สถานที่อากาศหนาวในไทยที่น่าสนใจ กับลักษณะอากาศแบบภูเขา

ด้วยที่เข้าไปอ่านกระทู้ของคุณ  Classical ที่ถามว่าที่ไหนในไทยอากาศหนาวบ้าง?
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้

เหมยขาบ(ภาษาเหนือ)/แม่คะนิ้ง(ภาษาอีสาน) ที่กิ่วแม่ปาน ดอยอินทนนท์ (เหมยขาบมักเกิดขึ้นที่กิ่วแม่ปานมากกว่ายอดดอยอินทนนท์)

ก็เลยอยากเขียนเรื่องสถานที่อากาศหนาว ๆ นอกเหนือจากดอยอินทนนท์ จริงๆมีอีกที่นะครับ บ้านปางคอง แม่ฮ่องสอน อย่างเช้าวันนี้ 13.0 องศาฯ ใกล้เคียงดอยอินทนนท์ หากย้อนกลับไปดู ช่วง ม.ค. 2023 มีวันนึง 1.8 องศาฯ สถานที่นี้ผมกำลังศึกษาตามอากาศอยู่ เพราะเป็นจุดที่สูงราว ๆ 1,200-1,350 เมตร ด้วยความสูงที่ทำให้หนาวแล้ว แต่ด้วยที่สภาพเป็นหุบเขาบนภูเขาสูง เลยทำให้เกิดแอ่งเย็น ในวันที่ 14 ม.ค. 2023 วันนั้น ดอยอินทนนท์ 6.0 องศาฯ กิ่วแม่ปาน 7.3 องศาฯ วันนั้นบ้านปางคองหนาวกกว่าดอยอินทนนท์ ทั้งๆที่อยู่สูงน้อยกว่า จริงๆแล้ว กิ่วแม่ปานสูงน้อยกว่ายอดดอยแต่อุณหภูมิกลับเฉลี่ยต่ำกว่า ปีที่แล้วต่ำสุด 1.0 องศาฯ ใกล้เคียง กับบ้านปางคอง 




อุณหภูมิยอดดอยอินททนนท์ และกิ่วแม่ปาน
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้

ส่วนถามว่าทำไมบ้านปางคองถึงหนาว แล้วกิ่วแม่ปาน มักหนาวกว่ายอดดอยอินทนนท์ ผมอธิบายเพิ่มจากเท่าที่ศึกษามานะครับ

เราทราบกันดีอยู่แล้วว่าตอนกลางคืนที่อากาศแจ่มใสพื้นดินจะคายความร้อนออกมา พื้นดินจะเย็นกว่าอากาศด้านบน ทำให้น้ำค้างมักเกาะบนใบหญ้าก่อนแล้วค่อยมาเกาะตามวัตถุต่างๆที่สูงจากพื้นดินขึ้นมาราวๆ 1 เมตร (เวลาเกิดเหมยขาบ/แม่คะนิ้ง ก็มักจะเกิดบนพื้นหญ้าใกล้ระดับผิวดินก่อน) ดังนั้นถ้าเราเอาเทอร์โมมิเตอร์ไปวัดอุณหภูมิใกล้ผิวดินตอนกลางคืนจะต่ำกว่าอุณหภูมิอากาศเหนือ 1 เมตรขึ้นมา เราเรียกว่า "อุณหภูมิยอดหญ้านั่นเอง" กลับไปดูตารางบันทึกด้านบนจะเห็นว่าอุณหภูมิอากาศอาจจะไม่ติดลบ แต่อุณหภูมิยอดหญ้าติดลบ(เวลาอ่าข่าวในสื่อดูดีๆด้วยว่า อุณหภูมิที่ติดลบนั้น มันยอดหญ้าหรืออากาศ สื่อชอบพาดหัวข้อข่าวเรียกแขก เข้าไปอ่านอ้าวอุณหภูมิยอดหญ้านี่นา) 

