มูลเหตุของสงครามในดินแดนสุวรรณภูมิทั้งในอาณาจักรและนอกอาณาจักที่สำคัญมาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 2 เป็นต้นมา ในคบิปที่จะเปิดคือ มูลเหตุของสงครามเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 มาจากล้านนาที่มีเมืองเชียงใหม่ เป็นศูนย์กลาง แคว้นสุโขทัยที่มีเมืองพิษณุโลก เป็นศูนย์กลาง ล้านช้างที่มีเมืองเวียงจันทน์ เป็นศูนย์กลาง และตองอูที่มีเมืองหงสาวดี เป็นศูนย์กลาง

มูลเหตุของสงครามเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 คือล้านนาที่ตกอยู่ในสถานภาพของหงสาวดี ประกอบกับกรุงศรีอยุธยาหันมามีความสัมพันธ์กับล้านช้างเกิดขึ้น เมื่อทัพหงสาวดีกรีธาทัพถึง 7 ทัพ จำนวนไพร่พล 5 แสนนาย เคลื่อนทัพปิดล้อมอยุธยา ในขณะที่ทัพหงสาวดีเคลื่อนพลกระชั้นชิดพระนครนั้น เวลาเดียวกับสมเด็จพระมหาจักรพรรดิสวรรคตขณะออกบัญชาการรบด้วยพระองค์เอง ทำให้สมเด็จพระมหินทราธิราชต้องรับศึกสงครามกับหงสาวดี จนทำให้กรุงศรีอยุธยาเสียเอกราชแก่พม่า ปีพุทธศักราช 2112

ถามว่า ล้านนา เป็นต้นเหตุที่ทำให้เกิดสงครามระหว่างไทยรบพม่าหรือไม่อย่างไร้ คำตอบคือ มีมูลเหตุสำคัญตั้งแต่สงครามที่เมืองเชียงกราน ย่อมส่งผลกระทบต่ออาณาจักรสำคัญ กลายเป็นช่วงเวลาของล้านนาเริ่มเข้าสู่สภาวะอ่อนแอลง จนทำให้ล้านนาตกเป็นประเทศราชของพม่าและอยุธยาตามลำดับ ก่อนที่ล้านนาจะเป็นส่วนหนึ่งของสยามประเทศในสมัยรัตนโกสินทร์เป็นต้นมา