ว่าด้วยการเกิดขึ้นของวิญญาณ...

ภิกษุ ท. !  การเกิดขึ้น การตั้งอยู่  การเกิดโดยยิ่ง  และความปรากฏของวิญญาณทางตา  วิญญาณทางหู วิญญาณทางจมูก  วิญญาณทางลิ้น  วิญญาณทางกาย  และวิญญาณทางใจ ใด ๆ  นั่น = เป็นการเกิดขึ้น  ของทุกข์,  เป็นการตั้งอยู่ของสิ่งซึ่งมีปกติเสียดแทงทั้งหลาย,  และเป็นความปรากฏของชราและมรณะ แล. 
- ขนฺธ. สํ. ๑๗/๒๘๔/๔๘๓. 

ภิกษุ ท. !  สุขโสมนัส ใด ๆ ที่อาศัย วิญญาณ  แล้วเกิดขึ้น,  สุขโสมนัสนี้แล  เป็น  รสอร่อย  (อัสสาทะ)ของวิญญาณ ;  วิญญาณ  ไม่เที่ยง  เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา  ด้วยอาการใด ๆ,  อาการนี้แล  เป็น โทษ (อาทีนพ) ของวิญญาณ ; 
การนำออกเสียได้  ซึ่งความกำหนัดด้วยอำนาจความพอใจในวิญญาณ  การละเสียได้  ซึ่งความกำหนัดด้วยอำนาจความพอใจในวิญญาณ ด้วยอุบายใด ๆ, อุบายนี้แล เป็นเครื่องออกพ้นไปได้ (นิสสรณะ) จากวิญญาณ. 
- ขนฺธ. สํ. ๑๗/๘๐/๑๒๓. 

ปล.เพราะว่า  "ตัวฉันทราคะ"ความกำหนัดด้วยอำนาจความพอใจ)ที่มีอยู่ในวิญญาณนั่นแหละ  คือตัวอุปาทานในที่นี้แล. 

.