1เพื่อนแพง เรื่องย่อ ไอ้ลอ ลูกชายคนเดียวของเสือเทิด
ลับใจที่หวังใช้ชีวิตบั้นปลายอย่างสงบที่ทุ่งบ้านสร้าง ไอ้ลอช่วยชีวิต อีแพง ที่กำลังจะจมน้ำตายโดยที่ นังเพื่อน พี่สาวของอีแพงได้แต่ ยืนร้องโหวกเหวกไม่ยอมช่วย นังเพื่อนกับอีแพงเป็นลูกสาวของพิศเพื่อนสนิทเสือเทิด แต่เสือเทิดกลับถูกตำรวจตามเจอและยิงตายต่อหน้าไอ้ลอที่เพิ่งรู้ว่าพ่อเป็นโจร ก่อนตายเสือเทิดให้ไอ้ลอสาบานกับพระที่ห้อยคอว่าจะเป็นคนดีไม่ผิดศีล ไอ้ลอยึดมั่นคำสาบานของพ่อและขอตายอย่างทรมานถ้าผิดคำสาบานใด ๆ ต่อหน้าพระองค์นี้ ขณะที่อีแพงรู้สึกติดหนี้บุญคุณชีวิตพี่ลอและคอยตามติดเป็นเงาพี่ลอตลอด ซึ่งไอลอก็ช่วยดูแลอีแพงและเห็นใจมันทุกครั้งที่พ่อกับพี่ด่าทอ เหตุเพราะพ่อกับพี่โทษว่าอีแพงเป็นเสนียด ที่ทำให้แม่ตายตั้งแต่แรกคลอด
10 ปีผ่านไปไอ้ลอกับนังเพื่อนเป็นหนุ่มสาวและรักชอบพอกันอย่างที่ชาวบ้านสร้างทุกคนเห็นดีเห็นงาม แต่ก่อนถึงวันหมั้นตามฤกษ์ เสือมิ่งลูกน้องเก่าของเสือเทิดหนีคดีมาที่บ้านสร้างและต้องการพาตัวไอ้ลอไปอยู่ด้วย เรื่องรู้ไปถึง ไอ้วีระ ลูกชายนายประจวบเจ้าของโรงสีใหญ่ในอำเภอที่เม่นพยายามแย่งนังเพื่อนมาจากไอ้ลอมาตลอด ไอ้วีระวางแผนทำให้ชาวบ้านคิดว่าไอ้ลอเป็นพวกเดียวกับโจรเพื่อไล่ไอ้ล่อไปพ้นบ้านสร้าง ในขณะที่นังเพื่อนก็ได้พบกับ แรม ลูกสาวครูแสงที่ถูกส่งไปเรียนนาฏศิลป์ในพระนคร แต่ไปทำตัวมั่วผู้ชายและเห็นแก่ตัวอย่างร้ายกาจ
แรมพยายามชักชวนนังเพื่อนให้ไปพระนครด้วยกันเพราะอยากเอาไปขายเข้าช่อง แต่อีแพงรู้เข้าจึงฟ้องครูแสง นังแรมเผาบ้านตัวเองแล้วหนีไปทำร้ายนังเพื่อนจนสลบและพาไปพระนครด้วยกัน ส่วนไอ้ลอต้องไปตามล่าเสือมิ่งเพื่อปกป้องศักดิ์ศรีและพิสูจน์ความจริงว่าไอ้วีระอยู่เบื้องหลัง วีระถูกไอ้ลอเล่นงานบาดเจ็บสาหัสกลายเป็นเสือลำบากหนีหายไป ไอ้ลอได้รับบาดเจ็บสาหัสและมีไข้ป่าแทรกซ้อนจนทุกคนคิดว่าไอ้ลอต้องตายแน่ ๆ มีแต่อีแพงที่ดูแลใกล้ชิดหวังว่าพี่ลอที่มันแอบรักมาตลอดจะปลอดภัย ทั้ง ๆ ที่รู้ว่ารักของมันเป็นไปไม่ได้เพราะพี่ลอรักพี่สาวตัวเองและอีแพงก็ไม่คิดจะแย่งคนรักของพี่
โชคดีที่ โฉมฉาย น้าสาวของอีแพงซึ่งไปร่ำรวยอยู่พระนครมาไหว้ศพพี่สาวพอดี จึงมีน้ำใจช่วยพาไอ้ลอไปรักษาตัวที่พระนคร กระทั่งไอ้ลอรอดตายและกำลังจะไปช่วยนังเพื่อนจากช่อง แต่คนที่ช่วยนังเพื่อนได้ก่อนคือ คุณมานพ ทนายหนุ่มนักเรียนนอกหัวก้าวหน้าลูกชายเจ้าคุณรัตน์ นังเพื่อนประทับใจคุณมานพที่ทั้งหล่อและเป็นสุภาพบุรุษ จนทำให้หลงลืมความรักชื่อ ๆ ของไอ้ลอและตัดสินใจทิ้งไอ้ลอไปรับคำขอแต่งงานกับคุณมานพแทน อีแพงด่าพี่สาวที่รักเผื่อเลือกทั้ง ๆ ที่พี่เพื่อนกับพี่ลอสาบานรักกันต่อหน้าพระที่ห้อยคอพี่ลอแล้ว แต่นังเพื่อนก็ไม่สนใจไยดียังคงเลือกที่จะแต่งงานกับคุณมานพ ไอ้ลอทำได้ก็แค่หอบหัวใจช้ำรักกลับมาบ้านสร้าง ด้วยความสงสารในคืนที่ฝนตกกระหน่ำ อีแพงไปดูแลพี่แลและได้สารภาพความในใจที่มันแอบรักพี่ลอมาตั้งแต่เด็ก ความรักของอีแพงที่ชื่อบริสุทธิ์ทำให้ไอ้ลอเผลอใจได้เสียกับอีแพง
