ปฐมบทดาราศาสตร์ EP1: โลกนวลนางกับทางช้างเผือก
🌏โลก ชาวโรมันแทนโลกด้วยเทพีจีอา เทพแห่งพื้นพิภพ
โลกเป็นดาวเคราะห์เพียงดวงเดียวในระบบสุริยะที่มีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ โลกห่างจากดวงอาทิตย์ด้วยระยะที่เหมาะสม พื้นผิวประกอบด้วยน้ำเป็นส่วนใหญ่ มีชั้นบรรยาอากาศ ปัจจัยอื่นๆ ที่เอื้อต่อสิ่งมีชีวิต โลกอยู่ห่างจากดวงอาทิตย์เฉลี่ยประมาณ 150 ล้านกิโลเมตร โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 1 ปี และมีดาวบริวาร 1 ดวงคือดวงจันทร์
🌙ภาพที่ 1 : ดวงดาวในระบบสุริยะ, ณรงค์ ภูทัดดวง
🌈ระบบสุริยะ (Solar system) [1] ประกอบด้วยดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลางที่มีดาวเคราะห์แปดดวงโคจรรอบๆ, ดาวเคราะห์แคระ,ดาวบริวารของดาวฤกษ์, ดาวหาง, ดาวเคราะห์น้อย, รวมทั้งหมู่เมฆอ๊อต (Oort cloud) ที่เป็นชื่อเรียกของฝุ่นและวัตถุขนาดเล็กจำนวนมากกระจัดกระจายอยู่รอบๆ ซึ่งคาดว่ามีขอบเขตรัศมีราว 1.5 ปีแสง[2] และเมื่อเราจินตนาการว่าถ้าเราอยู่นอกระบบสุริยะแล้วมองกลับมาอาจจะเห็น เหมือนฝุ่นจางๆ ห่อหุ้มระบบสุริยะเป็นทรงกลม ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าระบบสุริยะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณสามปีแสง
ภาพที่ 2 : ขอบเขตระบบสุริยะ Cr. www.astronomy.com
🌪สมมุติว่าระบบสุริยะเหมือนครอบครัวของเราที่มีดวงอาทิตย์ ที่เป็นดาวฤกษ์เพียงดวงเดียวเป็นศูนย์กลาง เมื่อมองออกไปนอกครอบครัวเรา ก็ไม่แปลกที่เราจะพบครอบครัวอื่นๆ อยู่ด้วย เช่น ที่เรารู้ตอนนี้คือ ดาวฤกษ์ หรือดวงอาทิตย์อีกดวงที่อยู่ใกล้ครอบครัวเรามากที่สุดคือ ดาวพร็อกซีมาเซ็นทรอรี (Proxima Centauri) อยู่ห่างจากครอบครัวเราประมาณ 4.23 ปีแสง แล้วลองนึกภาพต่อไปอีกว่ายังมีดาวฤกษ์หรือดวงอาทิตย์อีกกว่าสามแสนล้านดวงอยู่รวมกัน เรียกว่ากาแล็กซี่หรือดาราจักร โดยสมมุติว่ามันคือหมู่บ้าน ซึ่งกาแล็กซี่ หรือหมู่บ้าน ที่ครอบครัวเราอยู่นี้มีชื่อว่า กาแล็กซี่ ทางช้างเผือก(Milky way) นั่นเอง
ภาพที่ 3 : ขอบเขตกาแล็กซี่ทางช้างเผือก Cr. Jeff Hester
🌈ถ้าเรามองทางช้างเผือกหรือหมู่บ้านเราจากระยะไกล จะเห็นคล้ายจานแบนๆ โป่งนูนตรงกลางเกือบ ทรงกลม และมีเหมือนคานพาดอยู่ตรงกลางอีกด้วย ลักษณะแบบนี้จัดเป็นกาแล็กซี่แบบ “กังหันมีคาน” (spiral bar) ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 100,000 ปีแสง หนาประมาณ 10,000 ปีแสง นอกเหนือจากนั้นส่วนประกอบของกาแล็กซี่หรือหมู่บ้านไม่ใช่แค่ดาวฤกษ์เท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงแก๊สจำนวนมากกระจายอยู่ระหว่างดาว (สารระหว่างดาว, interstellar medium) บริเวณที่แก๊สอยู่รวมกันอย่างหนาแน่นเรียกว่าเนบิวลา(Nebula) ซึ่งแก๊สและดาวฤกษ์ที่กระจายปะปนกันอยู่นี้มีลักษณะคล้ายแขนและกำลังเคลื่อนที่ไปรอบๆ กาแล็กซี่ และสุดท้ายแต่ไม่ท้ายสุดยังมีสสารมืด (dark matter) ห่อหุ้มทั้งกาแล็กซี่อยู่อีกชั้น ด้วยรัศมีมากกว่า 150,000 ปีแสง
ภาพที่ 4 : เนบิวลาโอไรออน, ณรงค์ ภูทัดดวง
[1] ระบบที่มีดาวฤกษ์(อาจมีมากกว่าหนึ่งดวง)เป็นศูนย์กลาง
[2] ปีแสง คือหน่วยที่ใช้วัดระยะทาง โดย 1 ปีแสง มีระยะทางเท่ากับ 9.5 ล้านล้านกิโลเมตร ที่คำนวณจาก ความเร็วของแสงคือประมาณ 300,000 กิโลเมตรต่อวินาที คูณด้วยเวลาหนึ่งปีบนโลก
⭐️เรียบเรียง : ณรงค์ ภูทัดดวง
https://web.facebook.com/AstronomyByMoGolf
