สอบถามเรื่องขุนวรวงศาและเจ้าฟ้าอภัยครับ คือวันนี้นึกเรื่องขุนวรวงศาธิราชขึ้นมาได้ เลยเสิร์ชหาข้อมูลอ่านดู ไปเจอกระทู้นี้
https://m.pantip.com/topic/38784458? เนื้อหาหลักๆ ก็เป็นการถกเถียงเรื่องการนับขุนวรวงศาธิราชว่าเป็นหนึ่งในพระมหากษัตริย์อยุธยาหรือไม่ ซึ่งหลายท่านก็มาตอบและให้ข้อมูลดีมาก โดยเฉพาะคุณศรีสรรเพชญ์ที่ให้ข้อมูลละเอียดมาก ขอขอบคุณแทนผู้อ่านหลายๆ ท่านนะครับ
เลยอยากทราบข้อมูลประการแรก จากที่คุณศรีสรรเพชญ์ตอบในกระทู้นั้น ทำนองว่าทัศนะเรื่องการไม่ยอมรับขุนวรวงศาธิราชเริ่มมีมากขึ้นตั้งแต่รัชกาลที่สี่เป็นต้นมา ซึ่งงานพระราชนิพนธ์, พระนิพนธ์หลายเล่มโดยเฉพาะในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพที่ทรงได้รับการยอมรับว่าเป็นพระบิดาแห่งประวัติศาสตร์ไทย ก็มีส่วนให้แนวคิดนี้เป็นที่ยอมรับโดยประวัติศาสตร์กระแสหลัก ที่อยากทราบคือ แนวคิด หรือปัจจัยใดที่ทำให้แนวคิดเรื่องการไม่ยอมรับขุนวรวงศาธิราชเป็นหนึ่งในพระมหากษัตริย์อยุธยาเริ่มมีมากขึ้นในช่วงนี้ จากเดิมก่อนหน้านั้นพระราชพงศาวดารฉบับต่างๆ และหลักฐานอื่นๆ ยังคลุมเครือในสถานะของขุนวรวงศาธิราช
เมื่อพูดถึงพระมหากษัตริย์อยุธยาที่มีสถานะคลุมเครือ นอกจากขุนวรวงศาธิราชแล้ว ยังมีอีกพระองค์หนึ่ง คือ เจ้าฟ้าอภัย พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ ซึ่ง คหสต. เมื่อเทียบกับขุนวรวงศาธิราชแล้ว ตามที่หลักฐานปรากฏ อาจมีข้อครหาเรื่องประเด็นทางศีลธรรมและความชอบธรรมที่น้อยกว่ามาก หรือมีความชอบธรรมมากกว่า อีกทั้งยังทรงผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษกมาแล้ว ทว่าต่อมาภายหลังเกิดความขัดแย้งในราชสมบัติจนนักประวัติศาสตร์มองว่าเป็น "สงครามกลางเมือง" อีกครั้งของอยุธยา ที่กินเวลาแรมปี จนในที่สุดคู่ขัดแย้ง คือเจ้าฟ้าพร พระราชอนุชาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ ทรงเป็นฝ่ายชนะ ขึ้นครองราชสมบัติในพระนามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศในเวลาต่อมา
ที่น่าสงสัยและนำมาสู่ประเด็นที่สองในกระทู้นี้ คือในขณะที่ขุนวรวงศาธิราชซึ่งอาจมีข้อครหามากกว่า มีความชอบธรรมน้อยกว่า ยังมีการถกเถียงกันว่าจะนับเป็นพระมหากษัตริย์ของอยุธยาหรือไม่ แต่กับกรณีของเจ้าฟ้าอภัยที่อาจมีความชอบธรรมมากกว่านั้น กลับแทบไม่มีการถกเถียงถึงสถานะของพระองค์ในฐานะพระมหากษัตริย์เลย แม้จะทรงผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษกแล้ว และพระราชพงศาวดารฉบับต่างๆ รวมถึงหลักฐานต่างๆ ก็แทบไม่มีฉบับไหนนับพระองค์เป็นพระมหากษัตริย์อยุธยาเลย มักเป็นการถกเถียงกันเรื่องจำนวน 33 หรือ 34 พระองค์ โดยถกเถียงในประเด็นขุนวรวงศาธิราชเป็นหลัก แต่กรณีเจ้าฟ้าอภัยกลับแทบไม่มีการพูดถึงเลย อะไรเป็นสาเหตุให้เป็นเช่นนั้นครับ