นังเพื่อนหลงว่าตัวเองโชคดีที่จะได้แต่งงานกับคุณมานพ แต่มารู้ความจริงว่าเขาเห็นมันเป็นแค่ของเล่นเพราะยังมีโสภีนักร้องสาวสวยตัวแสบอีกที่ตามมาราวีเอาเรื่องพยายามแย่งคุณมานพคืน ส่วนนังแรมก็ตามมาหาทางแก้แค้นที่ทำให้ตัวเองตกต่ำ นังเพื่อนยุยงให้เมียหลวงของผู้ชายที่แรมไปยุ่งด้วยยิงแรมตายต่อหน้าต่อตาอย่างเลือดเย็น มานพรู้เรื่องนี้เข้าจึงใช้เป็นข้ออ้างเลิกกับนังเพื่อน เมื่อไม่เหลือใครให้พึ่งพิงอีก จึงต้องบากหน้ากลับบ้านสร้างร้องห่มร้องไห้ขอพี่ลอยกโทษให้ อีแพงสงสารพี่สาวจึงขอให้พี่ลอจะกลับไปคืนดีกับพี่เพื่อน โดยไม่ยอมบอกเรื่องที่ตัวเองกำลังตั้งท้องกับพี่ลอได้ 3 เดือนแล้ว ขณะนั้นเองไอ้วีระที่หนีไปเป็นเสือร้ายช่องสุมกำลังจนชื่อเสียงกระฉ่อนได้วางแผนกลับมาบ้านสร้างเพื่อแก้แค้นไอ้ลอที่ฝากรอยแผลไว้บนหน้า มันได้โอกาสดีลงมือขณะที่ไอ้ลอต้องเอาควายไปเลี้ยงที่ดอนเพื่อหนีน้ำท่วมหลายเดือน ขณะที่อาการท้องของอีแพงเริ่มปิดไม่มิดจนพ่อกับพี่สงสัยใครเป็นพ่อเด็กในท้อง แต่อีแพงก็ไม่ยอมปริปากพูดความจริงทำให้ ไอ้เรือง ลูกชายครูแสงซึ่งแอบชอบอีแพงมาตลอดอดสงสารไม่ได้ที่ต้องเห็นอีแพงโดนชาวบ้านรุมประณามและโดนพ่อตบตี ไอ้เรืองจึงป่าวประกาศว่ามันคือผัวของอีแพงและพร้อมแต่งงานกับอีแพงทันที
ไอ้ลอที่กำลังเลี้ยงควายอยู่ที่ดอนถูกเสือวีระดักเล่นงานแต่ก็สามารถเอาตัวรอดและช่วยตำรวจจับเสือวีระเข้าตะรางได้ ไอลอได้ยินข่าวเรื่องไอ้เรืองจะแต่งงานกับอีแพงก็รีบกลับบ้านสร้าง แต่อีแพงเกิดทะเลาะกับนังเพื่อนที่ไม่เชื่อว่าไอ้เรืองเป็นพ่อเด็ก อีแพงยืนกรานไม่ยอมบอกว่าใครคือพ่อเด็กและเดินหนีพี่สาว ด้วยความโกรธจนขาดสตินังเพื่อนไม่ยอมเตือนอีแพงเรื่องบันไดที่กำลังพัง อีแพงจึงพลัดตกบันไดและต้องคลอดก่อนกำหนด ลูกอีแพงคลอดออกมาได้แค่ไม่กี่วันก็ตาย อาการของอีแพงเองก็ไม่มีแววว่าจะรอด แต่อีแพงก็เฝ้ารอพี่ลอกลับมา จนเมื่อได้พบหน้าพี่ลออีกครั้งอีแพงก็ตายในอ้อมกอดพี่ลอที่มันรักอย่างชื่อบริสุทธิ์
หัวใจของไอ้ลอรวดร้าวทรมานมันบอกให้นังเพื่อนรู้ว่าเกิดอะไรขึ้นกับมันและอีแพงในคืนที่มันได้เสียกันคำพูดของอีแพงยังดังก้องหูของไอ้ลออย่างชัดเจน มันรู้ว่าพี่ลอรักพี่เพื่อนและเคยสาบานรักกันแต่มันก็ยังรักพี่ลอ เพราะว่ามันเกิดมาสำหรับพี่ลอ ไอ้ลอไม่โทษว่าเป็นความผิดของใครแต่โทษตัวเองที่เป็นสาเหตุให้อีแพงต้องตาย ด้วยคำสาบานต่อหน้าสร้อยพระของพ่อที่เคยลั่นวาจาไว้กับนังเพื่อนว่าถ้าผิดรักต่อนังเพื่อนเมื่อไรโทษของมันคือตาย ไอ้ลอผู้ยึดมั่นในคำสัญญาจึงตัดสินใจมัดมือมัดเท้าตัวเองด้วยสายตะพายควาย แล้วนอนลงริมกระโดงใช้เท้าถีบดินให้ศีรษะตัวเองเลื่อนจมลงไปในน้ำ ตายอย่างชายที่ตั้งใจตาย เพื่อให้ชาวบ้านรู้ว่ามันจงใจฆ่าตัวตายเพื่อพิสูจน์คำสาบาน 2นายฮ้อยทมิฬ เรื่องย่อ ‘ พวกเฮาทั้งหลาย ถึงนาสิแห้ง ทำมาหากินสิลำบากมันก็บ่แม้นสิว่าฟ้าลงโทษผู้ใด ความทุกข์มันผ่านมาเดี๋ยวก็ผ่านไปแต่ย่ามใดถ้าพวกเฮาบ่ฮัก บ่สามัคคีกันก็พวกเฮานี่แหละสิตายเพราะความเห็นแก่โตก่อน ’
