สมเด็จพระไชยราชาธิราช มีพระอนุชา คือ พระเทียรราชา
พระเทียรราชา มีพระอัครมเหสี คือ พระสุริโยทัย
ในภาพยนตร์ เรื่อง สุริโยไท เวอร์ชั่นกำกับโดยท่านมุ้ย หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล
พระไชยราชา - พงษ์พัฒน์ บุคลิกเข้มแข็ง แต่ไม่บ้าบิ่น
พระเทียรราชา - ศรัญญู บุคลิกอ่อนโยน พระสุริโยไท บุคลิกมีวุฒิภาวะ รู้การบ้านการเมืองเป็นอย่างดี
พระเทียรราชา ได้อภิเษกกับ พระสุริโยไท ซึ่งสืบเชื้อสายจากราชวงศ์พระร่วง (สุโขทัย)
อยู่ร่วมกันฉันท์ครอบครัวเชื้อพระวงค์ชั้นสูงแล้ว ตั้งแต่ท้าวศรีสุริโยทัย ยังไม่เข้าถวายตัว
ส่วนพระบรมราชาหน่อพุทธางกูร นั้น ครองราชย์ เมื่ออายุมากแล้ว
และได้พยายามมีพระโอรส สืบเชื้อสาย แต่ไม่นานก็สิ้นพระชนม์
กษัตริย์พระองค์ใหม่มีพระชนมายุ ประมาณ 5 พรรษา
พระไชยราชา ยึดอำนาจ สำเร็จโทษสมเด็จพระรัษฎาธิราช (กุมาร) ซึ่งเป็น
พระโอรสของพระเชษฐา ( สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4 / พระบรมราชาหน่อพุทธางกูร)
ผู้รับบทนี้คือ สุเชาว์ พงษ์วิไล
วิเคราะห์การยึดอำนาจ
1. ในยุคนั้น หากรอให้กษัตริย์เติบโต ต้องใช้เวลา ถึง 20 ปี
ไม่ทันที่จะไปปราบแคว้นรอบอยุธยา ที่กำลังแข็งเมือง
จึงต้องตัดสินใจกระทำ เพื่อรักษาพระราชอาณาจักรและชีวิตคนส่วนใหญ่
2. กลุ่มการเมืองอาจขัดแย้งกันตั้งแต่รุ่นพระมารดา
เนื่องจาก เป็นพี่น้องต่างมารดา กับ พระเชษฐา (พระบรมราชาหน่อพุทธางกูร)
3. อาจเป็นความทะเยอทะยาน ใฝ่อำนาจ (ลักษณะเฉพาะส่วนบุคคล)
Queen - พระราชินี
หลังจากขุนวรวงศาธิราช ถูกลอบปลงพระชนม์
พระเทียรราชา จากราชวงศ์สุพรรณภูมิ ขึ้นครองราชย์ มีพระนามว่า สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ
พระสุริโยทัย เป็นพระอัครมเหสี มีพระราชโอรสพระราชธิดา 5 พระองค์
เมื่อพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้ กษัตริย์หนุ่ม (ครองราชย์เมื่อพระชนมายุ 20 พรรษา
ยกทัพมาเมื่ออายุ 32 พรรษา ) พร้อมกับแม่ทัพคนสำคัญ เช่น พระเจ้าแปร ครองเมืองแปร
และมหาอุปราชาบุเรงนอง (เติบโตมาพร้อมกับพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้
ในฐานะพระสหาย ลูกของราชครู/พระอาจารย์ของกษัตริย์)
ทัพพม่าเข้ามาทางด่านเจดีย์สามองค์ กาญจนบุรี
วีรกรรมของพระสุริโยทัย คือ สละพระชนม์ชีพเพื่อปกป้องกษัตริย์และแผ่นดิน
ขณะที่พระเจ้าแปรซึ่งคุมทัพหน้า กำลังปะทะกับสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ บนหลังช้าง
ในจังหวะที่ช้างทรงของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ เพลี่ยงพล้ำ
พระสุริโยทัยรีบขับช้างเข้าขวาง
ถูกพระเจ้าแปรฟันด้วยพระแสงของ้าว สิ้นพระชนม์บนหลังช้าง
