วิปัสนาญาณคือปัญญา รู้แล้วไม่ปล่อยวางเกิดอัตตา

ดับสังขาร ก็จะเป็นสภาวะนิโรธ ฌาน1-8 เป็นเจตสิก เป็นสังขารตัวที่ประกอบกับจิต สติปัฐฐาน ในปรมัตถธรรม จึงต้องเห็นการดำเนินไปของฌาน 1-8 อันเป็นการดำเนินไปของเจตสิก จึงจะรู้ชัดในเจตสิก เมื่อรู้ชัดในเจตส

จิตเกิดขึ้นพร้อมการยึดอุปทาน เมื่อมีจิตจึงมีอุปทาน (สังขาร) แล้วจะทำอย่างไร 1. รู้ทันจิตที่ไปยึดอุปทาน แล้วถอยออกมา จะเห็นความเป็นคนละส่วน ระหว่างจิตที่ไปยึดอุปทาน กับจิตสภาวะเดิม 2.ดับจิตที่อุปทา

นิพพานมีการรับรู้ เรียกว่านิพพานมีอายตน มีช่องทางเชื่อมต่อการรับรู้ ไม่ใช่อายตนดับ 1.มีอายตนคือมีการรับรู้ไม่มีอายตนคือรับรู้อะไรไม่ได้      นิพพาน มีรสชาติของมัน นิพพานจึงม

ไม่มีที่สติจะละกิเลสเลย หลงตีความเอง สติแค่รู้ว่าละกิเลสได้แล้ว หรือละกิเลสยังไม่ได้ แต่สติไม่ได้เป็นตัวละกิเลส สติแค่รู้ว่ามีกิเลสอยู่หรือไม่มีกิเลสแล้ว เจริญสติปัฏฐาน ๔ หลงว่าไปนิพพานได้ การไปนิพพา

...สำหรับใครที่สามารถยกระดับจิตเข้าสู่วิปัสสนาญาณได้แล้ว ...ต่อจากนั้นก็ต้องพยายามอย่างเต็มที่ผ่านวิปัสสนาญาณไปแต่ละขั้นๆ ไปตามลำดับๆๆ ... แม้จะเดินจงกรมจนฝ่าเท้าแตกเลือดไหลแดงเถือกคาทางจงกรม หรือ อดน