ณ อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร ก่อนปี 2500 ความแห้งแล้งทวีความรุนแรง ความหวังเดียวของชาวบ้านอยู่ที่ นายฮ้อยเคน (ภัทรเดช สงวนความดี) นายฮ้อยค้าควายผู้มีความชำนาญพาทัพควายเดินทางผ่านที่กันดาร ชาวบ้านนับถือเขาว่าเป็นคนหนังเหนียว สู้ได้ทั้งโจรและสัตว์ อยู่ยงคงกระพันสัตว์มีพิษไม่กล้าเข้าใกล้ ผีสางนางไม้ก็ปราบได้ แม้ควายและลูกน้องเจ็บป่วยก็ใช้สมุนไพรรักษาหาย จนถูกขนานนามว่านายฮ้อยทมิฬ
แม้การค้าควายจะช่วยให้ชาวบ้านไม่ต้องอยู่อย่างยากแค้น แต่คำแพง(กรรณาภรณ์ พวงทอง)เมียของนายฮ้อยเคนกลับรู้สึกเป็นการทำบาป จึงขอให้เขาเลิกค้าควายเพื่อลูกที่กำลังจะเกิดนายฮ้อยเคนรับปากแต่กลับมาไม่ทันดูใจคำแพงที่ถูก เสือคำแสน(นวพล ภูวดล)กับ บักจันดี(พูลภัทร อัตถปัญญาพล)บุกมาฆ่าถึงบ้านเพื่อแก้แค้นที่นายฮ้อยเคนเคยฆ่าเสือคำลือผู้เป็นพ่อตายนายฮ้อยเคนต้องดูแล คำแก้ว(ฝนทิพย์ วัชรตระกูล)น้องเมียนิสัยแก่นกะโหลกแทนคำแพง คำแก้วรักพี่สาวมากจึงไม่พอใจทุกครั้งที่มีหญิงสาวมาติดพันพี่เขยนายฮ้อยเคนหารู้ไม่ว่าชาติกำเนิดที่แท้จริงของคำแก้วเกี่ยวพันกับเหตุการณ์ในอดีตที่ครอบครัวของนายฮ้อยเคนถูก นายฮ้อยผีผู้โหดเหี้ยมและเก่งวิชาอาคมฆ่าล้างหมู่บ้าน จึงเป็นปมที่ผูกให้นายฮ้อยเคนกับคำแก้วต้องออกเดินทางพาทัพควายที่ใหญ่ที่สุดในหมู่บ้าน สู่การผจญภัยที่ต้องพบกับอุปสรรคและค้นหาความจริงถึงชาติกำเนิดของทั้งคู่
นายฮ้อยเคนรวบรวมลูกน้องมุ่งหน้าสู่เมืองล่างลูกน้องแต่ละคนมีความเก่งกาจคนละด้าน แถมยังพกพาปัญหาสารพัดให้นายฮ้อยเคนปวดหัวไม่ว่าจะเป็นผู้ช่วยโทน (ธนากร ศรีบรรจง)ที่เป็นผู้ช่วยนายฮ้อยเคนมาหลายปี แต่อกหักจากคำแก้วแล้วไปหลงรัก แสงโสม(คริษฐาสังสะโอภาส)ลูกสาว เฒ่าโสม (ภูธฤทธิ์ พรหมบันดาล) อดีตครูของนายฮ้อยเคน และยังมี สีโห (ไผ่ พงศธร) และ บักมืด(ปอยฝ้าย มาลัยพร) เพื่อนซี้ที่ผิดใจกันเพราะต่างก็หลงรัก บัวเขียว(ข้าวทิพย์ ธิดาดิน)หมอลำพเนจรที่ร่วมเดินทางไปกับทัพควาย ไม่เพียงเท่านั้น ยังมีปัญหาความโลภและความเห็นแก่ตัวของ ทิดสุบิน (สมรักษ์ คำสิงห์) ทิดจันทา(สามารถ พยัคฆ์อรุณ)และ เฒ่าอ่ำ (ต๋อง ชวนชื่น) ที่มุ่งแต่ผลประโยชน์ของตัวเอง จนทำให้สมาชิกทัพควายคนอื่นอย่างอาจารย์เม้า (เฉลิมพล มาลาคำ)เฒ่าอ่วม (นพรุจ แย้มขะมัง) เฒ่าแต้ม (พิเชษฐ์ ศรีราชา) เฒ่าเข่ง (เขาทราย แกแล็คซี่) ผู้ช่วยถึก (อติรุจ สิงหอำพล) บุญเพ็ง (ศรีหลอด สีใส) ทิดแสง (เหลือเฟือ ม๊กจ๊ก) บักจ่อย (ธาราเขต เพ็ชร์สุกใส) จันแดง(กัญญารัตน์ พงศ์กัมปนาท)เกิดความแตกแยกทัพควายเดินทางยากลำบากขึ้น และต้องแลกด้วยชีวิตของชาวทัพควายไปตลอดการเดินทาง
