กรรไกรเมล็ดพันธุ์ 本種子鋏 กรรไกรทาเนะกาชิมะ กรรไกรแห่งเกาะทาเนะ
ว่ากันว่า บอนไซ 盆栽 หรือต้นไม้กระถาง เริ่มมีขึ้นในญี่ปุ่นช่วงยุคเฮอัน 平安 ก็ราวๆพันปีที่แล้ว ตอนนั้นกรรไกรบอนไซที่เรารู้จักคุ้นเคยกันดีนี่ยังไม่เกิดนะครับ คนยุคนั้นใช้มีดในการตัดแต่งต้นไม้ และใช้กรรไกรญี่ปุ่นที่เรียกว่ากรรไกรนิกิริ 握り鋏 ซึ่งเป็นกรรไกรระบบยู และกรรไกรฮากาตะ 博多鋏 และกรรไกรทาเนะกาชิมะ 本種子鋏 ซึ่งเป็นกรรไกรระบบเอ็กซ์ชนิดแรกๆของญี่ปุ่น ซึ่งก็เกิดขึ้นมาราวๆ ห้าหกร้อยปีที่ผ่านมา
ก่อนกรรไกรในแบบโอคุโบะ , อูเอกิ , อิเคโนโบะ จะถือกำเนิดขึ้นมา นักนิยมบอนไซในสมัยก่อนใช้กรรไกรทาเนะกาชิมะในการตัดแต่งบอนไซให้เป็นไปตามใจปรารถนา
กรรไกรทาเนะกาชิมะ สร้างขึ้นที่เกาะทาเนะกาชิมะ จังหวัดคาโกชิม่า กรรไกรชนิดนี้มีประวัติสืบย้อนไปได้ถึงช่วงศตวรรษที่16 คือราวๆปี ค.ศ. 1543 โดยมันถูกถ่ายทอดวิทยาการทำกรรไกรนี้จากพวกโปรตุเกส พร้อมๆกับการทำปืน แบบปืนกระทุ้ง ปืนคาบศิลา
ทาเนะกาชิมะ หรือเกาะเเห่งเมล็ดพันธุ์ เป็นเกาะหรือท้องที่ชายทะเลซึ่งมีแร่เหล็กอยู่ในทราย แบบที่เรียกกันว่าแร่หยกหรือแร่ทรายเหล็ก ทามะฮากาเนะอันเลื่องชื่อแห่งแดนอาทิตย์อุทัย เหล็กชั้นดี ที่มาของดาบญี่ปุ่น
ตามประวัติแล้วกรรไกรชนิดนี้เกิดขึ้นบนเกาะญี่ปุ่นก่อนหน้ากรรไกรราชาหรือกรรไกรตัดผ้าขนสัตว์และกรรไกรบอนไซ กรรไกรดอกไม้นานหลายปีนัก มีที่มาจากบนเกาะทาเนะกาชิมะและแพร่หลายไปทั่วญี่ปุ่น แต่ปัจจุบันนี้ว่ากันว่าเหลือแหล่งผลิตใหญ่ที่ทำเป็นล่ำเป็นสันอยู่เพียงสามแห่ง และแห่งสำคัญที่สุดหรือสำนักที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในสายวิชานี้คือยี่ห้อ มากิเสะ 牧瀬 หรือยี่ห้ออุเมกิ
กรรไกรยี่มากิเสะนี้ ทำโดยตระกูลมากิเสะซึ่งสืบเชื้อสายช่างตีดาบมานับพันปี และทำกรรไกรยี่ห้อมากิเสะมาจนถึงรุ่นสุดท้าย คือรุ่นที่ 37 ของสายตระกูลมากิเสะ ท่านโยชิฟุมิ มากิเสะ 牧瀬義文 ซึ่งได้เสียชีวิตลงในปี พ.ศ. 2559 และไร้ผู้สืบเชื้อสายโดยสายเลือด ทำให้ตระกูลมากิเสะที่มีประวัติยาวนานกว่าพันปีต้องสิ้นสุดลง
ในปัจจุบันกรรไกรยี่ห้อมากิเสะนี้ ยังมีอยู่โดยถูกสร้างขึ้นโดยช่างตีเหล็กที่ชื่อ 梅木 昌二 อูเมกิ โชจิ ศิษย์ที่สืบทอดสายวิชาจากท่านมากิเสะรุ่นที่37 ถึงไม่ได้ถูกสร้างขึ้นโดยคนของตระกูลมากิเสะ แต่กรรไกรในแบบของมากิเสะยังมีชีวิตต่อไปโดยผู้สืบสายวิชา
กรรไกรแบบนี้ ไม่ได้เป็นของใช้เพียงอย่างเดียว มันยังมีเรื่องของความเชื่อ เรื่องขนบดั้งเดิม เรื่องวิถีชีวิตเข้ามาร่วมอยู่ด้วย มันจัดเป็นของดี ของมงคลอย่างหนึ่งสำหรับชีวิตของชาวญี่ปุ่น มันถูกให้เป็นของขวัญในวาระสำคัญต่างๆเช่น แต่งงาน เปิดกิจการ ขึ้นบ้านใหม่ หรือเฉลิมฉลองอะไรทำนองนั้น
ถึงจะเปลี่ยนเจ้าของหรือเปลี่ยนคนทำซึ่งมันเคยเปลี่ยนมาแล้วหลายครั้ง แต่จิตวิญญาณดั้งเดิมของกรรไกรมากิเสะยังคงอยู่ มันยังเป็นของดีมีคุณค่ามีประวัติยาวนานอยู่คู่กับชาวญี่ปุ่นและคนรักกรรไกรมาหลายร้อยปี และผมยังเชื่อว่ามันจะยังคงอยู่ต่อไป
