เครดิต
https://www.facebook.com/ajsomchaiDPU/posts/pfbid037LcUnNVYPyKqWvuEuwRrYmnRMyTJsurGLWofVtfweGo53t9tcEn6rZDUTfFM8aG4l?__cft__[0]=AZVYiJSTvC34T9EXgKkr71PassB-o6nZoAqvOwCERKfmCNkXMAOHHrvEyN1GmBx3BdQo6OTsLkn4NjxAEqFc64aGfIHQtyjvt68jlZbNZjcwpUQ2nkLaKFzFmpleFLkrqHWx0cyEDA9TVgn0XROcpmvLy6AZuhlrAYVF7W_HKB3CHhDm0llRRGah8dTo7iHRfFM&__tn__=%2CO%2CP-R
ช่วงนี้มีประเด็นเกี่ยวกับรูปเอไอมากขึ้นทุกวันเลยแฮะ
ดูเหมือนจะเริ่มใกล้ตัวงการผมเข้าไปทีละนิด
เลยเอาบทความนี้มาลงเพราะดูแล้สน่าสนใจอยู่พอสมควรนะครับ
-----------------------------------------------------------------------------------------
AI’s News Update!!!
ศาลจีนตัดสินว่า การใช้งานมีลิขสิทธิ์เพื่อฝึกสอน AI อาจเป็น “การใช้ที่เป็นธรรม” (fair use)
เรื่องของเราวันนี้เกี่ยวข้องกับ “อุลตร้าแมน” ยอดมนุษย์ที่เด็ก ๆ รู้จักกันดี คดีนี้ศาลจีน (Hangzhou Internet Court) เพิ่งตัดสินเมื่อ 10 กุมภาพันธ์ 2025 นี้เอง ประเด็นสำคัญมีสองเรื่อง
เรื่องแรก คือ ภาพอุลตร้าแมนที่สร้างขึ้นโดย AI นั้น ละเมิดลิขสิทธิ์ และ Platform AI ที่ให้คนใช้ในการสร้างภาพอุลตร้าแมนนั้น ต้องรับผิดในฐานะมีส่วนร่วมในการละเมิดลิขสิทธิ์ (Contributary infringement)
เรื่องที่สอง คือ การใช้ข้อมูลลิขสิทธิ์เพื่อฝึกสอน AI อาจเป็นการใช้ที่เป็นธรรม (fair use)
ท่านที่อยากรู้รายละเอียดเพิ่มเติม ตามมาเลยครับ
คดีที่เกี่ยวกับอุลตร้าแมน ศาลจีนวินิจฉัยไว้คดีล่าสุดนี้เป็นคดีที่สองแล้ว
คดีแรก เป็นเรื่อง อุลตร้าแมนผมยาว (Ultraman with long hair) เคยเล่าไปแล้ว ขออนุญาตข้าม เรามาเจาะที่คดีล่าสุดนี้กัน
คดีนี้ โจทก์คนเดิม (Shanghai Character License Administrative-SCLA) ฟ้องจำเลย (Small Design) ซึ่งเป็น Platform AI ที่อนุญาตให้ผู้ใช้ฝึกโมเดล LoRA โดยการอัปโหลดภาพ Ultraman และสร้างภาพใหม่ที่คล้ายคลึงกับงานลิขสิทธิ์
โจทก์กล่าวหาว่า จำเลยมีส่วนร่วมในการละเมิดลิขสิทธิ์ในการเผยแพร่ข้อมูลผ่านเครือข่ายทางอ้อม (contributory infringement)
ประเด็นนี้ ศาลตัดสินว่าจำเลยผิดจริง และสั่งให้ลบภาพที่เกี่ยวข้องและยุติบริการที่สร้างภาพ Ultraman และให้ชดใช้ค่าเสียหาย 30,000 หยวน (ประมาณ 10% ของที่ฟ้อง) โดยศาลกล่าวว่า Platform AI ที่ให้บริการสร้างเนื้อหาควรมีมาตรการป้องกันการละเมิดลิขสิทธิ์ เช่น การแจ้งเตือนผู้ใช้เกี่ยวกับการละเมิดลิขสิทธิ์ การตั้งค่าระบบร้องเรียน และการติดป้ายกำกับเนื้อหาที่สร้างโดย AI
มาต่อกันที่ประเด็นที่สอง “การฝึกสอน AI. ด้วยงานมีลิขสิทธิ์”
(1) แนวทางของศาล
ศาลใช้การวิเคราะห์แบบ “สองชั้น” (Two-pronged approach) แยกเป็น:
ขั้นตอน Input (การฝึกโมเดล): ศาลใช้เกณฑ์ที่ค่อนข้างผ่อนปรน โดยมองว่าการใช้ข้อมูลลิขสิทธิ์ในระยะการฝึกอาจเข้าข่าย fair use หากไม่มีเจตนาเลียนแบบ หรือทำให้เจ้าของลิขสิทธิ์เสียประโยชน์อย่างไม่เหมาะสม
