การดูจิต คือดูขันธ์5มันทำงาน หนึ่งขณะของการเห็นจะมี“สังขารขันธ์ ”ปรากฏทุกขณะ มองให้ละเอียดลงไปอีก(สมาธิยิ่งตั้งมั่น) จะเห็นจากสังขารขันธ์ แยกกันเป็นรูป เวทนาสัญญา สังขาร วิญญาน ปรากฏอยู่

รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน  "ดับ" แต่หากไม่เป็นไปตามลำดับขั้นนิโรธ จิตจะพาวน ด้วยกำลังการดับไม่พอ ดับอะไร ดับอย่างไร ดับแล้วเป็นอย่างไร จึงให้พิจารณาให้ละเอียด แยบคาย

การวิปัสนาเพื่อให้เข้าถึงจิตที่มีความละเอียด ลักษณะจิตเดิมมีความละเอียด มีพลัง  เมื่อจิตที่หยาบถูกทำลาย (จิตที่ไปตามแรงแห่งขันธ์) ลักษณะจิตเดิม ที่สงบ สว่าง ละเอียด จะปรากฏขึ้นมา  เมื่อยกจิต

จิตคือรู้เป็นได้ทั้งความหมายโลกียและโลกุตระ จะเอาความหมายอย่างไหน จิตเป็นให้ได้ รู้เปลี่ยนสภาพเป็นจิตสังขารเพราะไม่อุเบกขากับรู้   อุเบกขา เอกคตา เป็นตัวกำหนดว่าเห็นสภาวะรู้จริงหรือไม่ จิตไม่ตั้ง

ผลจากการปฏิบัต้ที่เห็นได้จริง ไม่ต้องไปคัดลอกจากตำรา คือ หากรู้ได้อย่างหยาบๆ มี2ข้อ 1.รู้เหตุแห่งการกระทบ -รู้ว่าขณะนั้นมีอะไรมากระทบ -ขันธ์5 รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน 2.รู้ว่ากระทบแล้วทำให้จิตใจเ

ขันธ์5 รูป เวทนา สัญญา  สังขาร วิญญาน เกิดขึ้นมาแล้วดับไปเห็นได้ด้วยการกำหนดรู้ สติปัญฐาน สติปัฐฐานคือการกำหนดใน กาย เวทนา จิต ธรรม หยาบไปละเอียด คือ รูปฌาน อรูปฌาน เกิดที่ไหนขึ้นมา(อารมณ์) มีสติ

เห็นภาพ ได้ยินเสืยง แล้วมาดับที่ หทัย รู้สึก มีเวทนา แล้วเคลื่อนมาดับที่ หทัย มีความคิด สัญญา แล้วเคลื่อนมาดับที่ หทัย ถูกเห็นคือ“จิต” ผู้เห็นคือ “สัมมาสติ” แล้วเคลื่อน

มาศึกษาRetrospective Learning กันต่อ 1.Q:ปัญญาในจิตเกิดได้อย่างไร A: จิตมีสติ เห็นการพังของรูปนาม เริ่มจากเห็นความไม่มีสาระของรูปที่ตั้งอยู่ มีสติมาที่รูป รูปก็เลือนหายไป ความเป็นฆนบัญญัติแตก แตกกระ