สติ และสัมปชัญญะ เกิดขึ้นพร้อมกันได้หรือไม่
สติ หมายถึง จิตที่ระลึกได้ กับผัสสะที่เกิดขึ้น เช่น การทำอานาปานสติ หายใจออก ลมผ่านออกกระทบ ปลายจมูก บวกกับ กายวิญญาณที่ปลายจมูก จิตจำได้ว่านี้คือลมออกเป็นต้น
จิตเกิดขึ้น ตั้งอยู่ดับไป เป็นรอบๆ เกิดดับๆ จิตที่มีสติ ก็เกิดขึ้นตั้งอยู่ ดับไป เช่นกัน มันเหมือน คอมพิวเตอร์สมัยก่อน ที่ประมวลผลแกนเดี่ยว ซิ่งเกิลคอร์ ประมาณนั้น
หายใจออกหนึ่งครั้ง ก็จะมีสติเกิดดับ หลายครั้ง หายใจเข้า ก็เช่นกัน มีผู้รู้ท่านว่า เหมือนฟันเลื่อย ผ่านเข้าออก สติ ก็จะมีตามนั้น ไม่ใช่หายใจออก หรือ เข้า หนึ่งรอบ เท่ากับ มีสติ หนึ่งครั้ง
ส่วนสัมปชัญญะ ละ คืออะไร สัมปชัญญะ คือการรู้สึกตัว สัมปชัญญะจะเกิดก็ต่อเมื่อ มีแรงกระตุ้นด้วยตัวสติ
การสร้างสติ แต่ไม่สร้างสัมปชัญญะ ก็เป็นสมรรถ ที่นำมาทำวิปัสสนาไม่ได้ เช่นถ้าเราสร้างสติด้วยการดูลมหายใจเข้าออก แต่ไม่สร้างความรู้สึกตัว ไม่รู้ลมสั้น ลมยาว ไม่รู้สึกตัวทั่วพร้อม ก็จะเป็นการทำสมรรถล้วนๆ นำมาทำวิปัสสนาไม่ได้
สัมปชัญญะ จะเกิดขึ้นได้ต้อง มีสตินำ และมีการฝึก ก็นับว่ายากเลยแหละ สติก็จะเอาให้ได้สมาธิ สัมปชัญญะก็จะให้มีอย่างต่อเนื่อง
ความรู้สึก ที่เป็นสติ และเป็นสัมปชัญญะ จะต่างกันอย่างแน่นอน เพียงแต่ผู้ฝึกจะแยกได้หรือไม่ ถ้าแยกไม่ได้ต่อให้ท่านภาวนานานแค่ไหนก็มีทางเป็นวิปัสสนาได้
สัมปชัญญะคืออะไร สัมปชัญญะไม่ได้มาจากจิต แต่มาจาก ตัว อสังขตะธรรมอีกอันหนึ่ง ที่มิได้อยู่ในขันธ์ห้า ส่วนขันธ์ห้า เป็น สังขตะธรรม ทั้งสองสิ่งนี้ ผูกติดกัน เป็นมัดข้าวต้ม ตอกที่มัดเรียกว่า กิเลสสังโยชน์ นั้นเอง
ผมจะอุปมา ตัว อสังขตะธรรม นี้เหมือน ถ่านไฟ เวลาเป่า ไฟก็จะแดงลุกขึ้นมาเป็นระยะๆ ถ้าเป่าต่อเนื่อง มันก็จะลุกเป็นไฟที่ชัดเจนได้
เช่นกัน สัมปชัญญะ ตามปรกติ มันก็มีเป็นระยะ แล้วแต่แรงกระตุ้น จะเห็นว่า ต่างจาก จิตที่มีการเกิดดับเป็นเหมือนคลื่น การประมวลผลของคอมพิวเตอร์
ในเมื่อ สติ มาจาก จิต สัมปชัญญะ มาจาก อะสังขตะธรรม ดังนั้นจึงมีตัวผู้รู้ต่างกัน ทั้งสติ และสัมปชัญญะ จึงเกิดได้พร้อมกัน โดยที่เมื่อฝึกจนได้ที่ ภาวนาจนได้ที่แล้ว
เมื่อสติที่ มีมากขึ้น ก็จะกลายเป็นสมาธิ สัมปชัญญะ มีต่อเนื่องก็จะกลายเป็นญาณ ทั้งสองควบคู่กัน เป็นฐานไปสู่การน้อมจิต เพื่อให้เกิดวิปัสสนาญาณ
จิตที่เป็นสมาธิ จะทรงพลัง จูงมือตัวญาณ ให้เดินตาม เช่นจิตเจริญอนัตตาสัญญา เพื่อให้ญาณรับรู้ตามว่า จิต และขันธ์ห้าไม่ใช่ตน เป็นต้น
สรูป สติ เกิดพร้อม สัมปชัญญะได้ เพราะมาจาก ตัวผู้รู้คนละตัว