อย่างไรก็ดีในปัจจุบัน (ข้อความส่วนนี้ขออนุญาตนำบางส่วนมาจากความเห็นของคุณศรีสรรเพชญ์ในกระทู้ข้างต้น โดยเพิ่มหรือเปลี่ยนคำบ้างนะครับ) การศึกษาประวัติศาสตร์มีหลายแนวทางมากขึ้น ทำให้หลายคนนับขุนวรวงศาธิราชและเจ้าฟ้าอภัยเป็นหนึ่งในพระมหากษัตริย์ รวมทั้งในราชสำนักเองก็ให้การยอมรับขุนวรวงศาธิราชและเจ้าฟ้าอภัยในสถานะพระมหากษัตริย์ ดังที่ปรากฏหลักฐานคือ “บทบวงสรวงบูรพกษัตราธิราชเจ้า” ที่ประกาศในพระราชพิธีบวงสรวงบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้า พระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปีของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อวันศุกร์ที่ ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๔๙ ได้ถือว่าขุนวรวงศาธิราชและเจ้าฟ้าอภัยเป็นพระมหากษัตริย์กรุงศรีอยุทธยา ดังนี้
“แทบท้าวไท้อู่ทอง เลิศลำยองอยุธยา สถาปนานคเรศ ดั่งนิเวศน์เวียงอินทร์ อันอมรินทร์นฤมิต เพราไพจิตรจำรัส สืบเศวตฉัตรธำรง สามสิบสี่พระองค์ทรงเสด็จ สี่ร้อยสิบเจ็ดโดยปี แต่พระรามาธิบดีปฐม พระบรมราเมศวร พระผู้ควรอยู่หัว ขุนหลวงพระงั่วราชา พระผ่านฟ้าทองลั่น ไอศวรรย์พระยาราม จอมสยามนครอินทร์ เจ้าแผ่นดินสามพระยา พระมหาบรมไตรโลกนาถ ทุติยราชรามาธิบดี พระธรณีหน่อพุทธางกูร ไอศูรย์พระรัษฎา พระชัยราชาธิราชเจ้า พระยุพเยาว์ยอดฟ้า ขุนวรวงศาธิราช พระบรมบาทมหาจักรพรรดิ มกุฎกษัตริย์มหินทรา พระสุธรรมราชาชนกนาถ มหาราชนเรศวรกษัตรา พระอนุชาเอกาทศรถ พระทรงคชรำบาญ ชิงชัยชาญชาติคืน นราชื่นพระเกียรติยศ ก้องปรากฏกำจาย ถวายพระนามสดุดี กษัตริย์พี่กษัตริย์น้อง ครองแผ่นดินอยุธเยศ ปกเกล้าเกศแก่ไทย ตราบสมัยเมื่อนี้ คุ้มปฐพีสยาม ให้เพ็งรามร่มเย็น ดับทุกข์เข็ญคราใด พ้นโพยภัยบารนี พระศรีเสาวภาคผ่านเกล้า พระเจ้าทรงธรรมราชา พระเชษฐาธิราชราชิต พระอาทิตยวงศ์ทรงครอง พระเจ้าปราสาททองรัตนา เจ้าฟ้าชัยราชบุตร พระศรีสุทธรรมราชา พระนารายณ์มหาราชราเมศ พระเพทราชามหาบุรุษ พระพุทธเจ้าเสือสรศักดิ์ ราชประจักษ์ท้ายสระ พระอภัยเจ้าฟ้า พระมหาบรมโกศกษัตริย์ ขุนหลวงหาวัดอุทุมพร พระภูธรเอกทัศน์ พระองค์กษัตริย์สุริยาสน์อมรินทร์ ทรงแผ่นดินสดับมา ครั้งบวรทวารวดี ศรีอยุธยาเกียรติขจาย”
(หมายเหตุ: ขีดเส้นใต้โดย จขกท.)
