มีสติรู้ลมหายใจเข้า ออก รู้ลมสั้น ยาว รู้ลมหยาบ ละเอียด เป็นเป็นการฝึกสติ เมื่อมีสติมากๆ จิตจะตั้งมั่น รวมเป็นสมาธิ

อานาปานสติเป็นมงกุฎ ยอดพระกรรมฐาน เพราะ “อานาปานสติ” มิใช่เพียงกรรมฐานหนึ่งในสี่สิบเท่านั้น แต่เป็น “รากฐานแห่งธรรมทั้งปวง” และเป็น “ยอดแห่งสมถะและวิปัสสนา” ที่รวม

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า “อานาปานสติ อันภิกษุเจริญแล้ว ทำให้มากแล้วย่อมมีผลมาก มีอานิสงส์มาก ภิกษุที่เจริญอานาปานสติแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมบำเพ็ญสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ได้” อานาปานสติ

พระพุทธเจ้าตรัสว่า อานาปานสติ การกำหนดรู้ลมหายใจเข้าออก ทำแล้ว ทำให้มากแล้ว มีผลมาก มีอานิสงส์มาก ยังสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ได้ สติปัฏฐาน ๔ ทำแล้ว ทำให้มาก ยังโพชฌงค์ ๗ ให้บริบูรณ์ โพชฌงค์ ๗

มีสติระลึกรู้ลมหายใจเข้าออก มีจิตนึกตึกตรองรู้ว่าลมเข้า ลมออก ลมสั้น ลมยาว ลมหยาบ ลมละเอียด เรียกว่า วิตก มีสติใคร่ครวญรู้ว่าลมเข้า ลมออกแล้ว เรียกว่า วิจารณ์ เมื่อมีสติรู้ลมหายใจ เกิดวิตก วิจารต่อเนื

อานาปานสติสมาธินี้แล เป็นธรรมอันเอกซึ่งเมื่อบุคคลเจริญแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมทำสติปัฏฐานทั้ง ๔ ให้บริบูรณ์ มีสติ ระลึกรู้ลมหายใจ เข้ายาว เข้าสั้น ออกยาว ออกสั้น กระทบกายและดับหายไป คือ ฐานกาย มีสติ ร

การภาวนา พุทโธ คือ เครื่องกำกับจิตให้อยู่กับลมหายใจเข้า-ออก เมื่อจิตไม่สงบฟุ้งซ่าน ให้ภาวนา พุทโธๆๆๆๆ ต่อเนื่องเหมือนสวดมนตร์ไปเรื่อยๆ เมื่อจิตสงบจะทิ้งคำภาวนามาดูลมหายใจเข้า-ออกเอง เมื่อจิตสงบปานกล

การเจริญอานาปานสติตามพระพุทธเจ้าสอน ระบุไว้ในพระไตรปิฏกชัดเจน ดังนี้: • เริ่มจากการ นั่งในอิริยาบถที่สบาย ตั้งกายตรง ดำรงสติกำหนดลมหายใจเข้า • ใช้ สติรู้ลมหายใจ ไม่จำเป็นต้องเพ่งหรือควบคุมล

พระพุทธเจ้าทรงตรัสว่า “อานาปานสติ อันภิกษุเจริญแล้ว ทำให้มากแล้วย่อมมีผลมากมีอานิสงส์มาก ภิกษุที่เจริญอานาปานสติแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมบำเพ็ญสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ได้” เมื่อเจริญอานาปานสต