เมื่อนายฮ้อยเคนประคับประคองทัพควายมาถึงดงพญาเย็น ขุนเขาแห่งความตายด่านสุดท้าย ก็ต้องเผชิญหน้ากับนายฮ้อยผีที่ต้องการชีวิตนายฮ้อยเคน และยังเป็นผู้กุมความลับสำคัญที่สุดในชีวิตของคำแก้วไว้ การตัดสินใจครั้งสำคัญว่าจะอยู่หรือตายไปพร้อมกับคนอื่นในทัพควาย จึงเป็นทางเลือกที่นายฮ้อยเคนกับคำแก้วต้องตัดสินใจ โดยมีความรักของทั้งคู่ที่พัฒนามาจากความเห็นอกเห็นใจกันในยามยากเป็นเครื่องพิสูจน์ 3แม่อายสะอื้น เรื่องย่อ ดาวนิลหญิงสาวที่สวยที่สุดของหมู่บ้านแห่งหนึ่งในอำเภอแม่อาย เป็นลูกสาว คำปันซึ่งเป็นครูด้านการแสดงศิลปะล้านนา ดาวนิลเป็นคนที่มีฝีมือในการรำดาบได้สวยไม่แพ้ใคร ทุกครั้งที่เธอฝึกซ้อมที่ลานกลางหมู่บ้าน จะมีชาวบ้านมานั่งดูและชื่นชมในฝีมือรำดาบของเธอเสมอ คำปันภูมิใจในตัวลูกสาวคนนี้มาก ผิดกับช่อเอื้อง ลูกสาวคนเล็กที่พ่อหัดให้ตีกลองสะบัดชัย แต่ฝีมือการตีไม่เคยได้ดั่งใจผู้เป็นพ่อ ช่อเอื้องมักถูกตำหนิเสมอถึงเรื่องการไม่ตั้งใจฝึกซ้อม
คณะละครของคำปันมีคณะละครคู่แข่งคือคณะของ หนานเมือง แต่เพราะคณะของหนานเมืองไม่มีนักแสดงที่เก่งอย่างดาวนิล ทำให้คณะละครของหนานเมืองมีงานน้อยกว่าคณะของคำปันมาก ทำให้หนานเมืองไม่ค่อยพอใจในตัวคำปันและหาทางแกล้งคณะของคำปันเสมอ หนานเมืองมีลูกสาวชื่อ รินคำ เป็นเด็กสาวที่รักสวยรักงามและไม่ชอบศิลปะการแสดงเลย รินคำมักมีเรื่องทะเลาะกับช่อเอื้องเสมอเวลาที่ทั้งสองคณะต้องมาเจอหน้ากัน
ทอน ลูกชายผู้ใหญ่บ้านที่แอบชอบดาวนิลอยู่แล้วมาชวนดาวนิลให้ไปแสดงในงานเปิดรีสอร์ตใหม่ในตัวเมือง ดาวนิลดีใจที่คณะของพ่อจะได้งาน รินคำที่แอบมาได้ยินเห็นดาวนิลทำท่าดีใจและเห็นสายตาทอนที่มองดาวนิลก็ยิ่งไม่พอใจในคืนที่ดาวนิลได้ไปแสดงในงานเปิดรีสอร์ต รินคำกับหนานเมืองตามไปแกล้งคณะของคำปันจนถึงงาน รินคำหลอกดาวนิลไปขังไว้ในห้องเก็บของ โชคดีที่ ทรงพล ผ่านมาพอดีเลยช่วยเอาไว้ได้ ดาวนิลยังไม่ทันได้ขอบคุณ ทรงพลก็เดินออกไปก่อน
ดาวนิลได้พบทรงพลอีกทีเมื่อเริ่มการแสดง เธอได้รู้ว่าที่แท้เขาคือนักธุรกิจที่มาจากกรุงเทพ ดาวนิลทำการแสดงได้ประทับใจจนแขกในงานต่างปรบมือให้ แต่สิ่งที่ดาวนิลดีใจที่สุดคือคำชมของทรงพลที่ฝากเพื่อนมาชม
ด้วยความที่ถูกกลั่นแกล้งบ่อยๆจากหนานเมืองและรินคำ ทำให้งานแสดงของคณะคำปันเริ่มน้อยลงจนดาวนิลพยายามหางานเพิ่ม แต่สุดท้ายก็โดนอ้ายศักดิ์นายหน้าหางานฉวยโอกาสจะปลุกปล้ำดาวนิลที่ไม่ยอมและทำร้ายอ้ายศักดิ์เพื่อป้องกันตัว หนานเมืองจึงฉวยโอกาสรวมหัวกับอ้ายศักดิ์ จนคณะคำปันไม่มีงานแสดงอีก