อยากทราบอีกว่า ในสมัยอยุธยา หรือยุคอื่นๆ ของประวัติศาสตร์ไทย (อาจรวมทั้งอาณาจักรอื่นๆ ที่ต่อมาอยู่ในดินแดนไทยด้วย) มีพระมหากษัตริย์พระองค์ไหนอีกบ้างที่สถานะคลุมเครือแบบสองพระองค์นี้ และในกระทู้ข้างต้นมีความเห็นหนึ่งกล่าวว่าบางพระองค์ในอดีตก็ไม่ผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษกอย่างถูกต้อง อยากทราบว่าพระองค์ไหนบ้างมีลักษณะดังกล่าวครับ
รบกวนช่วยตอบด้วยครับ ขอบคุณครับ หากมีส่วนใดที่เข้าใจผิดหรือผิดพลาดไปขออภัยด้วยครับ
หมายเหตุ: กระทู้นี้ตั้งขึ้นเพื่อแลกเปลี่ยนความรู้ทางประวัติศาสตร์ ไม่มีวัตถุประสงค์อื่นใดทั้งสิ้น
สอบถามเรื่องขุนวรวงศาธิราชและเจ้าฟ้าอภัย
เลยอยากทราบข้อมูลประการแรก จากที่คุณศรีสรรเพชญ์ตอบในกระทู้นั้น ทำนองว่าทัศนะเรื่องการไม่ยอมรับขุนวรวงศาธิราชเริ่มมีมากขึ้นตั้งแต่รัชกาลที่สี่เป็นต้นมา ซึ่งงานพระราชนิพนธ์, พระนิพนธ์หลายเล่มโดยเฉพาะในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพที่ทรงได้รับการยอมรับว่าเป็นพระบิดาแห่งประวัติศาสตร์ไทย ก็มีส่วนให้แนวคิดนี้เป็นที่ยอมรับโดยประวัติศาสตร์กระแสหลัก ที่อยากทราบคือ แนวคิด หรือปัจจัยใดที่ทำให้แนวคิดเรื่องการไม่ยอมรับขุนวรวงศาธิราชเป็นหนึ่งในพระมหากษัตริย์อยุธยาเริ่มมีมากขึ้นในช่วงนี้ จากเดิมก่อนหน้านั้นพระราชพงศาวดารฉบับต่างๆ และหลักฐานอื่นๆ ยังคลุมเครือในสถานะของขุนวรวงศาธิราช
เมื่อพูดถึงพระมหากษัตริย์อยุธยาที่มีสถานะคลุมเครือ นอกจากขุนวรวงศาธิราชแล้ว ยังมีอีกพระองค์หนึ่ง คือ เจ้าฟ้าอภัย พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ ซึ่ง คหสต. เมื่อเทียบกับขุนวรวงศาธิราชแล้ว ตามที่หลักฐานปรากฏ อาจมีข้อครหาเรื่องประเด็นทางศีลธรรมและความชอบธรรมที่น้อยกว่ามาก หรือมีความชอบธรรมมากกว่า อีกทั้งยังทรงผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษกมาแล้ว ทว่าต่อมาภายหลังเกิดความขัดแย้งในราชสมบัติจนนักประวัติศาสตร์มองว่าเป็น "สงครามกลางเมือง" อีกครั้งของอยุธยา ที่กินเวลาแรมปี จนในที่สุดคู่ขัดแย้ง คือเจ้าฟ้าพร พระราชอนุชาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ ทรงเป็นฝ่ายชนะ ขึ้นครองราชสมบัติในพระนามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศในเวลาต่อมา
ที่น่าสงสัยและนำมาสู่ประเด็นที่สองในกระทู้นี้ คือในขณะที่ขุนวรวงศาธิราชซึ่งอาจมีข้อครหามากกว่า มีความชอบธรรมน้อยกว่า ยังมีการถกเถียงกันว่าจะนับเป็นพระมหากษัตริย์ของอยุธยาหรือไม่ แต่กับกรณีของเจ้าฟ้าอภัยที่อาจมีความชอบธรรมมากกว่านั้น กลับแทบไม่มีการถกเถียงถึงสถานะของพระองค์ในฐานะพระมหากษัตริย์เลย แม้จะทรงผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษกแล้ว และพระราชพงศาวดารฉบับต่างๆ รวมถึงหลักฐานต่างๆ ก็แทบไม่มีฉบับไหนนับพระองค์เป็นพระมหากษัตริย์อยุธยาเลย มักเป็นการถกเถียงกันเรื่องจำนวน 33 หรือ 34 พระองค์ โดยถกเถียงในประเด็นขุนวรวงศาธิราชเป็นหลัก แต่กรณีเจ้าฟ้าอภัยกลับแทบไม่มีการพูดถึงเลย อะไรเป็นสาเหตุให้เป็นเช่นนั้นครับ
