“อุโมงผาเสด็จ - หินลับ” ตั้งอยู่ระหว่างสถานีผาเสด็จกับสถานีหินลับ โดยมีระยะทางยาว 5.85 กม.
เมื่อเสร็จแล้วจะเป็นอุโมงค์รถไฟทางคู่ที่ยาวที่สุดในประเทศไทย
นายนิรุฒ มณีพันธ์ ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย เปิดเผยว่า การรถไฟฯ ประสบความสำเร็จในการขุดเจาะอุโมงค์รถไฟทางคู่สายยาวที่สุดในประเทศไทย บริเวณบ้านหินลับ อ.มวกเหล็ก จ.สระบุรี ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งโครงการก่อสร้างรถไฟทางคู่สายตะวันออกเฉียงเหนือ ช่วงมาบกะเบา-ชุมทางถนนจิระ โดยมีความยาวภายในอุโมงค์ทั้งสิ้น 5.2 กิโลเมตร หรือคิดเป็นระยะทางในอุโมงค์ทั้งขาขึ้นและขาล่องรวมกว่า 10.4 กิโลเมตร โดยขุดเจาะสำเร็จเป็นขั้นตอนสุดท้ายเมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2564 ที่ผ่านมา
อุโมงค์ในช่วงมาบกะเบา-ชุมทางถนนจิระนี้ อยู่ในสัญญาที่ 3 ของโครงการทางคู่สายอิสาน มาบกะเบา-ชุมทางถนนจิระ ซึ่งในโครงการมีทั้งหมด 3 อุโมงค์ได้แก่
– อุโมงค์มาบกะเบาหรืออุโมงค์หินลับ 5.20 กิโลเมตร เป็นอุโมงค์ทางเดี่ยว ขนานกัน
– อุโมงค์มวกเหล็ก 0.26 กิโลเมตร เป็นอุโมงค์ทางคู่
– อุโมงค์คลองขนานจิต 1.17 กิโลเมตร เป็นอุโมงค์เป็นอุโมงค์ทางเดี่ยว ขนานกัน
ระยะทางอุโมงค์รวม 6.63 กิโลเมตร บนพื้นที่ จ.สระบุรี ถึง จ.นครราชสีมา (อุโมงค์มวกเหล็กและอุโมงค์คลองขนานจิตรได้เจาะทะลุหากันเป็นที่เรียบร้อยไปก่อนหน้านี้) โดยผู้รับเหมาก่อสร้างในสัญญานี้ คือ กิจการร่วมค้า ITD-RT มูลค่าสัญญา 9,290 ล้านบาท
การขุดเจาะอุโมงค์รถไฟนี้ถือเป็นความก้าวหน้าครั้งสำคัญ โดยทางกิจการร่วมค้า ไอทีดี-อาร์ที ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่าง บริษัท อิตาเลียนไทย ดีเวล๊อปเมนต์ จำกัด (มหาชน) และ บริษัท ไร้ท์ทันเน็ลลิ่ง จำกัด (มหาชน) ผู้รับจ้างสัญญาที่ 3 งานอุโมงค์รถไฟ ได้กดปุ่มระเบิดอุโมงค์หินลับทะลุหากันทั้งหมด
(Tunnel Breakthrough) สำเร็จเป็นที่เรียบร้อยแล้วเมื่อวันที่ 19 มิถุนายน 2564
สำหรับโครงการก่อสร้างรถไฟทางคู่สายตะวันออกเฉียงเหนือ ช่วงมาบกะเบา-ชุมทางถนนจิระ มีระยะทางรวม 132 กิโลเมตร ถือเป็นรถไฟทางคู่สายสำคัญ และเป็น 1 ใน 5 เส้นทางรถไฟที่อยู่ในแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมขนส่งของไทย พ.ศ. 2558-2565 โดยเมื่อสร้างเสร็จจะช่วยลดระยะเวลาการเดินทางและขนส่งในเส้นทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ ดึงดูดให้ประชาชนหันมาใช้รถไฟเพื่อการเดินทางและขนส่งสินค้ามากขึ้น รวมถึงยังช่วยประหยัดพลังงานเชื้อเพลิงที่ใช้ในภาคการขนส่งของประเทศ
