ขณิกสมาธิ
มีแต่วิตกจริต มีแต่กามวิตก พยาบาทวิตก วิปลาสวิตก เป็นมิจฉา แก้นิวรณธรรมไม่ได้
อุปจารสมาธิ เป็นสัมมาคือ
รูปฌาน 4 ฌานมีรูปธรรมเป็นอารมณ์ ฌานที่เป็นรูปาวจร ได้แก่
ปฐมฌาน ( ฌานที่ 1 ) ประกอบด้วย วิตก วิจาร ปิติ สุข เอกัคคตา
ทุติยฌาน ( ฌานที่ 2 ) ประกอบด้วย ปิติ สุข เอกัคคตา
ตติยฌาน ( ฌานที่ 3 ) ประกอบด้วย สุข เอกัคคตา
จตุตถฌาน ( ฌานที่ 4) ประกอบด้วย อุเบกขา เอกัคคตา
ฌาน4เป็น องค์ที่8ของ มรรค8คือสัมมาสมาธิ
องค์ฌานที่เป็นปฏิปักษ์ต่อนิวรณ์
วิตก แก้ถีนมิทธะ
วิจารณ์ แก้วิจิกิจฉา
ปีติ แก้พยาบาท
สุข แก้อุทธัจจะกุกกุจจะ
เอกัคคตา แก้กามฉันทะ
เมื่อจิตเป็นอัปปนาสมาธิจนเกิดองค์ฌานทั้ง 5
ย่อมทำลายนิวรณ์ลงได้ ชั่วคราว
คือในขณะอยู่ในฌาน และนอกฌาน
เมื่อยังทรงอารมณ์ฌานไว้ได้อยู่ (ฌานยังไม่เสื่อม)
ฉนั้นมรรคครบ8ต้องมีสัมมาสมาธิคือฌาน4
แค่ขนิกสมาธิไม่ใช่สัมมาสมาธิในมรรค8
ขนิกสมาธิไม่ใช่สัมมาสมาธิในมรรคองค์8