อย่างไรก็ดีในปัจจุบัน (ข้อความส่วนนี้ขออนุญาตนำบางส่วนมาจากความเห็นของคุณศรีสรรเพชญ์ในกระทู้ข้างต้น โดยเพิ่มหรือเปลี่ยนคำบ้างนะครับ) การศึกษาประวัติศาสตร์มีหลายแนวทางมากขึ้น ทำให้หลายคนนับขุนวรวงศาธิราชและเจ้าฟ้าอภัยเป็นหนึ่งในพระมหากษัตริย์ รวมทั้งในราชสำนักเองก็ให้การยอมรับขุนวรวงศาธิราชและเจ้าฟ้าอภัยในสถานะพระมหากษัตริย์ ดังที่ปรากฏหลักฐานคือ “บทบวงสรวงบูรพกษัตราธิราชเจ้า” ที่ประกาศในพระราชพิธีบวงสรวงบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้า พระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปีของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อวันศุกร์ที่ ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๔๙ ได้ถือว่าขุนวรวงศาธิราชและเจ้าฟ้าอภัยเป็นพระมหากษัตริย์กรุงศรีอยุทธยา ดังนี้
“แทบท้าวไท้อู่ทอง เลิศลำยองอยุธยา สถาปนานคเรศ ดั่งนิเวศน์เวียงอินทร์ อันอมรินทร์นฤมิต เพราไพจิตรจำรัส สืบเศวตฉัตรธำรง สามสิบสี่พระองค์ทรงเสด็จ สี่ร้อยสิบเจ็ดโดยปี แต่พระรามาธิบดีปฐม พระบรมราเมศวร พระผู้ควรอยู่หัว ขุนหลวงพระงั่วราชา พระผ่านฟ้าทองลั่น ไอศวรรย์พระยาราม จอมสยามนครอินทร์ เจ้าแผ่นดินสามพระยา พระมหาบรมไตรโลกนาถ ทุติยราชรามาธิบดี พระธรณีหน่อพุทธางกูร ไอศูรย์พระรัษฎา พระชัยราชาธิราชเจ้า พระยุพเยาว์ยอดฟ้า ขุนวรวงศาธิราช พระบรมบาทมหาจักรพรรดิ มกุฎกษัตริย์มหินทรา พระสุธรรมราชาชนกนาถ มหาราชนเรศวรกษัตรา พระอนุชาเอกาทศรถ พระทรงคชรำบาญ ชิงชัยชาญชาติคืน นราชื่นพระเกียรติยศ ก้องปรากฏกำจาย ถวายพระนามสดุดี กษัตริย์พี่กษัตริย์น้อง ครองแผ่นดินอยุธเยศ ปกเกล้าเกศแก่ไทย ตราบสมัยเมื่อนี้ คุ้มปฐพีสยาม ให้เพ็งรามร่มเย็น ดับทุกข์เข็ญคราใด พ้นโพยภัยบารนี พระศรีเสาวภาคผ่านเกล้า พระเจ้าทรงธรรมราชา พระเชษฐาธิราชราชิต พระอาทิตยวงศ์ทรงครอง พระเจ้าปราสาททองรัตนา เจ้าฟ้าชัยราชบุตร พระศรีสุทธรรมราชา พระนารายณ์มหาราชราเมศ พระเพทราชามหาบุรุษ พระพุทธเจ้าเสือสรศักดิ์ ราชประจักษ์ท้ายสระ พระอภัยเจ้าฟ้า พระมหาบรมโกศกษัตริย์ ขุนหลวงหาวัดอุทุมพร พระภูธรเอกทัศน์ พระองค์กษัตริย์สุริยาสน์อมรินทร์ ทรงแผ่นดินสดับมา ครั้งบวรทวารวดี ศรีอยุธยาเกียรติขจาย”
(หมายเหตุ: ขีดเส้นใต้โดย จขกท.)
อยากทราบอีกว่า ในสมัยอยุธยา หรือยุคอื่นๆ ของประวัติศาสตร์ไทย (อาจรวมทั้งอาณาจักรอื่นๆ ที่ต่อมาอยู่ในดินแดนไทยด้วย) มีพระมหากษัตริย์พระองค์ไหนอีกบ้างที่สถานะคลุมเครือแบบสองพระองค์นี้ และในกระทู้ข้างต้นมีความเห็นหนึ่งกล่าวว่าบางพระองค์ในอดีตก็ไม่ผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษกอย่างถูกต้อง อยากทราบว่าพระองค์ไหนบ้างมีลักษณะดังกล่าวครับ
รบกวนช่วยตอบด้วยครับ ขอบคุณครับ หากมีส่วนใดที่เข้าใจผิดหรือผิดพลาดไปขออภัยด้วยครับ
หมายเหตุ: กระทู้นี้ตั้งขึ้นเพื่อแลกเปลี่ยนความรู้ทางประวัติศาสตร์ ไม่มีวัตถุประสงค์อื่นใดทั้งสิ้น