นอกจากนี้ ยังช่วยกระจายความเจริญไปสู่ภูมิภาค ทั้งด้านเศรษฐกิจ การคมนาคม และส่งเสริมการท่องเที่ยว ตลอดจนช่วยเชื่อมโยงโครงข่ายคมนาคม
และระบบขนส่งสาธารณะในพื้นที่โครงการกับระดับภูมิภาค และต่อเนื่องไปยังประเทศเพื่อนบ้านได้อย่างมีประสิทธิภาพ ขณะเดียวกัน การรถไฟฯ ยังได้ปรับปรุงจุดตัดทางรถไฟตลอดแนวเส้นทางโครงการเพื่อช่วยลดอุบัติเหตุ และเพิ่มความปลอดภัยให้ประชาชนที่สัญจรผ่านจุดตัดทางรถไฟอีกด้วย
ในการก่อสร้างอุโมงค์รถไฟลอดเขานั้น ต่างจากวิธีก่อสร้างอุโมงค์รถไฟใต้ดินในเมืองอย่างมาก เนื่องจากสภาพแวดล้อมของดินและหินที่อยู่รอบรถไฟ
แตกต่างกัน ซึ่งอุโมงค์รถไฟในโครงการรถไฟทางคู่สายอิสานนี้มีสภาพแวดล้อมเป็นภูเขาหินปูนเป็นหลัก ซึ่งต่างจากดินในกรุงเทพซึ่งเป็นดินอ่อน โดยเฉพาะดินเหนียว จึงต้องใช้วิธีก่อสร้างที่แตกต่างกัน
วิธีที่ใช้ในการขุดเจาะอุโมงค์ในโครงการทางคู่สายอิสานนี้ ใช้กระบวนการชื่อว่า The New Austrian tunneling method - NATM หรือ Sequential excavation method - SEM (วิธีการขุดเจาะอุโมงค์แบบใหม่ของออสเตรียหรือที่เรียกว่าวิธีการขุดตามลำดับ หรือวิธีการซับคอนกรีตแบบพ่นเป็นวิธีการออกแบบและการก่อสร้างอุโมงค์สมัยใหม่ โดยใช้การตรวจสอบที่ซับซ้อนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพเทคนิคการเสริมผนังต่างๆตามประเภทของหิน) ซึ่งวิธีนี้นิยมก่อสร้างในอุโมงค์ที่มีความยาวมากๆ โดยมีกระบวนการดังนี้
1. เจาะผนังอุโมงค์ที่ต้องการเจาะตามตำแหน่งซึ่งถูกคำนวณไว้ด้วยคอมพิวเตอร์ เพื่อความแม่นยำ ของเส้นทางอุโมงค์ และบรรจุระเบิดเข้าในตำแหน่ง เรียกกว่า Drill and Charge
2. ทำการระเบิดตามตำแหน่ง และจุดที่ได้วางระเบิดไว้ เรียกกว่า Blast
3. เมื่อระเบิดเอาหินออกมาตามตำแหน่งและปริมาณที่ต้องการ ก็ทำการขนถ่ายหินที่ระเบิดได้ออกมา เรียกว่า Mucking
4. ปูลวดเหล็กและตาข่าย บนผนังอุโมงค์ และฉีดคอนกรีตทับผิวเพื่อป้องกันผนังอุโมงค์ถล่มในเบื้องต้น เรียกว่า Steel rib, Wire mesh, shortcrete application (ฉีดคอนกรีตบนผนังอุโมงค์)
