เจาะวัฒนธรรมจีนในโลกมลายู

ชาวจีน รู้จักกับโลกมลายูมาตั้งแต่ก่อนที่จะเปลี่ยนไปนับถือศาสนาอิสลาม มีการค้าขายและมีการแต่งงานกับชนพื้นเมืองกันมาอย่างยาวนานมาก
นอกจากไทย กัมพูชา หรือประเทศอื่นๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แล้ว มาเลเซีย อินโดนีเซีย สิงคโปร์ บรูไน คือจุดมุ่งหมายหลักของการอพยพ
การอพยพของชาวจีน มีมากขึ้นในช่วงราชวงศ์ชิง เนื่องจากสภาพการเมืองและภาวะสงครามที่เกิดขึ้น ตลอดจนภาวะความอดยากและปัญหาทุจริต
มีการก่อตั้งสมาคมชาวจีนขึ้นในหลายที่ของแถวนี้ ตั้งแต่สมาคมเล็กๆ จนถึงขึ้นเคยตั้งเป็นประเทศมาแล้ว (https://pantip.com/topic/39555585)
แม้ว่าชาวจีนกับชาวมลายูหรือชนพื้นเมือง จะเคยมีความขัดแย้งรุนแรงในช่วงหนึ่ง แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่า วัฒนธรรมจีนนั้น แทบจะเป็นส่วนหนึ่งไปแล้ว

สำหรับวัฒนธรรมจีนในโลกมลายูนั้น แตกต่างกับวัฒนธรรมจีนในไทยหรือในแถบดินแดนอาณานิคมฝรั่งเศสเก่า ที่มีความกลมกลืนกันง่ายกว่ามาก
หากนึกไม่ออกว่าวัฒนธรรมจีนในโลกมลายูนั้นเป็นอย่างไร ภาคใต้ โดยเฉพาะในจังหวัดภูเก็ต ตรัง คือคำตอบที่ดีที่สุดโดยไม่ต้องไปไกลกว่านั้น
ในขณะที่ชาวจีนส่วนใหญ่ในส่วนอื่นของประเทศไทยนั้น เป็นชาวจีนแต้จิ๋ว แต่ในภาคใต้ ล้วนเป็นจีนฮกเกี้ยน แคะ ซึ่งแตกต่างกันโดยพอสมควร
ในภาคใต้ไทยนั้น วัฒนธรรมจีนเข้ามากลมกลืนและสร้างวัฒนธรรมใหม่ให้กับคนในภาคใต้พอสมควร ด้วยความเชื่อที่คล้ายคลึงกันและยังเปิดกว้าง
ในขณะที่วัฒนธรรมบางอย่างระหว่างชาวจีนและชาวมลายูนั้น ถือว่าไปคนละทางกันโดยสิ้นเชิง หนึ่งในนั้นคือการทานเนื้อหมู การไหว้ศาลเจ้า ฯลฯ

แหล่งชุมชนชาวจีนใหญ่ๆ ที่คนไทยนึกถึงหรือมักจะไปเที่ยวกัน มักจะเป็นปีนังหรือสิงคโปร์อยู่ตลอด ซึ่งทั้ง 2 ที่นี้ เคยเป็นส่วนหนึ่งของนิคมช่องแคบ
อย่างไรก็ตาม อิโปห์, ไท่ผิง (เปราก์), ยะโฮร์บาห์รู, กลัง (สะลาโงร์) รวมไปถึงกรุงกัวลาลัมเปอร์ ก็ยังมีแหล่งชุมชนชาวจีนขนาดใหญ่อยู่ในเมืองด้วย
ส่วนในอินโดนีเซีย ทั้งกรุงจาการ์ต้าและเมืองใหญ่ๆ ในเกาะชวา มะดัน (Medan), ริเยา ในเกาะสุมาตรา ก็มีชุมชนชาวจีนอยู่จำนวนมากไม่แพ้มาเลเซีย
การอยู่ร่วมของคนจีนในอินโดนีเซีย คล้ายกับคนไทย คือมีการเปลี่ยนมาใช้ชื่อแบบชวาหรือมุสลิม หรือชื่อแบบฝรั่ง โดยที่อาจจะยังนับถือศาสนาเดิมอยู่
รวมไปถึง วัฒนธรรมการกิน ที่แปรเปลี่ยนหรือดัดแปลงมาเป็นของอินโดนีเซีย เช่น หมี่โกเรง (แปลตรงตัวว่า หมี่ทอด หรือ หมี่ผัด) ของขึ้นชื่อระดับชาติ

สำหรับ สิงคโปร์ นั้น แม้จะเป็นประเทศที่มีประชากรส่วนใหญ่เป็นคนเชื้อสายจีน แต่วัฒนธรรมผสมระหว่างมลายู-จีน ก็มีอยู่ไม่น้อย รวมไปถึงลูกผสมด้วย
เปอร์รานากันนั้น มีลักษณะที่เหมือนกับในภูเก็ต ปีนัง คือมีบ้านที่เป็นสถาปัตยกรรมเฉพาะ มีวัฒนธรรมลูกผสมระหว่างมลายูกับจีน แต่ค่อนข้างไปทางจีน
เปอร์รานากัน มีลักษณะเฉพาะ ส่วนใหญ่พบได้ในชายฝั่งทะเลตะวันตกของอันดามันหรือช่องแคบมะละกา หรือเกาะสุมาตรา-ชวา ไม่ค่อยพบในที่อื่นนัก
ส่วนในบรูไนนั้น เนื่องจากเป็นประเทศที่เล็ก ทำให้ประชากรเชื้อสายจีนในบรูไนเล็กตามไปด้วย มีบางคนยังไม่ได้รับสัญชาติบรูไนเนื่องจาก 'ติดค้าง' อยู่
ในมาเลเซีย บรูไน สิงคโปร์ ประชากรเชื้อสายจีน จะมีการใช้ชีวิตและเรื่องภาษาแยกไปจากคนพื้นเมือง ส่วนอินโดนีเซีย มีความกลมกลืนกันเหมือนไทย

แม้ว่าจะมีความกลมกลืนกันในระดับหนึ่ง แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า ช่วงหนึ่งในโลกมลายูนั้น ชาวจีนและชาวมลายู ต่างก็มีปัญหากระทบกระทั่งกันเป็นบางครั้ง
บางเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ก็ได้ส่งผลต่อการเมือง เช่นการจราจลในสิงคโปร์ในปี 1964 ที่ส่งผลให้รัฐสิงคโปร์ต้องแยกตัวออกไปจากสหพันธรัฐมาเลเซีย
หรือกรณีเหตุการณ์ 13 พฤษภาคม ที่ทำให้ตนกู อับดุล ระห์มัน ต้องลาออก หรือเหตุการณ์พฤษภาคม 1998 ในอินโดนีเซีย ที่ทำให้ซูฮาร์โตต้องลาออก
วิเคราะห์กันว่า อิทธิพลของคนเชื้อสายจีนต่อเศรษฐกิจของประเทศเหล่านี้ ทำให้เกิดผลลัพธ์ในแง่ลบต่อผู้นำประเทศที่ไม่สามารถควบคุมสถานการณ์
ซึ่งก็ไม่แปลกใจ หากมองดูชื่อ 10 บุคคลที่ร่ำรวยที่สุดของประเทศเหล่านี้แล้วมักจะมีคนเชื้อสายจีนขึ้นมาเป็นอันดับ 1 หรือไม่ก็เป็นอันดับต้นๆ ไปเลย