ขั้นตอน Output (เนื้อหาที่สร้างโดย AI): ศาลใช้เกณฑ์เข้มงวด โดยถือว่าหากเนื้อหาที่ออกมาคล้ายกับต้นฉบับจนสับสนหรือทำให้เสียประโยชน์ ต้องระงับการใช้
(2) หลักเหตุผลของศาล:
ศาลระบุว่าการฝึก AI เป็นกระบวนการ “วิเคราะห์และสรุปเชิงโครงสร้าง” มากกว่าการคัดลอกผลงานโดยตรง
การฝึกโมเดลไม่มีการเผยแพร่ต่อสาธารณะ และมีเป้าหมายเพื่อการ “แปรรูปสัมบูรณ์” (transformative use) เพื่อสร้างงานใหม่
ศาลเน้นว่า “ไม่มีความสัมพันธ์แบบตรงไปตรงมา (non-linear causality)” ระหว่างข้อมูลที่ใช้ฝึกกับเนื้อหาที่ AI สร้างขึ้น หมายความว่า ไม่ใช่ว่าป้อนข้อมูล A เข้าไปแล้ว A จะออกมาเป็น out put เสมอไป
(3) บทบัญญัติทางกฎหมายของจีน:
มาตรา 24 (Limitation of Rights) ของกฎหมายลิขสิทธิ์จีน (ค.ศ. 2020) วางหลัก fair use ไว้ว่าใช้ได้กับเฉพาะ 12 กรณีเท่านั้น เป็นการระบุเจาะจงทำนองเดียวกับ มาตรา 32 ของ พรบ.ลิขสิทธิ์ไทย
แต่จุดสำคัญอยู่ที่ ข้อ 13 (catch-all clause) ครับ เพราะข้อนี้ระบุว่าอาจมี “กรณีอื่น ๆ ตามกฎหมายหรือข้อกำหนดของฝ่ายบริหาร” (other circumstances as provided by laws and administrative regulations) ทำให้ศาลมีดุลยพินิจที่จะพิจารณาให้การใช้ข้อมูลใน AI training เข้าข่าย fair use ได้ แม้กฎหมายจะยังไม่บัญญัติไว้ชัดเจน
ข้อที่เปิดช่องแบบนี้ไม่มีในกฎหมายลิขสิทธิ์ไทย ทำให้นักวิชาการบางส่วนเห็นว่า การเอาข้อมูลมาฝึก AI ไม่สามารถอ้างการใช้ที่เป็นธรรมตามมาตรา 32 ได้
คดีนี้เป็น แนววินิจฉัยแรกของจีนที่ตีความ “fair use” สำหรับ AI training ซึ่งถือเป็นท่าทีที่เปิดกว้างต่อการพัฒนาเทคโนโลยี
แต่ก็ยัง วางแนวเส้นชัด ว่าเมื่อเกิดผลลัพธ์ (output) ที่คล้ายต้นฉบับเกินควร หรือถูกเผยแพร่ต่อสาธารณะโดยไม่ควบคุม จะถือว่าละเมิดได้
การแบ่งแยก input/output อย่างชัดเจนในคำพิพากษานี้ ผมมองว่าสะท้อนความเข้าใจที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น ของศาลจีนต่อสภาพการทำงานของระบบ generative AI
ที่สำคัญแนวทางมุมมองแบบนี้ อาจเป็น ต้นแบบแนวทางสำหรับกฎหมายหรือแนววินิจฉัยในประเทศอื่น ๆ ที่กำลังเผชิญกับปัญหาทำนองเดียวกัน รวมทั้งประเทศไทยด้วย
บันทึกไว้ ณ วันที่ 8 พฤษภาคม พ.ศ.2568
หมายเหตุ บทความนี้อนุญาตให้เผยแพร่ต่อได้ด้วยการแชร์ (share) โดยไม่ต้องขออนุญาต และขอบคุณทุกท่านที่ช่วยเผยแพร่ครับ
AI fair Use
https://www.facebook.com/ajsomchaiDPU/posts/pfbid037LcUnNVYPyKqWvuEuwRrYmnRMyTJsurGLWofVtfweGo53t9tcEn6rZDUTfFM8aG4l?__cft__[0]=AZVYiJSTvC34T9EXgKkr71PassB-o6nZoAqvOwCERKfmCNkXMAOHHrvEyN1GmBx3BdQo6OTsLkn4NjxAEqFc64aGfIHQtyjvt68jlZbNZjcwpUQ2nkLaKFzFmpleFLkrqHWx0cyEDA9TVgn0XROcpmvLy6AZuhlrAYVF7W_HKB3CHhDm0llRRGah8dTo7iHRfFM&__tn__=%2CO%2CP-R
ช่วงนี้มีประเด็นเกี่ยวกับรูปเอไอมากขึ้นทุกวันเลยแฮะ
ดูเหมือนจะเริ่มใกล้ตัวงการผมเข้าไปทีละนิด
เลยเอาบทความนี้มาลงเพราะดูแล้สน่าสนใจอยู่พอสมควรนะครับ
-----------------------------------------------------------------------------------------