ปฐมบทดาราศาสตร์ EP1: โลกนวลนางกับทางช้างเผือก
🌏โลก ชาวโรมันแทนโลกด้วยเทพีจีอา เทพแห่งพื้นพิภพ
โลกเป็นดาวเคราะห์เพียงดวงเดียวในระบบสุริยะที่มีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ โลกห่างจากดวงอาทิตย์ด้วยระยะที่เหมาะสม พื้นผิวประกอบด้วยน้ำเป็นส่วนใหญ่ มีชั้นบรรยาอากาศ ปัจจัยอื่นๆ ที่เอื้อต่อสิ่งมีชีวิต โลกอยู่ห่างจากดวงอาทิตย์เฉลี่ยประมาณ 150 ล้านกิโลเมตร โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 1 ปี และมีดาวบริวาร 1 ดวงคือดวงจันทร์
🌙ภาพที่ 1 : ดวงดาวในระบบสุริยะ, ณรงค์ ภูทัดดวง
🌈ระบบสุริยะ (Solar system) [1] ประกอบด้วยดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลางที่มีดาวเคราะห์แปดดวงโคจรรอบๆ, ดาวเคราะห์แคระ,ดาวบริวารของดาวฤกษ์, ดาวหาง, ดาวเคราะห์น้อย, รวมทั้งหมู่เมฆอ๊อต (Oort cloud) ที่เป็นชื่อเรียกของฝุ่นและวัตถุขนาดเล็กจำนวนมากกระจัดกระจายอยู่รอบๆ ซึ่งคาดว่ามีขอบเขตรัศมีราว 1.5 ปีแสง[2] และเมื่อเราจินตนาการว่าถ้าเราอยู่นอกระบบสุริยะแล้วมองกลับมาอาจจะเห็น เหมือนฝุ่นจางๆ ห่อหุ้มระบบสุริยะเป็นทรงกลม ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าระบบสุริยะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณสามปีแสง
ภาพที่ 2 : ขอบเขตระบบสุริยะ Cr. www.astronomy.com
🌪สมมุติว่าระบบสุริยะเหมือนครอบครัวของเราที่มีดวงอาทิตย์ ที่เป็นดาวฤกษ์เพียงดวงเดียวเป็นศูนย์กลาง เมื่อมองออกไปนอกครอบครัวเรา ก็ไม่แปลกที่เราจะพบครอบครัวอื่นๆ อยู่ด้วย เช่น ที่เรารู้ตอนนี้คือ ดาวฤกษ์ หรือดวงอาทิตย์อีกดวงที่อยู่ใกล้ครอบครัวเรามากที่สุดคือ ดาวพร็อกซีมาเซ็นทรอรี (Proxima Centauri) อยู่ห่างจากครอบครัวเราประมาณ 4.23 ปีแสง แล้วลองนึกภาพต่อไปอีกว่ายังมีดาวฤกษ์หรือดวงอาทิตย์อีกกว่าสามแสนล้านดวงอยู่รวมกัน เรียกว่ากาแล็กซี่หรือดาราจักร โดยสมมุติว่ามันคือหมู่บ้าน ซึ่งกาแล็กซี่ หรือหมู่บ้าน ที่ครอบครัวเราอยู่นี้มีชื่อว่า กาแล็กซี่ ทางช้างเผือก(Milky way) นั่นเอง
ภาพที่ 3 : ขอบเขตกาแล็กซี่ทางช้างเผือก Cr. Jeff Hester
🌈ถ้าเรามองทางช้างเผือกหรือหมู่บ้านเราจากระยะไกล จะเห็นคล้ายจานแบนๆ โป่งนูนตรงกลางเกือบ ทรงกลม และมีเหมือนคานพาดอยู่ตรงกลางอีกด้วย ลักษณะแบบนี้จัดเป็นกาแล็กซี่แบบ “กังหันมีคาน” (spiral bar) ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 100,000 ปีแสง หนาประมาณ 10,000 ปีแสง นอกเหนือจากนั้นส่วนประกอบของกาแล็กซี่หรือหมู่บ้านไม่ใช่แค่ดาวฤกษ์เท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงแก๊สจำนวนมากกระจายอยู่ระหว่างดาว (สารระหว่างดาว, interstellar medium) บริเวณที่แก๊สอยู่รวมกันอย่างหนาแน่นเรียกว่าเนบิวลา(Nebula) ซึ่งแก๊สและดาวฤกษ์ที่กระจายปะปนกันอยู่นี้มีลักษณะคล้ายแขนและกำลังเคลื่อนที่ไปรอบๆ กาแล็กซี่ และสุดท้ายแต่ไม่ท้ายสุดยังมีสสารมืด (dark matter) ห่อหุ้มทั้งกาแล็กซี่อยู่อีกชั้น ด้วยรัศมีมากกว่า 150,000 ปีแสง
ภาพที่ 4 : เนบิวลาโอไรออน, ณรงค์ ภูทัดดวง
[1] ระบบที่มีดาวฤกษ์(อาจมีมากกว่าหนึ่งดวง)เป็นศูนย์กลาง
[2] ปีแสง คือหน่วยที่ใช้วัดระยะทาง โดย 1 ปีแสง มีระยะทางเท่ากับ 9.5 ล้านล้านกิโลเมตร ที่คำนวณจาก ความเร็วของแสงคือประมาณ 300,000 กิโลเมตรต่อวินาที คูณด้วยเวลาหนึ่งปีบนโลก
⭐️เรียบเรียง : ณรงค์ ภูทัดดวง https://web.facebook.com/AstronomyByMoGolf