ทำไมละคร ‘อาหลอง’ ต้อง ‘ปิ้งไก่’?

ในความทรงจำร่วมกันของเด็กไทยต่างจังหวัดยุค 2000 ซึ่งกำลังเป็นผู้ใหญ่ที่ต้องต่อสู้ดิ้นรนทำมาหากินอยู่ในปัจจุบันนี้ ละคร ‘อาหลอง’

หรือละครของผู้กำกับแนวบู๊วัยเก๋า ‘ฉลอง ภักดีวิจิตร’ เจ้าของฉายา ‘ระเบิดภูเขา เผากระท่อม’ ถือหนึ่งในภาพความทรงจำวัยเด็ก

ที่นึกขึ้นมาครั้งใดหากไม่อมยิ้มก็อาจเสียน้ำตา เพราะในยุคที่ทุกคนในบ้านล้วนดูโทรทัศน์ร่วมกัน ละคร ‘อาหลอง’ เป็นละครไทยเพียงไม่กี่เรื่องที่พ่อแม่หรือปู่ย่าตายาย จะอนุญาตให้เด็ก ๆ สามารถนอนดึกได้ถึงสี่ทุ่มครึ่ง และเมื่อเสียงเพลงที่ขับร้องโดย ‘กัญจน์ ภักดีวิจิตร’ ดังขึ้น

ก็เป็นสัญญาณเตือนลูกหลานในบ้านว่า เวลานอนมาถึงแล้ว

ในโลกของละคร ‘อาหลอง’ หรือที่เรียกกันว่า ‘กฎเหล็กละครอาหลอง’

มีเอกลักษณ์ที่แฟน ๆ ละครไทยคงพอจำกันได้

อาทิ

พระเอกหุ่นบึ๊กที่สามารถต่อกรกับเหล่าร้ายนับสิบคนราวกับเป็นเพียงแค่มดง่าม

นางร้ายที่ต้องหน้าอกบึ้ม ๆ

ฉากกระสุนที่ไม่มีวันหมดซึ่งพร้อมจะถล่มป่ากระถินให้ราบเป็นหน้ากอง

รถยนตร์คันเก่า ๆ ที่พร้อมจะระเบิดตลอดเวลา

รวมถึง นักแสดงขาประจำอย่าง ‘กรุง ศรีวิไล’ และ ‘ฤทธิ์ ลือชา’ และที่ขาดไม่ได้เลยคือ

ตัวละครพิเศษที่แสดงโดยลูกชายอาหลอง ‘กัญจ์ ภักดีวิจิตร’ 

แต่หากให้เลือกเอกลักษณ์สำคัญของละคร ‘อาหลอง’ เพียงอย่างเดียว ก็คงต้องยกให้ฉาก ‘ปิ้งไก่’

ฉาก ‘ปิ้งไก่’ เป็นสัญลักษณ์ (iconic) ที่แฟน ๆ ละครต่างพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า ถ้าเป็นละคร ‘อาหลอง’ ยังไงก็ต้องมีฉาก ‘ปิ้งไก่’
สาเหตุที่ต้องมีฉาก ‘ปิ้งไก่’ ก็เพราะว่า ละคร ‘อาหลอง’ ส่วนใหญ่มีเนื้อเรื่องเกี่ยวกับการตามหาสิ่งลี้ลับหรือสมบัติซึ่งอยู่ในป่า เช่น อังกอร์ 1, ทอง 5, อังกอร์ 2, เหล็กไหล, ทอง ๙ ดังนั้น เมื่อกองทัพต้องเดินด้วยท้อง นอกไปจากผักและผลไม้ อาหารจำพวกเนื้อสัตว์ที่คณะเดินทางในละคร ‘อาหลอง’ พอจะหากินได้จากในป่าก็เห็นจะมีแค่สัตว์จำพวก งู หนู นก กระต่าย ไก่ป่า หรือหมูป่า

ส่วนเหตุผลที่ต้องเป็น ‘ไก่’ นั้น อาหลองเคยตอบเรื่องนี้ไว้อย่างชวนหัวเราะว่า 

“อ้าว เดินในป่าจะให้ทำอะไร จะให้กินไส้เดือนเหรอ (หัวเราะ) เป็นการผจญภัยนะ ถ้าไม่ปิ้งไก่ ถ้าให้มีอะไรใหม่ ๆ ให้ไปกันบนต้นไม้ไหม (หัวเราะ) กิจกรรมจะมีอะไร มีน้ำตก มีถ้ำ มีอะไรอีกล่ะ”

ด้วยเอกลักษณ์ที่ละครอาหลองต้องเดินเข้าป่าตามล่าหาสมบัติกันเป็นหมู่คณะ ‘ไก่’ จึงเป็นอาหารที่ตอบโจทย์ละครและทีมงานผู้จัดมากที่สุด

ดังที่อาหลองบอกกับแฟน ๆ ละครรุ่นลูกว่า

“แล้วลูกไม่หาไก่กินมาย่าง แล้วลูกจะทำอะไร หากระต่ายก็ไม่ดี ไก่นี่ดีที่สุด (หัวเราะ)”

อันที่จริง การจะมีฉากปิ้งไก่อยู่ในละครอาหลองหรือไม่นั้น ก็ดูเหมือนว่าจะไม่ส่งผลต่อเนื้อหาของละครสักเท่าใดนัก

เพราะจุดหมายปลายทางก็คือการไล่ล่าตามหาสมบัติ

ทว่า เมื่อมองให้ลึกลงไปถึงทฤษฎีแห่งความบันเทิง จะด้วยความตั้งใจหรือไม่ก็ตาม

ฉากปิ้งไก่สำคัญต่อโลกละครอาหลองอย่าง ๆ น้อย ก็ 2 ประการ

ประการแรก ด้วยละครอาหลองเป็นแนวบู๊ระเบิดภูเขาเผากระท่อม ตามหาไล่ล่า ตื่นเต้นเร้าใจ