เมือไม่มีงานแสดง ฐานะของบ้านและคณะละครของคำปันก็ย่ำแย่หนักยิ่งกว่าเดิม หนำซ้ำดวงตาของคำปันยังเริ่มมองเห็นได้เลือนลาง ดาวนิลกลุ้มใจและเป็นห่วงพ่อ วิไลที่กลับมาเยี่ยมป้าบัวผู้เป็นแม่ รู้เรื่องดาวนิลต้องการเงิน ก็ชวนดาวนิลเข้าไปทำงานกับตนที่กรุงเทพ แม้ว่าตอนแรกดาวนิลจะปฏิเสธเพราะห่วงพ่อ แต่เมื่อวิไลหลอกว่ามีงานให้ดาวนิลไปแสดงที่กรุงเทพ
ถ้าละครเรี่องนี้ถูกขึ้นมาในอนาคตจะเกิดอะไรขึ้นลองแคส(ในอนาคต)
10 ปีผ่านไปไอ้ลอกับนังเพื่อนเป็นหนุ่มสาวและรักชอบพอกันอย่างที่ชาวบ้านสร้างทุกคนเห็นดีเห็นงาม แต่ก่อนถึงวันหมั้นตามฤกษ์ เสือมิ่งลูกน้องเก่าของเสือเทิดหนีคดีมาที่บ้านสร้างและต้องการพาตัวไอ้ลอไปอยู่ด้วย เรื่องรู้ไปถึง ไอ้วีระ ลูกชายนายประจวบเจ้าของโรงสีใหญ่ในอำเภอที่เม่นพยายามแย่งนังเพื่อนมาจากไอ้ลอมาตลอด ไอ้วีระวางแผนทำให้ชาวบ้านคิดว่าไอ้ลอเป็นพวกเดียวกับโจรเพื่อไล่ไอ้ล่อไปพ้นบ้านสร้าง ในขณะที่นังเพื่อนก็ได้พบกับ แรม ลูกสาวครูแสงที่ถูกส่งไปเรียนนาฏศิลป์ในพระนคร แต่ไปทำตัวมั่วผู้ชายและเห็นแก่ตัวอย่างร้ายกาจ
แรมพยายามชักชวนนังเพื่อนให้ไปพระนครด้วยกันเพราะอยากเอาไปขายเข้าช่อง แต่อีแพงรู้เข้าจึงฟ้องครูแสง นังแรมเผาบ้านตัวเองแล้วหนีไปทำร้ายนังเพื่อนจนสลบและพาไปพระนครด้วยกัน ส่วนไอ้ลอต้องไปตามล่าเสือมิ่งเพื่อปกป้องศักดิ์ศรีและพิสูจน์ความจริงว่าไอ้วีระอยู่เบื้องหลัง วีระถูกไอ้ลอเล่นงานบาดเจ็บสาหัสกลายเป็นเสือลำบากหนีหายไป ไอ้ลอได้รับบาดเจ็บสาหัสและมีไข้ป่าแทรกซ้อนจนทุกคนคิดว่าไอ้ลอต้องตายแน่ ๆ มีแต่อีแพงที่ดูแลใกล้ชิดหวังว่าพี่ลอที่มันแอบรักมาตลอดจะปลอดภัย ทั้ง ๆ ที่รู้ว่ารักของมันเป็นไปไม่ได้เพราะพี่ลอรักพี่สาวตัวเองและอีแพงก็ไม่คิดจะแย่งคนรักของพี่
โชคดีที่ โฉมฉาย น้าสาวของอีแพงซึ่งไปร่ำรวยอยู่พระนครมาไหว้ศพพี่สาวพอดี จึงมีน้ำใจช่วยพาไอ้ลอไปรักษาตัวที่พระนคร กระทั่งไอ้ลอรอดตายและกำลังจะไปช่วยนังเพื่อนจากช่อง แต่คนที่ช่วยนังเพื่อนได้ก่อนคือ คุณมานพ ทนายหนุ่มนักเรียนนอกหัวก้าวหน้าลูกชายเจ้าคุณรัตน์ นังเพื่อนประทับใจคุณมานพที่ทั้งหล่อและเป็นสุภาพบุรุษ จนทำให้หลงลืมความรักชื่อ ๆ ของไอ้ลอและตัดสินใจทิ้งไอ้ลอไปรับคำขอแต่งงานกับคุณมานพแทน อีแพงด่าพี่สาวที่รักเผื่อเลือกทั้ง ๆ ที่พี่เพื่อนกับพี่ลอสาบานรักกันต่อหน้าพระที่ห้อยคอพี่ลอแล้ว แต่นังเพื่อนก็ไม่สนใจไยดียังคงเลือกที่จะแต่งงานกับคุณมานพ ไอ้ลอทำได้ก็แค่หอบหัวใจช้ำรักกลับมาบ้านสร้าง ด้วยความสงสารในคืนที่ฝนตกกระหน่ำ อีแพงไปดูแลพี่แลและได้สารภาพความในใจที่มันแอบรักพี่ลอมาตั้งแต่เด็ก ความรักของอีแพงที่ชื่อบริสุทธิ์ทำให้ไอ้ลอเผลอใจได้เสียกับอีแพง
