาดใหญ่
ความคาดหวังด้านมนุษยธรรม
ภายใต้แรงกดดันจากประชาคมโลกและองค์กรด้านสิทธิมนุษยชน ทั้งอิสราเอลและอิหร่านจำเป็นต้องลดการสูญเสียชีวิตผู้บริสุทธิ์และบรรเทาความทุกข์ทรมานของประชาชนในพื้นที่ที่เป็นสนามรบ

การตกลงหยุดยิงระหว่างอิสราเอลและอิหร่านครั้งนี้ มิได้เกิดขึ้นโดยปาฏิหาริย์ หากแต่เป็นผลจากความคำนึงถึงต้นทุนทางเศรษฐกิจ การกดดันทางการทูตระหว่างประเทศ การปรับยุทธศาสตร์ทางทหาร และข้อพิจารณาด้านมนุษยธรรมร่วมกัน อย่างไรก็ตาม ความเปราะบางในภูมิภาคยังคงมีอยู่สูง การรักษาบทสนทนาทางการทูตและการสร้างกลไกตรวจสอบการหยุดยิงอย่างเข้มแข็งจึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อป้องกันไม่ให้สถานการณ์กลับมาเย็นเป็นร้อนอีกครั้งในอนาคตอันใกล้