พระบรมดิลกเห็นดังนั้น จึงเข้าฟันพระเจ้าแปร
สิ้นพระชนม์บนช้างเช่นกัน เป็นอันสิ้นแม่ทัพคนสำคัญของพม่า
พระศรีสุริโยทัย คือ พระราชินีที่ต่อสู้เคียงข้างกษัตริย์ จนวาระสุดท้าย
บางแหล่งข้อมูล กล่าวว่า พระเจ้าแปร ไม่ได้สิ้นพระชนม์
แต่มีชีวิตอยู่ จนเมืองแปรประกาศไม่สวามิภักดิ์ในยุคบุเรงนอง จึงถูกสำเร็จโทษ
Empress - จักรพรรดินี
ในซีรีย์ แม่หยัว ชื่อภาษาอังกฤษ คือ The Empress ไม่ใช่ Queen
แต่คำนี้ สื่อถึงการเทียบเคียง emperor / จักรพรรดิ (กษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่
มีแคว้นภายใต้การปกครองจำนวนมาก)
ข้อมูลตามประวัติศาสตร์
ท้าวศรีสุดาจันทร์ มีลำดับตำแหน่งดังนี้
ช่วงแรก พระสนมเอกของพระไชยราชาธิราช
ช่วงที่สอง พระอัครมเหสี (ผู้มีพระโอรสให้กษัตริย์)
พระไชยราชาธิราช สิ้นพระชนม์
(บันทึกพ่อค้าโปรตุเกส เฟอร์ดินันท์ เมนเดซ ปินโต
ระบุว่าแม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์
ลอบปลงพระชนม์ด้วยยาพิษ และบางแหล่งข้อมูล ระบุว่า
สิ้นพระชนม์ เมื่อกลับจากทำสงคราม อาจมีนัยถึงสาเหตุ ตรากตรำจากการทำศึก)
ช่วงที่สาม นางพระยาแม่อยู่หัว / แม่หยัว
ผู้สำเร็จราชการแทนกษัตริย์ เนื่องจากพระยอดฟ้า ซึ่งสืบราชสมบัติยังทรงพระเยาว์
ตำแหน่งนี้ มีอำนาจเบ็ดเสร็จ ตัดสินใจเรื่องต่างๆได้ไม่ต่างจากกษัตริย์
อำนาจทางหลักการ คือ Queen Regent
ในทางปฏิบัติ ณ ช่วงเวลานั้น ก็ถืออำนาจสูงสุด โดยใช้อำนาจในนามกษัตริย์
ในยุคที่อยุธยาเรืองอำนาจ ปกครองกษัตริย์เมืองอื่น/มีเมืองขึ้น
จากนั้น ทรงยกบัลลังค์ให้ ขุนวรวงศาธิราช
ซึ่งเป็นพราหมณ์ในราชสำนัก ที่เคยดำรงตำแหน่งเป็น
พันบุตรศรีเทพ ผู้ดูแลหอพระส่วนหน้า (อาจเป็นหอสมุดในยุคนั้น)
ต่อมาได้เลื่อนตำแหน่งเป็น ขุนชินราช ผู้ดูแลหอพระส่วนใน ซึ่งใกล้ชิด
กับสังคมผู้รับใช้ใกล้พระองค์จักรพรรดินีมากขึ้น
ข้อสันนิษฐาน อาจเป็นเพราะ
1. อาจมองว่า ขุนวรวงศาธิราช มีความรู้ราชการมากกว่า
คุณสมบัติขุนวรวงศาธิราช อาจเป็นผู้นำแนวปราชญ์ ไม่ใช่แนวทำสงคราม
2. อาจเป็นไปได้ที่ต้องการหาบุคคลที่พระนางเชื่อใจมากที่สุด ปรึกษาเรื่องต่างๆได้
ท่ามกลางขุนนางซึ่งล้วนมาจากฝ่ายสุพรรณภูมิ ซึ่งมีกษัตริย์ครองราชย์ติดต่อกันมานาน
3. อาจมาจากความพึงใจ เนื่องจากความสัมพันธ์ฉันชู้สาว ตามบันทึกประวัติศาสตร์บางฉบับ
แม่หยัวศรีสุดาจันทร์ มีพระสวามีเป็นกษัตริย์ 2 พระองค์ และมีโอรสเป็นกษัตริย์
รวมถึงเคยเป็น "แม่อยู่หัว" สำเร็จราชการแทนกษัตริย์ และมีอำนาจสูงสุดเทียบเท่ากษัตริย์
ประวัติศาสตร์บางแหล่ง กล่าวว่า มีความสัมพันธ์กับกษัตริย์พระองค์ที่สอง
เมื่อกษัตริย์พระองค์แรก สิ้นพระชนม์แล้ว
และการกระทำเป็นไปในทิศทางที่มีเป้าหมายทางการเมือง ให้สายราชวงศ์อู่ทอง