คราวนี้เมื่อเรารู้แล้วว่าอากาศผิวดินในคืนที่ท้องฟ้าแจ่มใสจะเย็นลง อากาศเย็นโมเลกุลอากาศจะเกาะกันแน่นกว่าทำให้อากาศเย็นมีน้ำหนักมากกว่าอากาศร้อน เช่น เวลาเราเปิดตู้เย็นอากาศเย็นจากตู้จะไหลลงไปที่เท้า ทำให้เรารู้สึกเย็นที่เท้า เช่นเดียวกันอากาศเย็นจากพื้นดินบนภูเขาสูงจะค่อยๆไหลลงมาตามหุบเขา พอเวลากลางคืนสัก 22:00 อากาศเย็นจะเริ่มสะสมตามแนวหุบเขา ทำให้บริเวณหุบเขามีอากาศเย็น และบางครั้งก็เย็นกว่ายอดเขาด้วย(ยิ่งถ้าลมนิ่ง ไม่มีเมฆ อากาศบริเวณหุบเขาจะเย็นกว่าด้วย และถ้าเย็นจนถึงระดับควบแน่น หุบเขาเหล่านั้นจะกลายเป็นทะเลหมอกนั่นเอง ทะเลหมอกจะเกิดขึ้นในวันที่อากาศเย็น ท้องฟ้าแจ่มใส อากาศนิ่งไม่มีลม) 


ภาพวาดอากาศเย็นพื้นดินบนภูเขาไหลลงสู่หุบเขา 

ภาพนี้ที่ดอยภูคา อธิบายลักษณะอากาศเย็นจะไหลลงไปหุบเขาบ่อเกลือ ทำให้บริเวณนั้นมีทะเลหมอกในตอนเช้าประจำ

คราวนี้มาดูสภาพภูมิศาสตร์ของบ้านปางคอง ที่มีอยู่ทั้งสูงจากระดับทะเล 1,200 เมตร มีภูเขาสูงล้อมอรอบที่ความสูง 1,300-1,400 เมตร จากระดับน้ำทะเล ซึ่งอากาศเย็นจากพื้นดินที่ระดับ 1,300-1,400 จะไหลไปหุบเขา 1200 เลยทำให้สถานที่แห่งนี้น่าจะเป็นหนึ่งในสถานที่อากาศหนาวรองจากดอยอินทนนท์ และอาจจะหนาวกว่าได้ในบางวัน(จริงช่วงเดือน ม.ค. - มี.ค. ที่นี่จะหนาวกว่าหลายวันเลย โดยเฉพาะถ้ามีกระแสลมตะวันตกจากหิมาลัยมาทำให้เย็นด้วย)


ส่วนกิ่วแม่ปานที่อากาศมักจะเย็นกว่ายอดดอยก็เพราะอากาศเย็นพื้นดินจากยอดดอยไหลลงมาที่กินแม่ปานที่ระดับน้อยกว่า และนี้ก็เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เหมยขาบหรือแม่คะนิ้งมักเกิดขึ้นที่กิ่วแม่ปานมากกว่ายอดดอยอินทนนท์


จริงๆยังมีอีกหลายสถานที่หนาวแปลกๆและน่าศึกษามากๆ เช่น อช. น้ำหนาว ที่หนาวกว่าภูเรือ หนาวกว่าเขาค้อ น่าจะหนาวสุดแถบภาคกลางค่อนอีสานเหนือ แต่ผมก็ยังหาคำตอบไม่ได้ และในพื้นที่ประเทศไทยน่าจะมีจุดหนาวแบบหุบเขาอีกหลายที่เพียงแต่ไม่มีเครื่องวัดอุณหภูมิไปติดตั้ง เช่น บ้านมณีพฤกษ์ จ.น่าน ที่นี่มีข่าวน้ำค้างแข็งทุกปี แต่ปัจจุบันยังไม่มีสถานีตรวจ ถ้ามีเมื่อไหร่ตรงนี้อาจจะหนาวกว่าบ้านปางคอง หรือยอดดอยอินทนนท์เลยก็ได้

[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
แก้ไขข้อความเมื่อ
แสดงความคิดเห็น
โปรดศึกษาและยอมรับนโยบายข้อมูลส่วนบุคคลก่อนเริ่มใช้งาน อ่านเพิ่มเติมได้ที่นี่