นังเพื่อนหลงว่าตัวเองโชคดีที่จะได้แต่งงานกับคุณมานพ แต่มารู้ความจริงว่าเขาเห็นมันเป็นแค่ของเล่นเพราะยังมีโสภีนักร้องสาวสวยตัวแสบอีกที่ตามมาราวีเอาเรื่องพยายามแย่งคุณมานพคืน ส่วนนังแรมก็ตามมาหาทางแก้แค้นที่ทำให้ตัวเองตกต่ำ นังเพื่อนยุยงให้เมียหลวงของผู้ชายที่แรมไปยุ่งด้วยยิงแรมตายต่อหน้าต่อตาอย่างเลือดเย็น มานพรู้เรื่องนี้เข้าจึงใช้เป็นข้ออ้างเลิกกับนังเพื่อน เมื่อไม่เหลือใครให้พึ่งพิงอีก จึงต้องบากหน้ากลับบ้านสร้างร้องห่มร้องไห้ขอพี่ลอยกโทษให้ อีแพงสงสารพี่สาวจึงขอให้พี่ลอจะกลับไปคืนดีกับพี่เพื่อน โดยไม่ยอมบอกเรื่องที่ตัวเองกำลังตั้งท้องกับพี่ลอได้ 3 เดือนแล้ว ขณะนั้นเองไอ้วีระที่หนีไปเป็นเสือร้ายช่องสุมกำลังจนชื่อเสียงกระฉ่อนได้วางแผนกลับมาบ้านสร้างเพื่อแก้แค้นไอ้ลอที่ฝากรอยแผลไว้บนหน้า มันได้โอกาสดีลงมือขณะที่ไอ้ลอต้องเอาควายไปเลี้ยงที่ดอนเพื่อหนีน้ำท่วมหลายเดือน ขณะที่อาการท้องของอีแพงเริ่มปิดไม่มิดจนพ่อกับพี่สงสัยใครเป็นพ่อเด็กในท้อง แต่อีแพงก็ไม่ยอมปริปากพูดความจริงทำให้ ไอ้เรือง ลูกชายครูแสงซึ่งแอบชอบอีแพงมาตลอดอดสงสารไม่ได้ที่ต้องเห็นอีแพงโดนชาวบ้านรุมประณามและโดนพ่อตบตี ไอ้เรืองจึงป่าวประกาศว่ามันคือผัวของอีแพงและพร้อมแต่งงานกับอีแพงทันที
ไอ้ลอที่กำลังเลี้ยงควายอยู่ที่ดอนถูกเสือวีระดักเล่นงานแต่ก็สามารถเอาตัวรอดและช่วยตำรวจจับเสือวีระเข้าตะรางได้ ไอลอได้ยินข่าวเรื่องไอ้เรืองจะแต่งงานกับอีแพงก็รีบกลับบ้านสร้าง แต่อีแพงเกิดทะเลาะกับนังเพื่อนที่ไม่เชื่อว่าไอ้เรืองเป็นพ่อเด็ก อีแพงยืนกรานไม่ยอมบอกว่าใครคือพ่อเด็กและเดินหนีพี่สาว ด้วยความโกรธจนขาดสตินังเพื่อนไม่ยอมเตือนอีแพงเรื่องบันไดที่กำลังพัง อีแพงจึงพลัดตกบันไดและต้องคลอดก่อนกำหนด ลูกอีแพงคลอดออกมาได้แค่ไม่กี่วันก็ตาย อาการของอีแพงเองก็ไม่มีแววว่าจะรอด แต่อีแพงก็เฝ้ารอพี่ลอกลับมา จนเมื่อได้พบหน้าพี่ลออีกครั้งอีแพงก็ตายในอ้อมกอดพี่ลอที่มันรักอย่างชื่อบริสุทธิ์
หัวใจของไอ้ลอรวดร้าวทรมานมันบอกให้นังเพื่อนรู้ว่าเกิดอะไรขึ้นกับมันและอีแพงในคืนที่มันได้เสียกันคำพูดของอีแพงยังดังก้องหูของไอ้ลออย่างชัดเจน มันรู้ว่าพี่ลอรักพี่เพื่อนและเคยสาบานรักกันแต่มันก็ยังรักพี่ลอ เพราะว่ามันเกิดมาสำหรับพี่ลอ ไอ้ลอไม่โทษว่าเป็นความผิดของใครแต่โทษตัวเองที่เป็นสาเหตุให้อีแพงต้องตาย ด้วยคำสาบานต่อหน้าสร้อยพระของพ่อที่เคยลั่นวาจาไว้กับนังเพื่อนว่าถ้าผิดรักต่อนังเพื่อนเมื่อไรโทษของมันคือตาย ไอ้ลอผู้ยึดมั่นในคำสัญญาจึงตัดสินใจมัดมือมัดเท้าตัวเองด้วยสายตะพายควาย แล้วนอนลงริมกระโดงใช้เท้าถีบดินให้ศีรษะตัวเองเลื่อนจมลงไปในน้ำ ตายอย่างชายที่ตั้งใจตาย เพื่อให้ชาวบ้านรู้ว่ามันจงใจฆ่าตัวตายเพื่อพิสูจน์คำสาบาน 2นายฮ้อยทมิฬ เรื่องย่อ ‘ พวกเฮาทั้งหลาย ถึงนาสิแห้ง ทำมาหากินสิลำบากมันก็บ่แม้นสิว่าฟ้าลงโทษผู้ใด ความทุกข์มันผ่านมาเดี๋ยวก็ผ่านไปแต่ย่ามใดถ้าพวกเฮาบ่ฮัก บ่สามัคคีกันก็พวกเฮานี่แหละสิตายเพราะความเห็นแก่โตก่อน ’
