งานนิทรรศการศิลปะ “หัวคน หัวโขน” (Man & Mask)

ขอพาทุกงานไปชมงานนิทรรศการศิลปะ “หัวคน หัวโขน” Man & Mask  โดยศิลปิน  พิภพ บุษราคัมวดี  และ วัฒนา แก้วดวงใหญ่  จัดแสดง หัวโขน หน้ากาก จิตรกรรม ภาพถ่าย สื่อผสม  งานนิทรรศการฯ นี้จัดแสดงงานตั้งแต่วันที่ 1-31 มีนาคม พ.ศ. 2563  ทุกวัน เวลา 11.00-18.30 น. (ไม่มีค่าเข้าชม)  ณ 333 แกลเลอรี่  ชั้น 3 ริเวอร์ซิตี้ กรุงเทพฯ
 
 
หัวโขนได้รับการยกย่องให้เป็นมรดกโลก  คืองานชั้นสูงของไทย ใช้สวมครอบศีรษะ ปิดบังส่วนหน้าของผู้แสดง  หน้ากากก็เช่นกัน  อาจเพื่ออำพราง ปิดบังความจริง หรือแต่งเติมให้ตระการตา  หัวโขนมีความวิจิตร  หน้ากากช่างงดงาม  ขอเชิญพบกับโลกของความงาม ความจริง ความลวง  และการตีความ “หัวคน หัวโขน” 

ถ้าจะให้ผมเล่าว่างานนิทรรศการครั้งนี้มีรายละเอียดอะไรบ้างนั้น? ผมขออนุญาตถอดความจากคำกล่าวของท่านศาสตราจารย์ปริญญา ตันติสุข ศิลปินแห่งชาติ ที่ประธานในพิธีเปิดงานฯ  เอามาให้ท่านได้ลองอ่านดูเพื่อที่จะได้พอเห็นภาพรวมของงานนิทรรศการศิลปะฯ ในครั้งนี้  ว่ามีลักษณะพิเศษอย่างไรบ้าง  ที่ควรค่าแก่การทำให้ท่านอยากไปชมงานนิทรรศการสิลปะ “หัวคน หัวโขน” ในครั้งนี้
 
(สำหรับการถอดความนั้น ผมมีการปรับแต่งคำบางส่วน  และตัดเอามาเฉพาะส่วนที่เกี่ยวข้องกับงานนิทรรศการฯ นี้ ไม่ได้นำทุกคำพูดมาทั้งหมด ถ้าผิดพลาดประการใดผมขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วยครับ)
 

ศาสตราจารย์ปริญญา ตันติสุข ศิลปินแห่งชาติ ประธานในพิธีเปิดงาน

“ผมดีใจที่ได้มาในงานนิทรรศการ “หัวคน หัวโขน” ในครั้งนี้ ที่มีศิลปิน 2 ท่านได้นำเสนอผลงาน  โดยคุณวัฒนา แก้วดวงใหญ่ หรือคุณหน่อย เธอเป็นบุตรสาวของครูชิต แก้วดวงใหญ่  ซึ่งเป็นครูช่างที่ทำหัวโขน เป็นงานศิลปะไทยประเพณี  ซึ่งศิลปะไทยประเพณีประเภทหัวโขนนี้เรารู้กันว่า เป็นผลงานศิลปะที่มีครบหมดทุกช่าง  ไม่ว่าจะเป็นช่างเขียน ช่างปั้น ช่างประดับกระจก ฯลฯ เทคนิคแทบทุกกระบวนจะปรากฏอยู่ในงานหัวโขน  
 
ตัวผมชื่นชมคนที่ทำงานศิลปะไทยประเพณี  ผมอยากให้มีการสืบทอดภูมิปัญญาความรู้ของช่างไทยที่หาจากที่ไหนไม่ได้เพราะมีลักษณะพิเศษ  สำหรับคุณหน่อยที่มีพลังในการทำงานหัวโขนนี้ได้ เพราะมีทักษะที่ถ่ายทอดมาจากตระกูลของเธอ  สำหรับคุณหน่อยนี้ผมหวังว่าจะได้เห็นงานประเพณีที่ทำแล้วลึกยิ่งขึ้น  ความจริงการสืบทอดแบบอนุรักษ์นี้เป็นสิ่งที่วิเศษอยู่แล้ว   เพราะมันเป็นการรักษาภูมิปัญญาความรู้ของชาติเอาไว้ ผมหวังว่าจะได้เห็นการสืบสานของสกุลช่างแก้วดวงใหญ่ต่อไป  ซึ่งตัวผลงานที่คุณหน่อยได้สร้างสรรค์ไว้นี้คือสิ่งที่จะทำให้คนรุ่นหลังได้มาสืบสาน มาศึกษา และมาเรียนรู้ในภายภาคหน้า
 