ระเบิดกันตู้มต้าม ยิงกันจนเปลือกไม้และต้นกระถินราบเป็นหน้ากลอง อารมณ์ของละครและผู้ชมจึงสนุกตื่นเต้นหัวใจรัวเป็นกระเดื่องกลองตลอดเวลา 
การ ‘ปิ้งไก่’ จึงไม่เพียงแต่เป็นหยุดพักเติมพลังและระงับความหิว แต่ยังเปรียบเสมือน

‘การได้หยุดพักหายใจทางความรู้สึกและอารมณ์’ ของละครและผู้ชมไปในตัวด้วย

ประการที่สอง หากจะวิเคราะห์กันแบบหลุดโลก หรือที่ภาษาชาวบ้านเรียกว่า ‘บ้า’

การปิ้งไก่แสดงให้เห็นถึงการปลูกฝังชุดระเบียบทางสังคมว่าด้วยการแบ่งหน้าที่ ระบบอุปถัมภ์และระบบอาวุโส เ

พราะจะสังเกตเห็นว่า ฉาก ‘ปิ้งไก่’ ปรากฏเฉพาะในคณะเดินป่าของกลุ่มพระเอก/นางเอก เท่านั้น

ไก่ย่าง ที่เหลืองหอมอร่อย จะถูกแบ่งเป็นลำดับจากผู้สูงอายุเป็นอันดับแรกแล้วค่อย ๆ ถูกฉีกเนื้อน่องไปสู่มือของคนวัยหนุ่มสาว

การกินไก่ย่างจึงแฝงวัฒนธรรมหรือระเบียบวิธีการกินในหมู่คณะของพระเอกที่เน้นระบบอาวุโส เพศสภาพ และความอุปถัมภ์ค้ำจุน

แตกต่างออกไปจากคณะของผู้ร้ายหรือตัวโกง ที่แทบจะไม่ปรากฏฉาก ‘ปิ้งไก่’ เลย เพราะความสัมพันธ์ในกลุ่มมีลักษณะแบบเจ้านาย – ลูกน้อง

ไม่มีการจัดเวรเฝ้ายาม ไม่มีการแบ่งกันกิน เนื่องจากหน้าที่ในการดูแลรักษาความปลอดภัย และหน้าที่ ‘หาให้กิน’ นั้น เป็นของ ‘ลูกน้อง’

ซึ่งรูปแบบความสัมพันธ์ของทั้งสองคณะจึงแตกต่างกัน

ซึ่งนี่ก็เป็นหนึ่งในชุดระเบียบวิธีที่แยกระหว่างกลุ่ม ‘พระเอก/คนดี’ กับ ‘ตัวร้าย/คนชั่ว’

ในโลกทัศน์ละคร ‘อาหลอง’ หากไม่บ้าประสาทแดกแทนการรับประทาน ‘ไก่ย่าง’ ไปเสียก่อน ฉาก ‘ปิ้งไก่’

จึงมีความสำคัญในโลกละคร ‘อาหลอง’ เพราะ ไก่ เป็นตัวเชื่อมความสามัคคีและระเบียบวิธีทางสังคมของกลุ่มพระเอก

ซึ่งความดี ความสามัคคี และระเบียบวิธีทางสังคมดังกล่าว

เป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้กลุ่มพระเอกเอาชนะกลุ่มตัวร้าย ทุกทีไป

ไม่น่าเชื่อว่า จากละครบู๊ระเบิดภูเขาเผากระท่อม เมื่อเวลาผ่านไป 20 ปี ละคร ‘อาหลอง’ จะกลายเป็นละครแห่งความทรงจำ

ที่ใครหลายคนซ่อนภาพพ่อ แม่ ตา ยาย และบ้านหลังเก่าเอาไว้ ดังที่หลายความคิดเห็นใต้เพลง ‘หนึ่งเดียวในดวงใจ’

บันทึกให้เราอ่านในปัจจุบันว่า

“ฟังแล้วทำให้คิดถึงเมื่อก่อนมากๆ เสียงเพลงนี้ขึ้นคือถึงเวลาที่เราเข้านอนพร้อมกับคุณยาย”

“เคยดูกับตายายตอนเด็กๆ ปัจจุบัน 28ปี  ฟังทีไรใจมันดูแผ่วๆ คิดถึงวันเวลาเก่าๆ

คิดถึงยายที่คอยปลุกเราตอนเราหลับ เวลาดูหนังเรื่องนี้จะดูกับยายจนดึกตลอด ตอนนี้ยายก็เสียไปได้ 6-7 ปีแล้ว”

“ตอนเด็กชอบเพลงนี้มากๆ รอละครจบถึงจะได้ฟัง เพลงนี้ทำให้ซึ้งและรู้สึกเศร้าในเวลาเดียว คิดถึงตอนที่พ่อยังอยู่ คิดถึงละครเรื่องนี้มาก”

ในความขบขันของฉาก ‘ปิ้งไก่’ ณ ปัจจุบัน บางทีลึก ๆ ลงไปแล้วก็คือภาพความทรงจำของผู้ใหญ่ที่เคยเป็นเด็ก ภาพที่ละคร ‘อาหลอง’ ไม่ได้มีเพียงแต่ผืนป่า ปืนและเสือร้าย แต่ยังมีภาพของพ่อ แม่ ตา ยาย และบ้านหลังเก่า กับโลกที่บอกเราทุกคนว่า 
คนดีต้องชนะคนร้าย และทุกอย่างจะเรียบร้อยดี