ซึ่งสืบเชื้อสายขอม-ละโว้ เรืองอำนาจในอยุธยาอีกครั้ง
บางแหล่งข้อมูล บันทึกในแง่ลบ สื่อว่า ลักลอบมีชู้
ปลงพระชนม์กษัตริย์ จากนั้น ยกชายชู้ขึ้นเป็นกษัตริย์องค์ถัดมา
หากสมมุติฐานที่ว่า ท้าวศรีสุดาจันทร์มีมุ่งหมายทางการเมือง เป็นจริง
ก็กล่าวได้ว่า
ความปรารถนา ของสตรี ที่ถูกส่งเข้าวัง คือเป็น พระอัครมเหสี
ตำแหน่งที่ถูกยกขึ้น ให้มีอำนาจคู่กับกษัตริย์
แต่มุ่งมั่นของท้าวศรีสุดาจันทร์ คือ การชิงบัลลังค์
ข้อมูลทั้งหมดสรุปจาก Wikipedia
ค้นจากชื่อบุคคลสำคัญ ทั้งฝ่ายไทยและฝ่ายพม่า
วิเคราะห์ ร่วมกับ สิ่งที่ปรากฏในซีรีย์แม่หยัว และภาพยนตร์ สุริโยไท
หมายเหตุ
คำว่า empress, emperor ในทางประวัติศาสตร์
หมายถึง ผู้ครองจักรรรดิ ระดับเกือบๆ ทวีป
เช่น Roman Empire, จีน ซึ่งตามประวัติศาสตร์
อยุธยา อาจไม่กว้างไกลเท่า แต่เป็นยุคที่ อยุธยามีเมืองขึ้น
ข้อสังเกต
การตั้งชื่อซีรีย์ -- The Empress of Ayodhaya
อาจใช้ความหมายทางภาษา ในแง่อำนาจผู้หญิง ที่มีอำนาจตัดสินใจสูงสุด
โดยไม่มีอำนาจผู้ชายเหนือกว่า และได้ปกครองเมืองประเทศราชอื่นด้วย
วิธีสะกด ต่างจาก Ayutthaya เมืองที่มีอยู่จริงและถูกกล่าวถึงในทางประวัติศาสตร์
หากท่านผู้รู้มีข้อมูลเพิ่มเติม แชร์กันได้ โปรดอภิปรายเชิงสร้างสรรค์
พระสุริโยทัย - แม่หยัวศรีสุดาจันทร์ สายสัมพันธ์และความต่างระหว่าง queen กับ empress
พระเทียรราชา มีพระอัครมเหสี คือ พระสุริโยทัย
ในภาพยนตร์ เรื่อง สุริโยไท เวอร์ชั่นกำกับโดยท่านมุ้ย หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล
พระไชยราชา - พงษ์พัฒน์ บุคลิกเข้มแข็ง แต่ไม่บ้าบิ่น
พระเทียรราชา - ศรัญญู บุคลิกอ่อนโยน พระสุริโยไท บุคลิกมีวุฒิภาวะ รู้การบ้านการเมืองเป็นอย่างดี
พระเทียรราชา ได้อภิเษกกับ พระสุริโยไท ซึ่งสืบเชื้อสายจากราชวงศ์พระร่วง (สุโขทัย)
อยู่ร่วมกันฉันท์ครอบครัวเชื้อพระวงค์ชั้นสูงแล้ว ตั้งแต่ท้าวศรีสุริโยทัย ยังไม่เข้าถวายตัว
ส่วนพระบรมราชาหน่อพุทธางกูร นั้น ครองราชย์ เมื่ออายุมากแล้ว
และได้พยายามมีพระโอรส สืบเชื้อสาย แต่ไม่นานก็สิ้นพระชนม์
กษัตริย์พระองค์ใหม่มีพระชนมายุ ประมาณ 5 พรรษา
พระไชยราชา ยึดอำนาจ สำเร็จโทษสมเด็จพระรัษฎาธิราช (กุมาร) ซึ่งเป็น
พระโอรสของพระเชษฐา ( สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4 / พระบรมราชาหน่อพุทธางกูร)
ผู้รับบทนี้คือ สุเชาว์ พงษ์วิไล
วิเคราะห์การยึดอำนาจ
1. ในยุคนั้น หากรอให้กษัตริย์เติบโต ต้องใช้เวลา ถึง 20 ปี
ไม่ทันที่จะไปปราบแคว้นรอบอยุธยา ที่กำลังแข็งเมือง
จึงต้องตัดสินใจกระทำ เพื่อรักษาพระราชอาณาจักรและชีวิตคนส่วนใหญ่
