จิตมีอยู่จริงไหม

สมิทธิสูตรที่ ๔

             [๗๕] ... ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ที่เรียกว่า โลก โลก ดังนี้ ด้วยเหตุเพียงเท่าไร พระเจ้าข้า
จึงเป็นโลกหรือการบัญญัติว่าโลก พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรสมิทธิ จักษุ รูป
จักษุวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยจักษุวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติ
ว่าโลกก็มีอยู่ ณ ที่นั้น หู เสียง โสตวิญญาณ ธรรมที่พึงรู้แจ้งด้วยโสตวิญญาณ
มีอยู่ ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลกก็มีอยู่ ณ ที่นั้น จมูก กลิ่น ฆานวิญญาณ
ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยฆานวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลกก็มี
อยู่ ณ ที่นั้น ลิ้น รส ชิวหาวิญญาณ ธรรมที่พึงรู้แจ้งด้วยชิวหาวิญญาณมีอยู่
ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลกก็มีอยู่ ณ ที่นั้น กาย โผฏฐัพพะ กายวิญญาณ
ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยกายวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลกก็มี
อยู่ ณ ที่นั้น ใจ ธรรมารมณ์ มโนวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยมโนวิญญาณ
มีอยู่ ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลกก็มีอยู่ ณ ที่นั้น ฯ
              ดูกรสมิทธิ จักษุ รูป จักษุวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วย
จักษุวิญญาณ ไม่มี ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลกก็ไม่มี ณ ที่นั้น ฯลฯ ใจ
ธรรมารมณ์ มโนวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยมโนวิญญาณ ไม่มี ณ ที่ใด
โลกหรือการบัญญัติว่าโลกก็ไม่มี ณ ที่นั้น ฯ

https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=18&A=873&Z=884&pagebreak=0

*******************

ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตาว่างเปล่าจากตัวตน

จักขุ ไม่ใช่ รูป (แสงที่มากระทบตา)
รูป ไม่มี จักขุ
จักขุ ไม่ได้อยู่ใน รูป
รูป ไม่ได้อยู่ใน จักขุ

จักขุ ไม่ใช่ จักขุวิญญาณ (การเห็น)
จักขุวิญญาณ ไม่มี จักขุ
จักขุ ไม่ได้อยู่ใน จักขุวิญญาณ
จักขุวิญญาณ ไม่ได้อยู่ใน จักขุ (ถ้าการเห็นอยู่ในตา การนอนให้หลับก็เป็นไปไม่ได้)

รูป ไม่ใช่ จักขุวิญญาณ
จักขุวิญญาณ ไม่มี รูป (จักขุวิญญาณเป็นธรรมชาติที่รู้เห็นแสงสีวรรณะต่างๆ แต่ตัวเขาไม่ได้มีสีสรรวรรณะใดๆ)
รูป ไม่ได้อยู่ใน จักขุวิญญาณ
จักขุวิญญาณ ไม่ได้อยู่ใน รูป

ธรรมเหล่านี้ว่างจากกันและกัน (ไม่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน) แต่เพราะธรรมเหล่านี้ต่างเป็นปัจจัย
โลก คือ จักขุ โลก คือ รูป โลก คือ จักขุวิญญาณ จึงปรากฏได้ แม้อายตนะภายใน และ อายตนะภายนอกอื่นๆก็เป็นไปในทำนองเดียวกัน

*******************

ท่านว่าพึงเห็นจิตที่อาศัยทวารต่างๆเหมือนพู่กัน เจตสิกเหมือนสีน้ำมัน ส่วนอารมณ์เหมือนลวดลาย
เมื่อมาประกอบกันความวิจิตรของโลกก็ปรากฏได้ เหมือนภาพวาดจิตรกรรม ดังนี้แล