5. เมื่อผนังคอนกรีตแห้งได้ผนังที่แข็งแรงระดับหนึ่ง ก็ทำการเจาะ ผนังอุโมงค์ในด้านรัศมีของอุโมงค์ และยึดด้วยน๊อต เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กับผนัง อุโมงค์ เรียกว่า Rock Bolting
แล้วก็เริ่มกลับไปทำในกระบวนการที่ 1 ใหม่แล้วทำไปเรื่อยๆจนกว่าจะได้ระยะของอุโมงค์ตามที่ต้องการ ซึ่งโดยทั่วไปในโครงการจะมีความเร็วโดยเฉลี่ยในการขุดประมาณ 2.5-3 เมตร/วัน ในส่วนงานภายในอุโมงค์หลังจากที่ด้านหน้าได้ก่อสร้างไปแล้วก็ต้องมีการปรับพื้นอุโมงค์ ให้เป็นตามความต้องการของโครงการ พร้อมกับทำผนังอุโมงค์ให้เรียบ ตามรูปแบบอุโมงค์ที่ออกแบบไว้ตามมาตรฐาน โดยการใช้แบบมาตรฐานในการวางและเทคอนกรีตเพื่อปรับผิว เรียกว่ากระบวนการ Final Lining Concrete
นายชวลิต ถนอมถิ่น ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท ไร้ท์ทันเน็ลลิ่ง จำกัด (มหาชน) หรือ RT ผู้เชี่ยวชาญพิเศษด้านวิศวกรรมโยธาและธรณีเทคนิค กล่าวว่า
“สำหรับขั้นตอนต่อไปจะเป็นการดำเนินการด้านโครงสร้างงานคอนกรีตอุโมงค์รถไฟ แม้จะมีผลกระทบโควิด-19 บ้าง แต่บริษัทมีการบริหารจัดการความเสี่ยงเป็นอย่างดี เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปตามแผน ปัจจุบัน บริษัททยอยรับรู้รายได้ในส่วนของ RT จากโครงการนี้อยู่ที่ 2,294 ล้านบาท คิดเป็นการทยอยรับรู้รายได้แล้ว 88 % โดยบริษัทจะเร่งงานให้แล้วเสร็จภายในสิ้นปี 2564 ตามที่สัญญากำหนดไว้”
ทั้งนี้ ก่อนหน้าที่อุโมงค์รถไฟบ้านหินลับจะขึ้นแท่นเป็นอุโมงค์รถไฟที่ยาวที่สุดในประเทศไทย “อุโมงค์รถไฟขุนตาน” อุโมงค์รถไฟสุดคลาสสิกของลำปางเคยครองแชมป์นี้มาอย่างยาวนานกว่า 100 ปี
อุโมงค์ขุนตานเป็นแหล่งท่องเที่ยวน่ามาเยือนอีกแห่งหนึ่งของลำปาง
นอกจากนั้น ในปัจจุบันยังมีอุโมงค์รถไฟที่เปิดใช้งานอยู่ทั้งหมดอีก 7 แห่ง ได้แก่
“อุโมงค์ช่องเขา” อุโมงค์รถไฟเพียงแห่งเดียวของเส้นทางรถไฟสายใต้ ตั้งอยู่ในพื้นที่ ต.ร่อนพิบูลย์ อ.ร่อนพิบูลย์ จ.นครศรีธรรมราช
“อุโมงค์เขาพังเหย” อุโมงค์ทางรถไฟลอดเพียงแห่งเดียวของเส้นทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ แต่ตัวอุโมงค์อยู่ในพื้นที่ภาคกลาง คือที่ ต.หนองรึ อ.ลำสนธิ จ.ลพบุรี
“อุโมงค์เขาพลึง” อุโมงค์รถไฟในเส้นทางรถไฟสายเหนือ ตั้งอยู่ในพื้นที่ระหว่าง ต.บ้านด่านนาขาม อ.เมือง จ.อุตรดิตถ์ กับ ต.ห้วยไร่ อ.เด่นชัย จ.แพร่