2. กลุ่มการเมืองอาจขัดแย้งกันตั้งแต่รุ่นพระมารดา
เนื่องจาก เป็นพี่น้องต่างมารดา กับ พระเชษฐา (พระบรมราชาหน่อพุทธางกูร)
3. อาจเป็นความทะเยอทะยาน ใฝ่อำนาจ (ลักษณะเฉพาะส่วนบุคคล)
Queen - พระราชินี
หลังจากขุนวรวงศาธิราช ถูกลอบปลงพระชนม์
พระเทียรราชา จากราชวงศ์สุพรรณภูมิ ขึ้นครองราชย์ มีพระนามว่า สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ
พระสุริโยทัย เป็นพระอัครมเหสี มีพระราชโอรสพระราชธิดา 5 พระองค์
เมื่อพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้ กษัตริย์หนุ่ม (ครองราชย์เมื่อพระชนมายุ 20 พรรษา
ยกทัพมาเมื่ออายุ 32 พรรษา ) พร้อมกับแม่ทัพคนสำคัญ เช่น พระเจ้าแปร ครองเมืองแปร
และมหาอุปราชาบุเรงนอง (เติบโตมาพร้อมกับพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้
ในฐานะพระสหาย ลูกของราชครู/พระอาจารย์ของกษัตริย์)
ทัพพม่าเข้ามาทางด่านเจดีย์สามองค์ กาญจนบุรี
วีรกรรมของพระสุริโยทัย คือ สละพระชนม์ชีพเพื่อปกป้องกษัตริย์และแผ่นดิน
ขณะที่พระเจ้าแปรซึ่งคุมทัพหน้า กำลังปะทะกับสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ บนหลังช้าง
ในจังหวะที่ช้างทรงของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ เพลี่ยงพล้ำ
พระสุริโยทัยรีบขับช้างเข้าขวาง
ถูกพระเจ้าแปรฟันด้วยพระแสงของ้าว สิ้นพระชนม์บนหลังช้าง
พระบรมดิลกเห็นดังนั้น จึงเข้าฟันพระเจ้าแปร
สิ้นพระชนม์บนช้างเช่นกัน เป็นอันสิ้นแม่ทัพคนสำคัญของพม่า
พระศรีสุริโยทัย คือ พระราชินีที่ต่อสู้เคียงข้างกษัตริย์ จนวาระสุดท้าย
บางแหล่งข้อมูล กล่าวว่า พระเจ้าแปร ไม่ได้สิ้นพระชนม์
แต่มีชีวิตอยู่ จนเมืองแปรประกาศไม่สวามิภักดิ์ในยุคบุเรงนอง จึงถูกสำเร็จโทษ
Empress - จักรพรรดินี
ในซีรีย์ แม่หยัว ชื่อภาษาอังกฤษ คือ The Empress ไม่ใช่ Queen
แต่คำนี้ สื่อถึงการเทียบเคียง emperor / จักรพรรดิ (กษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่
มีแคว้นภายใต้การปกครองจำนวนมาก)
ข้อมูลตามประวัติศาสตร์
ท้าวศรีสุดาจันทร์ มีลำดับตำแหน่งดังนี้
ช่วงแรก พระสนมเอกของพระไชยราชาธิราช
ช่วงที่สอง พระอัครมเหสี (ผู้มีพระโอรสให้กษัตริย์)
พระไชยราชาธิราช สิ้นพระชนม์
(บันทึกพ่อค้าโปรตุเกส เฟอร์ดินันท์ เมนเดซ ปินโต
ระบุว่าแม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์
ลอบปลงพระชนม์ด้วยยาพิษ และบางแหล่งข้อมูล ระบุว่า
สิ้นพระชนม์ เมื่อกลับจากทำสงคราม อาจมีนัยถึงสาเหตุ ตรากตรำจากการทำศึก)
ช่วงที่สาม นางพระยาแม่อยู่หัว / แม่หยัว
ผู้สำเร็จราชการแทนกษัตริย์ เนื่องจากพระยอดฟ้า ซึ่งสืบราชสมบัติยังทรงพระเยาว์
ตำแหน่งนี้ มีอำนาจเบ็ดเสร็จ ตัดสินใจเรื่องต่างๆได้ไม่ต่างจากกษัตริย์