ณ อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร ก่อนปี 2500 ความแห้งแล้งทวีความรุนแรง ความหวังเดียวของชาวบ้านอยู่ที่ นายฮ้อยเคน (ภัทรเดช สงวนความดี) นายฮ้อยค้าควายผู้มีความชำนาญพาทัพควายเดินทางผ่านที่กันดาร ชาวบ้านนับถือเขาว่าเป็นคนหนังเหนียว สู้ได้ทั้งโจรและสัตว์ อยู่ยงคงกระพันสัตว์มีพิษไม่กล้าเข้าใกล้ ผีสางนางไม้ก็ปราบได้ แม้ควายและลูกน้องเจ็บป่วยก็ใช้สมุนไพรรักษาหาย จนถูกขนานนามว่านายฮ้อยทมิฬ
แม้การค้าควายจะช่วยให้ชาวบ้านไม่ต้องอยู่อย่างยากแค้น แต่คำแพง(กรรณาภรณ์ พวงทอง)เมียของนายฮ้อยเคนกลับรู้สึกเป็นการทำบาป จึงขอให้เขาเลิกค้าควายเพื่อลูกที่กำลังจะเกิดนายฮ้อยเคนรับปากแต่กลับมาไม่ทันดูใจคำแพงที่ถูก เสือคำแสน(นวพล ภูวดล)กับ บักจันดี(พูลภัทร อัตถปัญญาพล)บุกมาฆ่าถึงบ้านเพื่อแก้แค้นที่นายฮ้อยเคนเคยฆ่าเสือคำลือผู้เป็นพ่อตายนายฮ้อยเคนต้องดูแล คำแก้ว(ฝนทิพย์ วัชรตระกูล)น้องเมียนิสัยแก่นกะโหลกแทนคำแพง คำแก้วรักพี่สาวมากจึงไม่พอใจทุกครั้งที่มีหญิงสาวมาติดพันพี่เขยนายฮ้อยเคนหารู้ไม่ว่าชาติกำเนิดที่แท้จริงของคำแก้วเกี่ยวพันกับเหตุการณ์ในอดีตที่ครอบครัวของนายฮ้อยเคนถูก นายฮ้อยผีผู้โหดเหี้ยมและเก่งวิชาอาคมฆ่าล้างหมู่บ้าน จึงเป็นปมที่ผูกให้นายฮ้อยเคนกับคำแก้วต้องออกเดินทางพาทัพควายที่ใหญ่ที่สุดในหมู่บ้าน สู่การผจญภัยที่ต้องพบกับอุปสรรคและค้นหาความจริงถึงชาติกำเนิดของทั้งคู่
นายฮ้อยเคนรวบรวมลูกน้องมุ่งหน้าสู่เมืองล่างลูกน้องแต่ละคนมีความเก่งกาจคนละด้าน แถมยังพกพาปัญหาสารพัดให้นายฮ้อยเคนปวดหัวไม่ว่าจะเป็นผู้ช่วยโทน (ธนากร ศรีบรรจง)ที่เป็นผู้ช่วยนายฮ้อยเคนมาหลายปี แต่อกหักจากคำแก้วแล้วไปหลงรัก แสงโสม(คริษฐาสังสะโอภาส)ลูกสาว เฒ่าโสม (ภูธฤทธิ์ พรหมบันดาล) อดีตครูของนายฮ้อยเคน และยังมี สีโห (ไผ่ พงศธร) และ บักมืด(ปอยฝ้าย มาลัยพร) เพื่อนซี้ที่ผิดใจกันเพราะต่างก็หลงรัก บัวเขียว(ข้าวทิพย์ ธิดาดิน)หมอลำพเนจรที่ร่วมเดินทางไปกับทัพควาย ไม่เพียงเท่านั้น ยังมีปัญหาความโลภและความเห็นแก่ตัวของ ทิดสุบิน (สมรักษ์ คำสิงห์) ทิดจันทา(สามารถ พยัคฆ์อรุณ)และ เฒ่าอ่ำ (ต๋อง ชวนชื่น) ที่มุ่งแต่ผลประโยชน์ของตัวเอง จนทำให้สมาชิกทัพควายคนอื่นอย่างอาจารย์เม้า (เฉลิมพล มาลาคำ)เฒ่าอ่วม (นพรุจ แย้มขะมัง) เฒ่าแต้ม (พิเชษฐ์ ศรีราชา) เฒ่าเข่ง (เขาทราย แกแล็คซี่) ผู้ช่วยถึก (อติรุจ สิงหอำพล) บุญเพ็ง (ศรีหลอด สีใส) ทิดแสง (เหลือเฟือ ม๊กจ๊ก) บักจ่อย (ธาราเขต เพ็ชร์สุกใส) จันแดง(กัญญารัตน์ พงศ์กัมปนาท)เกิดความแตกแยกทัพควายเดินทางยากลำบากขึ้น และต้องแลกด้วยชีวิตของชาวทัพควายไปตลอดการเดินทาง
