ญานวิปัสนาเริ่มต้นที่ ญาน4มีกำลัง ดังนั้นญานก่อนหน้าไม่จัดเป็นญานวิปัสนา ทำไม
1.กำลังสมาธิไม่พอ ทำให้กำลังจิตไม่พอวิปัสนา
2.กำลังสมาธิมีการเจริญไปเป็นลำดับ หากยังไม่ถึงซึ่งความสมบูรณ์ของการแยกรูปนาม(จิตกับอารมณ์ภายใน)ก็ไม่อาจเห็นจิตกับขันธ์ที่แยกเป็นคนละส่วน
3.พลวอุทยัพยญานรู้ทันทั้งจิตและขันธ์ที่เกิดพร้อมกันดับพร้อมกัน ขันธ์ที่เกิดเป็นอะไร เร็วแค่ไหนก็รู้ชัดในจิต เมื่อขันธ์ดับก็ต้องเห็นจิตทำหน้าที่รู้ที่มาดูขันธ์ดับไปด้วยในแต่ละขณะ แล้วเห็นความรู้สึกใหม่จิตใหม่ที่ตั้งอยู่ ที่มาพิจารณาอารมณ์ใหม่ ตรงนี้จึงจะเป็นการเริ่มวิปัสนาญาน
วิปัสนาญานเริ่มที่ใด
1.กำลังสมาธิไม่พอ ทำให้กำลังจิตไม่พอวิปัสนา
2.กำลังสมาธิมีการเจริญไปเป็นลำดับ หากยังไม่ถึงซึ่งความสมบูรณ์ของการแยกรูปนาม(จิตกับอารมณ์ภายใน)ก็ไม่อาจเห็นจิตกับขันธ์ที่แยกเป็นคนละส่วน
3.พลวอุทยัพยญานรู้ทันทั้งจิตและขันธ์ที่เกิดพร้อมกันดับพร้อมกัน ขันธ์ที่เกิดเป็นอะไร เร็วแค่ไหนก็รู้ชัดในจิต เมื่อขันธ์ดับก็ต้องเห็นจิตทำหน้าที่รู้ที่มาดูขันธ์ดับไปด้วยในแต่ละขณะ แล้วเห็นความรู้สึกใหม่จิตใหม่ที่ตั้งอยู่ ที่มาพิจารณาอารมณ์ใหม่ ตรงนี้จึงจะเป็นการเริ่มวิปัสนาญาน