อำนาจทางหลักการ คือ Queen Regent
ในทางปฏิบัติ ณ ช่วงเวลานั้น ก็ถืออำนาจสูงสุด โดยใช้อำนาจในนามกษัตริย์
ในยุคที่อยุธยาเรืองอำนาจ ปกครองกษัตริย์เมืองอื่น/มีเมืองขึ้น
จากนั้น ทรงยกบัลลังค์ให้ ขุนวรวงศาธิราช
ซึ่งเป็นพราหมณ์ในราชสำนัก ที่เคยดำรงตำแหน่งเป็น
พันบุตรศรีเทพ ผู้ดูแลหอพระส่วนหน้า (อาจเป็นหอสมุดในยุคนั้น)
ต่อมาได้เลื่อนตำแหน่งเป็น ขุนชินราช ผู้ดูแลหอพระส่วนใน ซึ่งใกล้ชิด
กับสังคมผู้รับใช้ใกล้พระองค์จักรพรรดินีมากขึ้น
ข้อสันนิษฐาน อาจเป็นเพราะ
1. อาจมองว่า ขุนวรวงศาธิราช มีความรู้ราชการมากกว่า
คุณสมบัติขุนวรวงศาธิราช อาจเป็นผู้นำแนวปราชญ์ ไม่ใช่แนวทำสงคราม
2. อาจเป็นไปได้ที่ต้องการหาบุคคลที่พระนางเชื่อใจมากที่สุด ปรึกษาเรื่องต่างๆได้
ท่ามกลางขุนนางซึ่งล้วนมาจากฝ่ายสุพรรณภูมิ ซึ่งมีกษัตริย์ครองราชย์ติดต่อกันมานาน
3. อาจมาจากความพึงใจ เนื่องจากความสัมพันธ์ฉันชู้สาว ตามบันทึกประวัติศาสตร์บางฉบับ
แม่หยัวศรีสุดาจันทร์ มีพระสวามีเป็นกษัตริย์ 2 พระองค์ และมีโอรสเป็นกษัตริย์
รวมถึงเคยเป็น "แม่อยู่หัว" สำเร็จราชการแทนกษัตริย์ และมีอำนาจสูงสุดเทียบเท่ากษัตริย์
ประวัติศาสตร์บางแหล่ง กล่าวว่า มีความสัมพันธ์กับกษัตริย์พระองค์ที่สอง
เมื่อกษัตริย์พระองค์แรก สิ้นพระชนม์แล้ว
และการกระทำเป็นไปในทิศทางที่มีเป้าหมายทางการเมือง ให้สายราชวงศ์อู่ทอง
ซึ่งสืบเชื้อสายขอม-ละโว้ เรืองอำนาจในอยุธยาอีกครั้ง
บางแหล่งข้อมูล บันทึกในแง่ลบ สื่อว่า ลักลอบมีชู้
ปลงพระชนม์กษัตริย์ จากนั้น ยกชายชู้ขึ้นเป็นกษัตริย์องค์ถัดมา
หากสมมุติฐานที่ว่า ท้าวศรีสุดาจันทร์มีมุ่งหมายทางการเมือง เป็นจริง
ก็กล่าวได้ว่า
ความปรารถนา ของสตรี ที่ถูกส่งเข้าวัง คือเป็น พระอัครมเหสี
ตำแหน่งที่ถูกยกขึ้น ให้มีอำนาจคู่กับกษัตริย์
แต่มุ่งมั่นของท้าวศรีสุดาจันทร์ คือ การชิงบัลลังค์
ข้อมูลทั้งหมดสรุปจาก Wikipedia
ค้นจากชื่อบุคคลสำคัญ ทั้งฝ่ายไทยและฝ่ายพม่า
วิเคราะห์ ร่วมกับ สิ่งที่ปรากฏในซีรีย์แม่หยัว และภาพยนตร์ สุริโยไท
หมายเหตุ
คำว่า empress, emperor ในทางประวัติศาสตร์
หมายถึง ผู้ครองจักรรรดิ ระดับเกือบๆ ทวีป
เช่น Roman Empire, จีน ซึ่งตามประวัติศาสตร์
อยุธยา อาจไม่กว้างไกลเท่า แต่เป็นยุคที่ อยุธยามีเมืองขึ้น
ข้อสังเกต
การตั้งชื่อซีรีย์ -- The Empress of Ayodhaya
อาจใช้ความหมายทางภาษา ในแง่อำนาจผู้หญิง ที่มีอำนาจตัดสินใจสูงสุด
โดยไม่มีอำนาจผู้ชายเหนือกว่า และได้ปกครองเมืองประเทศราชอื่นด้วย
วิธีสะกด ต่างจาก Ayutthaya เมืองที่มีอยู่จริงและถูกกล่าวถึงในทางประวัติศาสตร์
หากท่านผู้รู้มีข้อมูลเพิ่มเติม แชร์กันได้ โปรดอภิปรายเชิงสร้างสรรค์