ปีไหน ถ้าฝนตกเยอะปลายปีจะอากาศหนาวจริงมากน้อยแค่ไหนครับ

ฝนเยอะกว่าปกติโดยทั่วกันทั้งประเทศให้เชื่อขนมกินไว้ก่อนเลยว่าปีนั้นๆเป็นปีลานิญา ซึ่งก็ตรงไปตรงมาเนื่องจาก น้ำทะเลแปซิฟิกตะวันตกมันอุ่น อากาศมันเลยยกตัวแถวฟิลิปปินส์ลากไปจนถึงใต้ญี่ปุ่นเยอะกว่าปกติ ซึ่งนั่นก็จะหมายถึงมรสุมตะวันตกเฉียงใต้กำลังแรงกว่าเดิม ลมที่พาความชื้นมหาศาลทั้งแผงชั้นบรรยากาศก็พร้อมจะกลั่นออกมาเป็นฝนที่มากกว่าปกติเช่นเดียวกัน นี่ยังไม่รวมถึงแอ่งแปซิฟิกตะวันตก (West Pacific Basin) จะมีพลังงานสะสมมหาศาล และเมื่อสภาวะลม และอากาศเหนือบริเวณนั้นเหมาะเจาะ ก็ยังมีสิทธิ์ทำให้พายุหมุนเขตร้อน(Tropical Storm) ก่อตัวได้อีก เพิ่มโอกาสให้ปริมาณฝนฉับพลันมันเพิ่มมากขึ้นไปอีกในช่วงปีลานิญา

ถึงกระนั้นสำหรับผลต่อฤดูหนาวโดยตรงแล้ว ช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมาที่อุณหภูมิน้ำทะเลมันสูงขึ้น ประกอบกับ แนวลมกรดกึ่งเขตร้อนมีความเปลี่ยนแปลงไป(ซึ่งก็คาดว่าโดยรวมก็มาจากอุณหภูมิน้ำทะเลที่มันเปลี่ยนไปนั่นแหละ) ทำให้สูตรติดภาพจำอย่างง่ายว่า ฝนเยอะ->ปีนั้นหนาว คลายความขลังลงไปเยอะ ผลโดยตรงของลานีญาต่อฤดูหนาวมีแค่ ลมกรดขั้วโลก (Polar Vortex) มักจะส่ายค่อนข้างมากกว่าปกติ ทำให้คาบของการแกว่งกินระยะได้กว้างเหนือไซบีเรีย ซึ่งนั่นหมายถึงความกดอากาศสูงบริเวณนั้นจะสะสมตัวได้แรง และง่ายกว่าปกติ เพราะงั้นถ้าในปีลานิญา จีนตอนเหนือ เกาหลี และญี่ปุ่นก็รอรับอากาศหนาวกว่าปกติได้เลยครับ มาหาบ่อย และแรงแน่ๆ

ไทยเรานั้นต่างออกไป ปัจจัยที่จะดูว่าปีนั้นๆจะหนาวหรือไม่ม้นไม่ใช่แค่ ต้นทางมีค่าความกดอากาศสูงกำลังแรง เพราะถ้ามันมาไม่ถูกท่าหรือเบ้ตกทะเลไปหมดก็ไร้ประโยชน์ (ดูปี 2021-2022 เป็นตัวอย่างได้ ซึ่งปีนั้นก็ลานีญากำลังค่อนข้างแรง และลมหนาวต้นทางก็มาถี่แต่เราไม่ค่อยหนาวเท่าไหร่) ซึ่งเหล่านี้ขึ้นกับ ลมกรดกึ่งเขตร้อน เป็นตัวกำหนดมันซะเยอะ ส่วนปัจจัยที่กำหนดลักษณะของลักษณะอากาศหนาวกว้างๆนี้นอกจากลักษณะน้ำทะเลท้องถิ่นแล้วก็ น่าจะเป็นสิ่งที่เรียกว่าดัชนี QBO หรือ Quasi-Biennial Oscillation แปลไทยก็ทำนอง “การแกว่งตัวคาบประหนึ่ง 2 ปี“ ซึ่งเป็นการวัดการไหลของลมที่ชั้นสตราโตสเฟียร์แถวเส้นศูนย์สูตรว่ามันมีทิศทางไปทางไหน โดยจะสลับไปมาจากตะวันออกไปตะวันตก (Easterly) และ ตะวันตกไปตะวันออก (Westerly) ในคาบราวๆ 28-29 เดือนไม่ค่อยเป๊ะเท่าไหร่ ชื่อมันถึงเรียกว่า ”คาบประหนึ่ง“ หรือ quasi-oscillation นั่นเอง



