การดูจิต คือดูขันธ์5มันทำงาน หนึ่งขณะของการเห็นจะมี“สังขารขันธ์ ”ปรากฏทุกขณะ มองให้ละเอียดลงไปอีก(สมาธิยิ่งตั้งมั่น) จะเห็นจากสังขารขันธ์ แยกกันเป็นรูป เวทนาสัญญา สังขาร วิญญาน ปรากฏอยู่

รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน  "ดับ" แต่หากไม่เป็นไปตามลำดับขั้นนิโรธ จิตจะพาวน ด้วยกำลังการดับไม่พอ ดับอะไร ดับอย่างไร ดับแล้วเป็นอย่างไร จึงให้พิจารณาให้ละเอียด แยบคาย

สภาวะว่าง สงบ คือสภาวะจิตเดิม จิตเดิมประภัสสร ต้องมัวหมองเพราะกิเลสจรมา  การภาวนาจะย้อนไปหาเหตุที่ทำให้จิตไม่ประภัสสร  จิตไม่ประภัสสรเพราะรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน ที่เข้ามาทางอายตน6 &nb

เห็นภาพ ได้ยินเสืยง แล้วมาดับที่ หทัย รู้สึก มีเวทนา แล้วเคลื่อนมาดับที่ หทัย มีความคิด สัญญา แล้วเคลื่อนมาดับที่ หทัย ถูกเห็นคือ“จิต” ผู้เห็นคือ “สัมมาสติ” แล้วเคลื่อน

หากมีสติสัมปชัญญะดีพอ จะเห็นชีวิตเป็นเพียงการมาประกอบกันของขันธ์5 มีจิตเป็นเหตุแห่งการมาประกอบกันนั้น เห็น รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน เป็นสิ่งที่ลอยล่องในอากาส มีช่องว่าง รูพรุน ระหว่าง จิตกับแต่ละ

เห็นรูปนามดับ เปลี่ยนแปลงจากภายใน ผลคือเห็นสุญญตสมาธิต่อเนื่อง รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน ดับไปแต่ละขณะ ด้วยการไม่เรียงกันเกิด ไม่เรียงกันดับ บังคับไม่ได้แต่รู้ทัน รอบการทันเหตุที่เกิด เหตุที่ดับมา

ผลจากการปฏิบัต้ที่เห็นได้จริง ไม่ต้องไปคัดลอกจากตำรา คือ หากรู้ได้อย่างหยาบๆ มี2ข้อ 1.รู้เหตุแห่งการกระทบ -รู้ว่าขณะนั้นมีอะไรมากระทบ -ขันธ์5 รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน 2.รู้ว่ากระทบแล้วทำให้จิตใจเ

ขันธ์5 รูป เวทนา สัญญา  สังขาร วิญญาน เกิดขึ้นมาแล้วดับไปเห็นได้ด้วยการกำหนดรู้ สติปัญฐาน สติปัฐฐานคือการกำหนดใน กาย เวทนา จิต ธรรม หยาบไปละเอียด คือ รูปฌาน อรูปฌาน เกิดที่ไหนขึ้นมา(อารมณ์) มีสติ