ในสมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้าประทับอยู่วัดเชตวันเมืองสาวัตถี ทรงปรารภพระเทวทัตผู้แสดงท่าทางเอาอย่างพระองค์แล้วถึงความพินาศ ได้ตรัสอดีตนิทานมาสาธกว่า...
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์เกิดเป็นพระราชาครองเมืองมิถิลาแคว้นวิเทหะ สมัยนั้น พญาหงส์ตัวหนึ่งมีเมียตัวหนึ่งเป็นนางนกกา ทำรังอยู่ที่ต้นตาลใกล้โรงอาหาร มีลูกด้วยกันตัวหนึ่งเป็นตัวผู้หน้าตา่ไม่เหมือนพ่อแม่ จึงตั้งชื่อว่า วินีลกะ เพราะมันมีสีค่อนข้างคล้ำ
อนึ่ง พญาหงส์นั้นมีลูกหงส์อยู่ก่อนแล้ว ๒ ตัว ลูกหงส์เห็นพญาหงส์ไปถิ่นมนุษย์บ่อยนักจึงถามพ่อว่า "ไปทำไม?" พญาหงส์จึงบอกลูกว่า
"ลูกรัก..พ่อไปเยี่ยมน้องของพวกเจ้าชื่อวินีลกะที่เกิดจากนางนกกานะ"
ลูกถามว่า "พวกเขาอยู่ตรงไหนละครับพ่อ? "
พ่อตอบว่า "อยู่ยอดต้นตาลตรงโน้น ใกล้เมืองมิถิลาจ้ะลูก"
ลูกพูดว่า "พวกผมจะไปพาเขามานะครับพ่อ"
พ่อห้ามว่า "อย่าไปเลยลูก ถิ่นมนุษย์มันมีภัยอันตรายรอบด้าน พ่อจะพาเขามาเอง"
ลูกหงส์ทั้งสองหาเชื่อฟังคำของพ่อไม่ ได้อาสาไปนำนกวินีลกะมา จึงพากันไปที่ต้นตาลนั้น ให้นกวินีลกะจับคอนไม้อันหนึ่งแล้ว ช่วยกันคาบปลายไม้คนละข้าง บินผ่านเมืองมิถิลามา
ขณะนั้น พระราชากำลังประทับบนราชรถเทียมม้าสีขาวปลอด ๔ ตัว ทรงทำประทักษิณพระนครอยู่ นกวินีลกะเห็นเช่นนั้นแล้วก็นึกในใจว่า "เราก็ไม่ต่างจากพระราชาเลยนะ ได้นั่งบนรถเทียมหงส์เลียบพระนคร" จึงพูดเปรย ๆ ขึ้นว่า
"ม้าอาชาไนยพาพระเจ้าวิเทหะผู้ครองเมืองมิถิลาให้เสด็จไป เหมือนหงส์สองตัวพาเราผู้ชื่อว่าวินีลกะไปจริง ๆ หนอ"
ลูกหงส์พอได้ฟังคำนั้นแล้วก็โกรธ ตั้งใจว่าจะปล่อยให้มันตกลงไปเสียก็กลัวพ่อจะตำหนิเอา จึงอดทนไว้พามันไปจนถึงรังแล้วเล่าให้พ่อฟัง พญาหงส์โกรธจัดได้ตวาดเอาว่า
"เจ้าวิเศษกว่าลูกเราเชียวหรือ จึงเปรียบเปรยลูกเราเหมือนม้าเทียมรถ เจ้าช่างไม่รู้จักประมาณตนเอง ที่นี่ไม่ใช่ที่อยู่ของเจ้า เจ้าจงกลับไปหาแม่ของเจ้าเถิด"
แล้วพญาหงส์ก็กล่าวเป็นคาถาว่า
"เจ้าวินีลกะ เจ้ามาอยู่อาศัยซอกเขาอันมิใช่พื้นเพเดิมของเจ้า เจ้าจงไปอยู่อาศัยสถานที่ใกล้หมู่บ้านเถิด นั้นเป็นที่อยู่อาศัยของแม่เจ้า"
จากนั้นจึงสั่งให้ลูกหงส์นำมันกลับไปปล่อยไว้ที่เดิม
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า :
อย่ายกตนข่มท่าน จะนำความลำบากมาให้
( ที่มา : หนังสือนิทานชาดก โดย พระมหาสุนทร สุนฺทรธฺมโม
http://www.dhammathai.org/chadoknt/chadoknt44.php )
🌷🤍🌷 นิทานชาดก ๐๔๔ (วินีลกชาดก) : กาเทียมหงส์ 🌷🤍🌷
"ลูกรัก..พ่อไปเยี่ยมน้องของพวกเจ้าชื่อวินีลกะที่เกิดจากนางนกกานะ"
ลูกถามว่า "พวกเขาอยู่ตรงไหนละครับพ่อ? "
พ่อตอบว่า "อยู่ยอดต้นตาลตรงโน้น ใกล้เมืองมิถิลาจ้ะลูก"
ลูกพูดว่า "พวกผมจะไปพาเขามานะครับพ่อ"
พ่อห้ามว่า "อย่าไปเลยลูก ถิ่นมนุษย์มันมีภัยอันตรายรอบด้าน พ่อจะพาเขามาเอง"
ลูกหงส์ทั้งสองหาเชื่อฟังคำของพ่อไม่ ได้อาสาไปนำนกวินีลกะมา จึงพากันไปที่ต้นตาลนั้น ให้นกวินีลกะจับคอนไม้อันหนึ่งแล้ว ช่วยกันคาบปลายไม้คนละข้าง บินผ่านเมืองมิถิลามา
ลูกหงส์พอได้ฟังคำนั้นแล้วก็โกรธ ตั้งใจว่าจะปล่อยให้มันตกลงไปเสียก็กลัวพ่อจะตำหนิเอา จึงอดทนไว้พามันไปจนถึงรังแล้วเล่าให้พ่อฟัง พญาหงส์โกรธจัดได้ตวาดเอาว่า
"เจ้าวิเศษกว่าลูกเราเชียวหรือ จึงเปรียบเปรยลูกเราเหมือนม้าเทียมรถ เจ้าช่างไม่รู้จักประมาณตนเอง ที่นี่ไม่ใช่ที่อยู่ของเจ้า เจ้าจงกลับไปหาแม่ของเจ้าเถิด"
"เจ้าวินีลกะ เจ้ามาอยู่อาศัยซอกเขาอันมิใช่พื้นเพเดิมของเจ้า เจ้าจงไปอยู่อาศัยสถานที่ใกล้หมู่บ้านเถิด นั้นเป็นที่อยู่อาศัยของแม่เจ้า"
จากนั้นจึงสั่งให้ลูกหงส์นำมันกลับไปปล่อยไว้ที่เดิม