ถามเกี่ยวกับเรื่องสมาธิ

พระพุทธเจ้า “ไม่ได้” แบ่งฌานเป็นสองแบบว่า ฌานฤาษี กับ ฌานพุทธ ตามที่ภายหลังบางสายพูดกัน แต่ ทรงแยก “วิธีใช้ฌาน” และ “ผลที่เกิดจากฌาน” ว่าเป็นแบบโลกีย์ หรือโลกุตระ

พระพุทธเจ้าทรงยกย่องพระสารีบุตรว่ามีปัญญาเฉียบแหลม สามารถ เห็นแจ้งธรรมตามลำดับบท ๆ ได้อย่างสมบูรณ์ที่สุดในบรรดาสาวกทั้งหมด พระสารีบุตรเห็นธรรมในแต่ละฌานอย่างละเอียด ทั้งเกิด–ตั้งอยู่–ดับไ

เอกัคคตาจิต เมื่อจิตตั้งมั่นเป็นหนึ่ง (เอกัคคตาจิต) ไม่ฟุ้งซ่าน ความตั้งมั่นเช่นนี้เกิดขึ้นได้จากเหตุหลายอย่าง เช่น เกิดจากความไม่โกรธ ไม่ผูกเวร เกิดจากการระลึกถึงแสงสว่าง เกิดจากความไม่ฟุ้งซ่าน เกิด

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า “อานาปานสติ อันภิกษุเจริญแล้ว ทำให้มากแล้วย่อมมีผลมาก มีอานิสงส์มาก ภิกษุที่เจริญอานาปานสติแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมบำเพ็ญสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ได้” อานาปานสติ

“อรูปฌาน” แปลว่า “สมาธิที่ไม่อิงรูป” เป็นภาวะที่จิตละเอียดจนไม่รับรู้ร่างกาย รูป เสียง กลิ่น รส หรือสัมผัสอีกต่อไป อรูปฌาน 4 คือ ผู้มีจิตตั้งมั่นในสมาธิขั้นสูงสุด จนไม่มีร่างก

ความสุขเป็นความรู้สึก เป็นเจตสิกของจิต สุขที่ไม่มีเราเป็นผู้สุข เป็นกำลังสมาธิ กำลังฌาน ดูจิตที่สุข คือ ดูกาย เวทนา จิต ธรรม ด้วยความมีความสุข จิตจะมีกำลัง ข้ามพ้นโคตรภู ได้เช่นกัน