เมื่อนายฮ้อยเคนประคับประคองทัพควายมาถึงดงพญาเย็น ขุนเขาแห่งความตายด่านสุดท้าย ก็ต้องเผชิญหน้ากับนายฮ้อยผีที่ต้องการชีวิตนายฮ้อยเคน และยังเป็นผู้กุมความลับสำคัญที่สุดในชีวิตของคำแก้วไว้ การตัดสินใจครั้งสำคัญว่าจะอยู่หรือตายไปพร้อมกับคนอื่นในทัพควาย จึงเป็นทางเลือกที่นายฮ้อยเคนกับคำแก้วต้องตัดสินใจ โดยมีความรักของทั้งคู่ที่พัฒนามาจากความเห็นอกเห็นใจกันในยามยากเป็นเครื่องพิสูจน์ 3แม่อายสะอื้น เรื่องย่อ ดาวนิลหญิงสาวที่สวยที่สุดของหมู่บ้านแห่งหนึ่งในอำเภอแม่อาย เป็นลูกสาว คำปันซึ่งเป็นครูด้านการแสดงศิลปะล้านนา ดาวนิลเป็นคนที่มีฝีมือในการรำดาบได้สวยไม่แพ้ใคร ทุกครั้งที่เธอฝึกซ้อมที่ลานกลางหมู่บ้าน จะมีชาวบ้านมานั่งดูและชื่นชมในฝีมือรำดาบของเธอเสมอ คำปันภูมิใจในตัวลูกสาวคนนี้มาก ผิดกับช่อเอื้อง ลูกสาวคนเล็กที่พ่อหัดให้ตีกลองสะบัดชัย แต่ฝีมือการตีไม่เคยได้ดั่งใจผู้เป็นพ่อ ช่อเอื้องมักถูกตำหนิเสมอถึงเรื่องการไม่ตั้งใจฝึกซ้อม
คณะละครของคำปันมีคณะละครคู่แข่งคือคณะของ หนานเมือง แต่เพราะคณะของหนานเมืองไม่มีนักแสดงที่เก่งอย่างดาวนิล ทำให้คณะละครของหนานเมืองมีงานน้อยกว่าคณะของคำปันมาก ทำให้หนานเมืองไม่ค่อยพอใจในตัวคำปันและหาทางแกล้งคณะของคำปันเสมอ หนานเมืองมีลูกสาวชื่อ รินคำ เป็นเด็กสาวที่รักสวยรักงามและไม่ชอบศิลปะการแสดงเลย รินคำมักมีเรื่องทะเลาะกับช่อเอื้องเสมอเวลาที่ทั้งสองคณะต้องมาเจอหน้ากัน
ทอน ลูกชายผู้ใหญ่บ้านที่แอบชอบดาวนิลอยู่แล้วมาชวนดาวนิลให้ไปแสดงในงานเปิดรีสอร์ตใหม่ในตัวเมือง ดาวนิลดีใจที่คณะของพ่อจะได้งาน รินคำที่แอบมาได้ยินเห็นดาวนิลทำท่าดีใจและเห็นสายตาทอนที่มองดาวนิลก็ยิ่งไม่พอใจในคืนที่ดาวนิลได้ไปแสดงในงานเปิดรีสอร์ต รินคำกับหนานเมืองตามไปแกล้งคณะของคำปันจนถึงงาน รินคำหลอกดาวนิลไปขังไว้ในห้องเก็บของ โชคดีที่ ทรงพล ผ่านมาพอดีเลยช่วยเอาไว้ได้ ดาวนิลยังไม่ทันได้ขอบคุณ ทรงพลก็เดินออกไปก่อน
ดาวนิลได้พบทรงพลอีกทีเมื่อเริ่มการแสดง เธอได้รู้ว่าที่แท้เขาคือนักธุรกิจที่มาจากกรุงเทพ ดาวนิลทำการแสดงได้ประทับใจจนแขกในงานต่างปรบมือให้ แต่สิ่งที่ดาวนิลดีใจที่สุดคือคำชมของทรงพลที่ฝากเพื่อนมาชม
ด้วยความที่ถูกกลั่นแกล้งบ่อยๆจากหนานเมืองและรินคำ ทำให้งานแสดงของคณะคำปันเริ่มน้อยลงจนดาวนิลพยายามหางานเพิ่ม แต่สุดท้ายก็โดนอ้ายศักดิ์นายหน้าหางานฉวยโอกาสจะปลุกปล้ำดาวนิลที่ไม่ยอมและทำร้ายอ้ายศักดิ์เพื่อป้องกันตัว หนานเมืองจึงฉวยโอกาสรวมหัวกับอ้ายศักดิ์ จนคณะคำปันไม่มีงานแสดงอีก
เมือไม่มีงานแสดง ฐานะของบ้านและคณะละครของคำปันก็ย่ำแย่หนักยิ่งกว่าเดิม หนำซ้ำดวงตาของคำปันยังเริ่มมองเห็นได้เลือนลาง ดาวนิลกลุ้มใจและเป็นห่วงพ่อ วิไลที่กลับมาเยี่ยมป้าบัวผู้เป็นแม่ รู้เรื่องดาวนิลต้องการเงิน ก็ชวนดาวนิลเข้าไปทำงานกับตนที่กรุงเทพ แม้ว่าตอนแรกดาวนิลจะปฏิเสธเพราะห่วงพ่อ แต่เมื่อวิไลหลอกว่ามีงานให้ดาวนิลไปแสดงที่กรุงเทพ