ซึ่งเจ้าตัวนี้หากเป็นลมตะวันตก(Westerly) ก็จะหมายถึง ลมกรดที่แรงกว่าปกติ ลมกรดขั้วโลก และกึ่งเขตร้อนแข็งแรงยังงี้ย่อมหมายถึง โอกาสที่มันจะเปลี่ยนสภาพ และตำแหน่งการส่ายก็มีน้อย หรือก็คือ ถ้าลมหนาวมันเข้าข้อก็มีสิทธิ์หนาวได้ยาวกว่า ช่วงลมตะวันออก(Easterly) ที่มักจะทำให้เกิดปรากฏการณ์ลมวนขั้วโลกแตก หรือที่คุ้นเคยในชื่อ Polar Vortex disruption นั่นเอง โดยจากสถิติที่เกิดเหตุการณ์นี้ไทยเราไม่เคยมีปีไหนเลยที่หนาวยาวได้อีกเลยหลังจากลมวนขั้วโลกแตก



รูปตัดขวางแสดงตำแหน่งของลมที่ไหลที่ชั้นบรรยากาศสตราโตสเฟียร์เหนือบริเวณเส้นศูนย์สูตร และผลของมันต่อทั้งลมกรดกึ่งเขตร้อน และลมกรดขั้วโลก


รูปบนคือค่า QBO ในแต่ละเดือน ค่าบวกเป็นลมตะวันตก ค่าลบเป็นลมตะวันออก จะเห็นได้ว่าปีที่หนาวยาวๆล้วนแต่เป็นปี QBO ตะวันตกทั้งสิ้น (1975, 1999, 2008, 2013)

มาสำหรับปีนี้ที่เพิ่งผ่านมาหยกๆก็แน่นอนครับว่าเป็น QBO ค่าบวก หรือลมตะวันตก บ้านเราถึงได้หนาวยาวกว่าปกติโดยทั่วกันมาก (บางที่ในอีสานอาจหนาวกว่าปี 2013-2014 ที่ว่าหนาวๆนั่นไปเสียอีก อย่างเลยนี่เรียกได้ว่าเป็นมกราฯที่หนาวที่สุดในรอบร่วมๆ 50 ปีเลยทีเดียว หนาวแทบไม่ต่างกับ ปี 1976 ปีที่แทบจะหนาวที่สุดในรอบ 100 ปีโน่น)




แล้วสำหรับปลายปีนี้ล่ะ

สภานะปัจจุบันตอนนี้เรากำลังอยู่ในช่วงที่ เปลี่ยนผ่านลมตะวันตกเป็นลมตะวันออก (ปกติมันจะไล่จากชั้นบนสุดก่อนลงมาล่าง) แม้ตรงกลางๆของชั้นสตราโตสเฟียร์ที่ 40 hPa (ดู 2 รูปบนประกอบ) จะยังเป็นค่าบวกหรือลมตะวันตก แต่เดี๋ยวอีกไม่เกินสิ้นปี คงอย่างน้อยก็มาอยู่ตรงค่ากลางๆ หรือดีไม่ดีเปลี่ยนไปเป็นลมตะวันออกเรียบร้อย เพราะงั้นปลายปีนี้จึงยากมากที่จะลุ้นให้ได้อย่างหน้าหนาวที่ผ่านมา

ปลายปีนี้แม้จะยังระบุชัดๆไม่ได้ แต่ไม่มีทางหนาวได้เท่าปีที่ผ่านมาแน่ๆแล้วล่ะครับ ไม่ว่าจะลานิญาแรงหรือไม่แรง มาลุ้นให้มันหนาวมั่งตามปกติอย่างทุกปีดูจะเป็นไปได้กว่า (โฮ) ซึ่งกว่าจะรู้กันจริงๆ คงต้องรออย่างน้อยเดือนตุลาฯโน่นล่ะครับถึงจะเห็นภาพคร่าวๆอย่างสาเหตุสมผลได้บ้าง


ปล.จริงๆผมเคยตอบคำถามทำนองนี้ไว้แล้วบ้างในกระทู้ตามลิงก็ด้านล่างนี้ โดยตอบเกี่ยวกับเรื่อง ผลของลานิญา เอลนิโญ ต่อสภาพอากาศบ้านเรา ท่านที่สนใจลองไปอ่านเพิ่มเติมได้ครับ
https://pantip.com/topic/43230244/comment9