“อุโมงค์ปางตูบขอบ” อยู่ห่างกันกับอุโมงค์เขาพลึง เพียง 2 กิโลเมตร อยู่ในพื้นที่ ต.บ้านด่านนาขาม อ.เมือง จ.อุตรดิตถ์
“อุโมงค์พระพุทธฉาย” อุโมงค์เพียงแห่งเดียวในเส้นทางรถไฟสายชายฝั่งทะเลตะวันออก ตั้งอยู่ระหว่างสถานีรถไฟบุใหญ่ กับสถานีรถไฟวิหารแดง ต.พระฉาย อ.เมือง จ.สระบุรี
“อุโมงค์ห้วยแม่ลาน” อยู่ในเส้นทางรถไฟสายเหนือ ระหว่างสถานีรถไฟบ้านปิน กับสถานีรถไฟผาคัน ต.บ้านปิน อ.ลอง จ.แพร่
และ “อุโมงค์ขุนตาน” ที่ถือว่าคนไทยรู้จักดีที่สุด เพราะเป็นอุโมงค์ทางรถไฟที่ยาวที่สุดในประเทศไทย มีความยาว 1,352.10 เมตร ตั้งอยู่ใกล้เคียงกับพื้นที่อุทยานแห่งชาติดอยขุนตาล ระหว่าง อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง กับ อ.แม่ทา จ.ลำพูน
อุโมงค์ห้วยแม่ลาน เป็นอุโมงค์ทางรถไฟลอด 1 ใน 7 แห่งของไทย
ขอขอบคุณข้อมูลจาก ITD-RT RIGHT TUNNELLING CO.,LTD
(ขอขอบคุณที่มาของข้อมูลทั้งหมดและขออนุญาตนำมา)
" อุโมงค์หินลับ " อุโมงค์รถไฟแห่งใหม่ล่าสุดที่ยาวที่สุดในประเทศไทย
อุโมงค์ในช่วงมาบกะเบา-ชุมทางถนนจิระนี้ อยู่ในสัญญาที่ 3 ของโครงการทางคู่สายอิสาน มาบกะเบา-ชุมทางถนนจิระ ซึ่งในโครงการมีทั้งหมด 3 อุโมงค์ได้แก่
– อุโมงค์มาบกะเบาหรืออุโมงค์หินลับ 5.20 กิโลเมตร เป็นอุโมงค์ทางเดี่ยว ขนานกัน
– อุโมงค์มวกเหล็ก 0.26 กิโลเมตร เป็นอุโมงค์ทางคู่
– อุโมงค์คลองขนานจิต 1.17 กิโลเมตร เป็นอุโมงค์เป็นอุโมงค์ทางเดี่ยว ขนานกัน
ระยะทางอุโมงค์รวม 6.63 กิโลเมตร บนพื้นที่ จ.สระบุรี ถึง จ.นครราชสีมา (อุโมงค์มวกเหล็กและอุโมงค์คลองขนานจิตรได้เจาะทะลุหากันเป็นที่เรียบร้อยไปก่อนหน้านี้) โดยผู้รับเหมาก่อสร้างในสัญญานี้ คือ กิจการร่วมค้า ITD-RT มูลค่าสัญญา 9,290 ล้านบาท
(Tunnel Breakthrough) สำเร็จเป็นที่เรียบร้อยแล้วเมื่อวันที่ 19 มิถุนายน 2564
2. ทำการระเบิดตามตำแหน่ง และจุดที่ได้วางระเบิดไว้ เรียกกว่า Blast
3. เมื่อระเบิดเอาหินออกมาตามตำแหน่งและปริมาณที่ต้องการ ก็ทำการขนถ่ายหินที่ระเบิดได้ออกมา เรียกว่า Mucking
4. ปูลวดเหล็กและตาข่าย บนผนังอุโมงค์ และฉีดคอนกรีตทับผิวเพื่อป้องกันผนังอุโมงค์ถล่มในเบื้องต้น เรียกว่า Steel rib, Wire mesh, shortcrete application (ฉีดคอนกรีตบนผนังอุโมงค์)