กรรไกรเมล็ดพันธุ์ 本種子鋏 กรรไกรทาเนะกาชิมะ กรรไกรแห่งเกาะทาเนะ
ว่ากันว่า บอนไซ 盆栽 หรือต้นไม้กระถาง เริ่มมีขึ้นในญี่ปุ่นช่วงยุคเฮอัน 平安 ก็ราวๆพันปีที่แล้ว ตอนนั้นกรรไกรบอนไซที่เรารู้จักคุ้นเคยกันดีนี่ยังไม่เกิดนะครับ คนยุคนั้นใช้มีดในการตัดแต่งต้นไม้ และใช้กรรไกรญี่ปุ่นที่เรียกว่ากรรไกรนิกิริ 握り鋏 ซึ่งเป็นกรรไกรระบบยู และกรรไกรฮากาตะ 博多鋏 และกรรไกรทาเนะกาชิมะ 本種子鋏 ซึ่งเป็นกรรไกรระบบเอ็กซ์ชนิดแรกๆของญี่ปุ่น ซึ่งก็เกิดขึ้นมาราวๆ ห้าหกร้อยปีที่ผ่านมา
ก่อนกรรไกรในแบบโอคุโบะ , อูเอกิ , อิเคโนโบะ จะถือกำเนิดขึ้นมา นักนิยมบอนไซในสมัยก่อนใช้กรรไกรทาเนะกาชิมะในการตัดแต่งบอนไซให้เป็นไปตามใจปรารถนา
กรรไกรทาเนะกาชิมะ สร้างขึ้นที่เกาะทาเนะกาชิมะ จังหวัดคาโกชิม่า กรรไกรชนิดนี้มีประวัติสืบย้อนไปได้ถึงช่วงศตวรรษที่16 คือราวๆปี ค.ศ. 1543 โดยมันถูกถ่ายทอดวิทยาการทำกรรไกรนี้จากพวกโปรตุเกส พร้อมๆกับการทำปืน แบบปืนกระทุ้ง ปืนคาบศิลา
ทาเนะกาชิมะ หรือเกาะเเห่งเมล็ดพันธุ์ เป็นเกาะหรือท้องที่ชายทะเลซึ่งมีแร่เหล็กอยู่ในทราย แบบที่เรียกกันว่าแร่หยกหรือแร่ทรายเหล็ก ทามะฮากาเนะอันเลื่องชื่อแห่งแดนอาทิตย์อุทัย เหล็กชั้นดี ที่มาของดาบญี่ปุ่น
ตามประวัติแล้วกรรไกรชนิดนี้เกิดขึ้นบนเกาะญี่ปุ่นก่อนหน้ากรรไกรราชาหรือกรรไกรตัดผ้าขนสัตว์และกรรไกรบอนไซ กรรไกรดอกไม้นานหลายปีนัก มีที่มาจากบนเกาะทาเนะกาชิมะและแพร่หลายไปทั่วญี่ปุ่น แต่ปัจจุบันนี้ว่ากันว่าเหลือแหล่งผลิตใหญ่ที่ทำเป็นล่ำเป็นสันอยู่เพียงสามแห่ง และแห่งสำคัญที่สุดหรือสำนักที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในสายวิชานี้คือยี่ห้อ มากิเสะ 牧瀬 หรือยี่ห้ออุเมกิ
กรรไกรยี่มากิเสะนี้ ทำโดยตระกูลมากิเสะซึ่งสืบเชื้อสายช่างตีดาบมานับพันปี และทำกรรไกรยี่ห้อมากิเสะมาจนถึงรุ่นสุดท้าย คือรุ่นที่ 37 ของสายตระกูลมากิเสะ ท่านโยชิฟุมิ มากิเสะ 牧瀬義文 ซึ่งได้เสียชีวิตลงในปี พ.ศ. 2559 และไร้ผู้สืบเชื้อสายโดยสายเลือด ทำให้ตระกูลมากิเสะที่มีประวัติยาวนานกว่าพันปีต้องสิ้นสุดลง
ในปัจจุบันกรรไกรยี่ห้อมากิเสะนี้ ยังมีอยู่โดยถูกสร้างขึ้นโดยช่างตีเหล็กที่ชื่อ 梅木 昌二 อูเมกิ โชจิ ศิษย์ที่สืบทอดสายวิชาจากท่านมากิเสะรุ่นที่37 ถึงไม่ได้ถูกสร้างขึ้นโดยคนของตระกูลมากิเสะ แต่กรรไกรในแบบของมากิเสะยังมีชีวิตต่อไปโดยผู้สืบสายวิชา
กรรไกรแบบนี้ ไม่ได้เป็นของใช้เพียงอย่างเดียว มันยังมีเรื่องของความเชื่อ เรื่องขนบดั้งเดิม เรื่องวิถีชีวิตเข้ามาร่วมอยู่ด้วย มันจัดเป็นของดี ของมงคลอย่างหนึ่งสำหรับชีวิตของชาวญี่ปุ่น มันถูกให้เป็นของขวัญในวาระสำคัญต่างๆเช่น แต่งงาน เปิดกิจการ ขึ้นบ้านใหม่ หรือเฉลิมฉลองอะไรทำนองนั้น
ถึงจะเปลี่ยนเจ้าของหรือเปลี่ยนคนทำซึ่งมันเคยเปลี่ยนมาแล้วหลายครั้ง แต่จิตวิญญาณดั้งเดิมของกรรไกรมากิเสะยังคงอยู่ มันยังเป็นของดีมีคุณค่ามีประวัติยาวนานอยู่คู่กับชาวญี่ปุ่นและคนรักกรรไกรมาหลายร้อยปี และผมยังเชื่อว่ามันจะยังคงอยู่ต่อไป