...สงสัยต้องอธิบายอีกที ให้ชัดๆ...
...คนที่ฝึกได้จิตรวมลงอัปปนาสมาธิครั้งแรก (ซึ่งก็จะเป็นปฐมฌานนั่นแหละ ยังไม่อาจจะลงลึกละเอียดกว่านี้ได้) ..จะเจอประสบการณ์เหมือนกัน คือ จะมีนิมิตสว่างไสวมากๆ สว่างกว่าดวงอาทิตย์หลายหมื่นแสนเท่า ถ้าเอาออกมาบนโลกปกติได้ จะกลบแสงอาทิตย์เที่ยงวันไปเลย ตาบอดกันหมดทั้งโลก ทันที.. แต่ตาของจิตภายในของคนเห็นนิมิตนั้น จะเห็นได้อย่างสบายสวยงาม นุ่มนวล น่าติดน่าหลงใหลมากๆ และองค์ฌานทั้ง ๕ คือ วิตก วิจารณ์ ปีติ สุข เอกัคคตา จะปรากฏเด่นชัดเจน ตรงตามตำราเป๊ะๆๆ
แสงสว่างอันนี้ คือ แสงสว่างที่ปรุงแต่ง ฉายออกมาจากจิตนั่นเอง ที่มีพลังมากๆ เมื่อขึ้นสู่อัปปนาวิถี แต่อันนี้ ก็ไม่ใช่ "จิตประภัสสร" ... จิตประภัสสร คือ จิตที่เป็นกามวิถีธรรมดา หลังจากถอนออกมาจากฌานแล้ว ออกมาทำหน้าที่รับรู้สัมผัสในอายตนะภายนอกทั้ง ๕ ในภาวะชีวิตปกติ มีปฏิสัมพันธ์กับคนทั่วไป หรือ ทำงานไปตามปกติ นั่นเอง
แต่ เป็นจิตที่รู้สึกโล่งสุขสบายผ่องใสมากๆ มีกำลังมากๆ ไม่มีอุปกิเลสทั้ง ๑๖ ตัวใดตัวหนึ่งโผล่มาเลย มีอาการของพรหมวิหาร ๔ ครอบครองอยู่ในจิตเต็มที่ในตอนนั้น สมมุติไปเดินหรือวิ่งกลางแดดเที่ยงวันร้อนๆ ก็ไม่รู้สึกร้อนเลย รู้สึกเย็นๆสบายๆ เหมือนอยู่ในห้องแอร์ ผิวแห้งโล่ง รู้สึกเสมือนว่า ตนเองได้เป็นพระอรหันต์ไปแล้ว ทำนองนั้น จึงเปรียบว่า จิตประภัสสรเป็นจิตที่มีลักษณะเหลื่อมพราย นั่นแหละ
...
แต่ที่ผมสงสัยคือ จากอรรถกถา ที่บอกว่า จิตประภัสสร คือ ภวังคจิต...อันนี้ไม่น่าจะใช่ เพราะภวังคจิต ไม่มีพลังใดๆเลย คล้ายๆเป็นจิตที่มืดมิดสนิทเหมือนคนนอนหลับสนิทมิดอีหลีอยู่ในก้นถ้ำ ไม่รู้ตัวอะไรเลย ...ผมเดาว่า เรื่องนี้ท่านอรรถกถาจารย์ที่ให้ความเห็นนี้ เป็นความเห็นของท่านเอง ซึ่งท่านคงไม่ได้ผ่านการฝึกสมาธิมาจนเห็นผลด้วยตนเอง จึงมีความเห็นไปแบบนั้น
ถ้าพูดจากความเห็นส่วนตัวของผมตรงๆจากประเด็นนี้ ผมจะบอกว่า จิตประภัสสร ไม่ใช่ภวังคจิตแน่ๆ แต่เป็นจิตที่ขึ้นสู่วิถี ที่เป็นชวนะแล้ว รับรู้อารมณ์ตามอายตนะต่างๆได้แล้ว ... เรื่องนี้ นักตำราที่ไม่เคยฝึกจิตจนได้จิตรวมลงถึงอัปปนาฯ จะเห็นยังไงก็ตามใจ ตามสบายเลย
มีวิธีเดียวที่จะไขปัญหานี้ได้ คือ หาวิธีฝึกจนได้จิตรวมถึงอัปปนาฯ สักครั้ง ให้เต็มที่ ด้วยตนเอง ตอนนั้นก็จะเข้าใจทุกๆอย่างหมดสิ้น เชื่อมโยงได้หมด
$$$ ขอเอาประเด็นเรื่องจิตประภัสสรจากกระทู้ที่ผมตั้งข้างล่าง มาตั้งเป็นหัวใหม่ต่อยอด อีกที เพราะบางคนอาจจะไม่ได้อ่าน$$$
...แต่ที่ผมสงสัยคือ จากอรรถกถา ที่บอกว่า จิตประภัสสร คือ ภวังคจิต...อันนี้ไม่น่าจะใช่ เพราะภวังคจิต ไม่มีพลังใดๆเลย คล้ายๆเป็นจิตที่มืดมิดสนิทเหมือนคนนอนหลับสนิทมิดอีหลีอยู่ในก้นถ้ำ ไม่รู้ตัวอะไรเลย ...ผมเดาว่า เรื่องนี้ท่านอรรถกถาจารย์ที่ให้ความเห็นนี้ เป็นความเห็นของท่านเอง ซึ่งท่านคงไม่ได้ผ่านการฝึกสมาธิมาจนเห็นผลด้วยตนเอง จึงมีความเห็นไปแบบนั้น ถ้าพูดจากความเห็นส่วนตัวของผมตรงๆจากประเด็นนี้ ผมจะบอกว่า จิตประภัสสร ไม่ใช่ภวังคจิตแน่ๆ แต่เป็นจิตที่ขึ้นสู่วิถี ที่เป็นชวนะแล้ว รับรู้อารมณ์ตามอายตนะต่างๆได้แล้ว ... เรื่องนี้ นักตำราที่ไม่เคยฝึกจิตจนได้จิตรวมลงถึงอัปปนาฯ จะเห็นยังไงก็ตามใจ ตามสบายเลย มีวิธีเดียวที่จะไขปัญหานี้ได้ คือ หาวิธีฝึกจนได้จิตรวมถึงอัปปนาฯ สักครั้ง ให้เต็มที่ ด้วยตนเอง ตอนนั้นก็จะเข้าใจทุกๆอย่างหมดสิ้น เชื่อมโยงได้หมด