สติ และสัมปชัญญะ เกิดขึ้นพร้อมกันได้หรือไม่
สติ หมายถึง จิตที่ระลึกได้ กับผัสสะที่เกิดขึ้น เช่น การทำอานาปานสติ หายใจออก ลมผ่านออกกระทบ ปลายจมูก บวกกับ กายวิญญาณที่ปลายจมูก จิตจำได้ว่านี้คือลมออกเป็นต้น
จิตเกิดขึ้น ตั้งอยู่ดับไป เป็นรอบๆ เกิดดับๆ จิตที่มีสติ ก็เกิดขึ้นตั้งอยู่ ดับไป เช่นกัน มันเหมือน คอมพิวเตอร์สมัยก่อน ที่ประมวลผลแกนเดี่ยว ซิ่งเกิลคอร์ ประมาณนั้น
หายใจออกหนึ่งครั้ง ก็จะมีสติเกิดดับ หลายครั้ง หายใจเข้า ก็เช่นกัน มีผู้รู้ท่านว่า เหมือนฟันเลื่อย ผ่านเข้าออก สติ ก็จะมีตามนั้น ไม่ใช่หายใจออก หรือ เข้า หนึ่งรอบ เท่ากับ มีสติ หนึ่งครั้ง
ส่วนสัมปชัญญะ ละ คืออะไร สัมปชัญญะ คือการรู้สึกตัว สัมปชัญญะจะเกิดก็ต่อเมื่อ มีแรงกระตุ้นด้วยตัวสติ
การสร้างสติ แต่ไม่สร้างสัมปชัญญะ ก็เป็นสมรรถ ที่นำมาทำวิปัสสนาไม่ได้ เช่นถ้าเราสร้างสติด้วยการดูลมหายใจเข้าออก แต่ไม่สร้างความรู้สึกตัว ไม่รู้ลมสั้น ลมยาว ไม่รู้สึกตัวทั่วพร้อม ก็จะเป็นการทำสมรรถล้วนๆ นำมาทำวิปัสสนาไม่ได้
สัมปชัญญะ จะเกิดขึ้นได้ต้อง มีสตินำ และมีการฝึก ก็นับว่ายากเลยแหละ สติก็จะเอาให้ได้สมาธิ สัมปชัญญะก็จะให้มีอย่างต่อเนื่อง
ความรู้สึก ที่เป็นสติ และเป็นสัมปชัญญะ จะต่างกันอย่างแน่นอน เพียงแต่ผู้ฝึกจะแยกได้หรือไม่ ถ้าแยกไม่ได้ต่อให้ท่านภาวนานานแค่ไหนก็มีทางเป็นวิปัสสนาได้
สัมปชัญญะคืออะไร สัมปชัญญะไม่ได้มาจากจิต แต่มาจาก ตัว อสังขตะธรรมอีกอันหนึ่ง ที่มิได้อยู่ในขันธ์ห้า ส่วนขันธ์ห้า เป็น สังขตะธรรม ทั้งสองสิ่งนี้ ผูกติดกัน เป็นมัดข้าวต้ม ตอกที่มัดเรียกว่า กิเลสสังโยชน์ นั้นเอง
ผมจะอุปมา ตัว อสังขตะธรรม นี้เหมือน ถ่านไฟ เวลาเป่า ไฟก็จะแดงลุกขึ้นมาเป็นระยะๆ ถ้าเป่าต่อเนื่อง มันก็จะลุกเป็นไฟที่ชัดเจนได้
เช่นกัน สัมปชัญญะ ตามปรกติ มันก็มีเป็นระยะ แล้วแต่แรงกระตุ้น จะเห็นว่า ต่างจาก จิตที่มีการเกิดดับเป็นเหมือนคลื่น การประมวลผลของคอมพิวเตอร์
ในเมื่อ สติ มาจาก จิต สัมปชัญญะ มาจาก อะสังขตะธรรม ดังนั้นจึงมีตัวผู้รู้ต่างกัน ทั้งสติ และสัมปชัญญะ จึงเกิดได้พร้อมกัน โดยที่เมื่อฝึกจนได้ที่ ภาวนาจนได้ที่แล้ว
เมื่อสติที่ มีมากขึ้น ก็จะกลายเป็นสมาธิ สัมปชัญญะ มีต่อเนื่องก็จะกลายเป็นญาณ ทั้งสองควบคู่กัน เป็นฐานไปสู่การน้อมจิต เพื่อให้เกิดวิปัสสนาญาณ
จิตที่เป็นสมาธิ จะทรงพลัง จูงมือตัวญาณ ให้เดินตาม เช่นจิตเจริญอนัตตาสัญญา เพื่อให้ญาณรับรู้ตามว่า จิต และขันธ์ห้าไม่ใช่ตน เป็นต้น
สรูป สติ เกิดพร้อม สัมปชัญญะได้ เพราะมาจาก ตัวผู้รู้คนละตัว