5. เมื่อผนังคอนกรีตแห้งได้ผนังที่แข็งแรงระดับหนึ่ง ก็ทำการเจาะ ผนังอุโมงค์ในด้านรัศมีของอุโมงค์ และยึดด้วยน๊อต เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กับผนัง อุโมงค์ เรียกว่า Rock Bolting
แล้วก็เริ่มกลับไปทำในกระบวนการที่ 1 ใหม่แล้วทำไปเรื่อยๆจนกว่าจะได้ระยะของอุโมงค์ตามที่ต้องการ ซึ่งโดยทั่วไปในโครงการจะมีความเร็วโดยเฉลี่ยในการขุดประมาณ 2.5-3 เมตร/วัน ในส่วนงานภายในอุโมงค์หลังจากที่ด้านหน้าได้ก่อสร้างไปแล้วก็ต้องมีการปรับพื้นอุโมงค์ ให้เป็นตามความต้องการของโครงการ พร้อมกับทำผนังอุโมงค์ให้เรียบ ตามรูปแบบอุโมงค์ที่ออกแบบไว้ตามมาตรฐาน โดยการใช้แบบมาตรฐานในการวางและเทคอนกรีตเพื่อปรับผิว เรียกว่ากระบวนการ Final Lining Concrete
นายชวลิต ถนอมถิ่น ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท ไร้ท์ทันเน็ลลิ่ง จำกัด (มหาชน) หรือ RT ผู้เชี่ยวชาญพิเศษด้านวิศวกรรมโยธาและธรณีเทคนิค กล่าวว่า
“สำหรับขั้นตอนต่อไปจะเป็นการดำเนินการด้านโครงสร้างงานคอนกรีตอุโมงค์รถไฟ แม้จะมีผลกระทบโควิด-19 บ้าง แต่บริษัทมีการบริหารจัดการความเสี่ยงเป็นอย่างดี เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปตามแผน ปัจจุบัน บริษัททยอยรับรู้รายได้ในส่วนของ RT จากโครงการนี้อยู่ที่ 2,294 ล้านบาท คิดเป็นการทยอยรับรู้รายได้แล้ว 88 % โดยบริษัทจะเร่งงานให้แล้วเสร็จภายในสิ้นปี 2564 ตามที่สัญญากำหนดไว้”
ทั้งนี้ ก่อนหน้าที่อุโมงค์รถไฟบ้านหินลับจะขึ้นแท่นเป็นอุโมงค์รถไฟที่ยาวที่สุดในประเทศไทย “อุโมงค์รถไฟขุนตาน” อุโมงค์รถไฟสุดคลาสสิกของลำปางเคยครองแชมป์นี้มาอย่างยาวนานกว่า 100 ปี
“อุโมงค์ปางตูบขอบ” อยู่ห่างกันกับอุโมงค์เขาพลึง เพียง 2 กิโลเมตร อยู่ในพื้นที่ ต.บ้านด่านนาขาม อ.เมือง จ.อุตรดิตถ์
“อุโมงค์พระพุทธฉาย” อุโมงค์เพียงแห่งเดียวในเส้นทางรถไฟสายชายฝั่งทะเลตะวันออก ตั้งอยู่ระหว่างสถานีรถไฟบุใหญ่ กับสถานีรถไฟวิหารแดง ต.พระฉาย อ.เมือง จ.สระบุรี
“อุโมงค์ห้วยแม่ลาน” อยู่ในเส้นทางรถไฟสายเหนือ ระหว่างสถานีรถไฟบ้านปิน กับสถานีรถไฟผาคัน ต.บ้านปิน อ.ลอง จ.แพร่
และ “อุโมงค์ขุนตาน” ที่ถือว่าคนไทยรู้จักดีที่สุด เพราะเป็นอุโมงค์ทางรถไฟที่ยาวที่สุดในประเทศไทย มีความยาว 1,352.10 เมตร ตั้งอยู่ใกล้เคียงกับพื้นที่อุทยานแห่งชาติดอยขุนตาล ระหว่าง อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง กับ อ.แม่ทา จ.ลำพูน