.

นกเลขานุการ Sagittarius serpentarius
ภาพถ่ายสุดตระการตาที่จับภาพได้
ช่วงเวลาที่นกยักษ์ปิดเปลือกตาที่สาม
ที่ซ่อนอยู่ข้างในขณะจับตั๊กแตนกลางอากาศ

ภาพนี้เป็นหนึ่งในผู้ชนะการแข่งขันถ่ายภาพ
Royal Society Publishing 2024
ซึ่งจัดนิทรรษการภาพถ่ายขึ้นร่วมกับ
Royal Photographic Society
และมอบรางวัลให้กับภาพที่แสดงถึง
ปรากฏการณ์ทางวิทยาศาสตร์
ที่ซ่อนอยู่ในโลกธรรมชาติ

" นกเลขานุการมีความใกล้ชิดกับเหยี่ยว
แต่ได้วิวัฒนาการรูปแบบชีวิตแบบนกกระสา
โดยจะเดินเพ่นพ่านไปทั่วทุ่งหญ้าสะวันนา
กินตั๊กแตน จิ้งจก สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก
โดยการจิกพวกมันกดลงกับพื้นดิน

นกตัวนี้เพิ่งจับตั๊กแตน
และในขณะที่มันกลืนเหยื่อ
มันจะปิดเปลือกตาที่สาม
ซึ่งก็คือเยื่อตาสองชั้นพร้อมกัน
เพื่อปกป้องเยื่อตาจากอันตราย
(หนาม/ขอที่ขาตั๊กแตนอาจบาดตา) ”
นักชีววิทยาและช่างภาพ Peter Hudson
กล่าวในเอกสารอีเมลที่ส่งถึง Live Science 
.
.

นกเลขานุการเป็นนกล่าเหยื่อขนาดใหญ่
สูงประมาณ 4 ฟุต (1.2 เมตร)
มีลำตัวคล้ายนกอินทรี
มีขาที่ยาวเหมือนนกกระเรียน
มีถิ่นกำเนิดในแถบแอฟริกาใต้สะฮารา
และถึงแม้จะบินได้ แต่จะใช้เวลาส่วนใหญ่
เดินผ่านทุ่งหญ้าสูงเพื่อหาอาหาร

การเผยให้เห็นเปลือกตาที่สามของนก
ซึ่งมีลักษณะเหมือนลูกบอลสีน้ำเงิน
ที่อยู่ในเบ้าตาตามข้อมูลของ
National Audubon Society

เปลือกตาที่สามอยู่ใต้เปลือกตาทั้งบนและล่าง
เปลือกตานี้พับอยู่ที่ด้านในของดวงตา
และเคลื่อนตัวในแนวนอนข้ามลูกตา
เพื่อป้องกันฝุ่น ลม และอันตราย
จึงทำให้เปลือกตานี้ได้รับฉายาว่า
แว่นตาแห่งธรรมชาติ Nature's goggles
.

เรียบเรียง/ที่มา

Livescience
Secretary bird
.


แว่นตาธรรมชาติของนก

เปลือกตาที่สามของนก Nature's goggles
หรือ Nictitating membrane คือ
แว่นตาธรรมชาติของนก
เป็นเยื่อบางๆ โปร่งแสงที่เลื่อนปิดตา
ในแนวนอนจากมุมด้านในของตา
ไปยังมุมด้านนอก มีหลักการทำงานดังนี้:

1. โครงสร้างและกลไก:
- เป็นเยื่อบางใสหรือกึ่งโปร่งแสง
- เคลื่อนที่ในแนวนอนจาก
มุมด้านในไปด้านนอกของตา
- ควบคุมการเคลื่อนไหวด้วย
กล้ามเนื้อพิเศษ 2 มัด

2. หน้าที่สำคัญ:
- ปกป้องดวงตาขณะบิน
โดยไม่ต้องหลับตาสนิท
ทำให้ยังมองเห็นได้
- ทำความสะอาดและหล่อลื่นกระจกตา
- ช่วยกรองแสงและป้องกันฝุ่นละออง
- ช่วยในการมองเห็นใต้น้ำสำหรับนกที่ดำน้ำ

3. การใช้งาน:
- นกจะกะพริบเปลือกตาที่สามนี้
เป็นระยะๆ เพื่อทำความสะอาดตา
- ใช้ปกป้องตาเมื่อบินผ่าน
ที่มีฝุ่นละอองหรือลมแรง
- ช่วยในการมองเห็น
ขณะบินด้วยความเร็วสูง

นี่เป็นวิวัฒนาการที่น่าสนใจ
ที่ช่วยให้นกสามารถบินได้
อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย
.

---

.

เปลือกตาที่สามนี้ยังพบในสัตว์อื่นๆ ด้วย เช่น:
- สัตว์เลื้อยคลาน เช่น จิ้งจก ตุ๊กแก งู
- สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ เช่น กบ คางคก
- สัตว์น้ำบางชนิด เช่น ปลาฉลาม
- สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมบางชนิด เช่น
แมวน้ำ สัตว์ในตระกูลปลาวาฬ

ที่น่าสนใจคือ ในคนเราก็มี
ซากเหลือของโครงสร้างนี้
ในรูปของ เนื้อเยื่อรูปพระจันทร์เสี้ยว
(plica semilunaris) ที่อยู่ตรงหัวตาด้านใน
แต่ไม่สามารถเคลื่อนที่ได้เหมือนในสัตว์อื่นๆ
เพราะมีวิวัฒนาการที่เปลี่ยนแปลงไป
.
.