สำหรับคุณพิภพ บุษราคัมวดี   งานของเขาน่าสนใจที่เขาเอาแนวคิดจากหัวโขน  หรือเอารูปงานจากของเพื่อน (จากคุณหน่อย) ที่เป็นงานไทยประเพณี  เอามาใช้แนวคิดในการนำเสนอที่มีประเด็นใหม่ ๆ  ด้วยเทคนิคใหม่ ๆ หรือเทคนิคที่มีอยู่ในยุคปัจจุบันนี้   โดยเอามาพัฒนาต่อยอดในการสร้างสรรค์  เพราะฉะนั้นมุมมองหรือประเด็นแนวคิดนี้ก็คงสอดคล้องกับบุคลิกและนิสัยส่วนตัวของเขา  ที่ตัวคุณพิภพเองชอบที่จะค้นคว้าศึกษาสิ่งต่าง ๆ ที่เป็นสิ่งแปลกใหม่  ซึ่งผมดีใจที่ได้เห็นผลงานของคุณพิภพ  ซึ่งเป็นผลงานภาพถ่ายมากมาย  คุณพิภพได้ไปถ่ายแสงเหนือมาด้วย  และเขาก็เขียนหนังสือก็มากมายด้วย
 
ผมดีใจที่ทั้งคุณวัฒนา แก้วดวงใหญ่ และคุณพิภพ บุษราคัมวดี  ได้นำรากฐานของพวกเราคนไทยซึ่งเป็นสมบัติทางปัญญาของพวกเรา เอามาทำต่อ เอามาคิดสร้างสรรค์ต่อ ซึ่งเป็นเรื่องที่น่ายินดีมาก  ผมขอให้ทั้งสองท่านประสบความสำเร็จและมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง  ขอให้มีปัญญาโอบล้อมด้วยมงคลที่ดีกับชีวิต และขอขอบคุณท่านผู้บริหารของ 333 แกลเลอรี่ และขอให้ท่านผู้ที่มาเข้าชมงานทุกคนมีความสุข  เพราะวันนี้เป็นโอกาสอันดีที่พวกเราได้กลับมาหาภูมิปัญญาไทยในวิถีชีวิตปัจจุบัน  ขอบคุณครับ”

ส่วนภาพที่ผมเห็นผู้มาชมงานชอบกันมากเป็นพิเศษ  โดยผมดูจากโปสเตอร์ที่แจกให้ผู้เข้าชมงานเลือกหยิบคนละหนึ่งใบ  ตอนที่ลงทะเบียนเข้าร่วมพิธีเปิดงานฯ  ผมดูแล้วภาพที่ชื่อว่า “ธรรมะ อธรรม”  ที่ในภาพแถวบนเป็นทีมของพระรามและแถวล่างเป็นทีมของทศกัณฐ์นั้น  โปสเตอร์ภาพนี้ถูกหยิบเยอะกว่าใบอื่นเลย แล้วแต่ละท่านที่หยิบโปสเตอร์ใบนี้ไปก็ยืนชูโปสเตอร์ถ่ายภาพตัวเองกับภาพของจริงที่โชว์อยู่ในกระจกด้านหลัง  ผมเห็นถ่ายภาพกันอย่างนี้หลายท่านหลายกลุ่มเลยครับ   สำหรับภาพนี้ผมดูแล้วก็ยังแอบสงสัยเหมือนกันว่าอาจารย์พิภพท่านใช้เทคนิคอะไรในการสร้างสรรค์ภาพนี้?  ท่านต้องลองไปชมของจริงดูเองครับ
 
ผลงานของอาจารย์หน่อย อาจารย์วัฒนา แก้วดวงใหญ่ มีผลงานมาจัดแสดงทั้งผลงานหัวโขน และผลงานหน้ากากที่หลากหลาย  สำหรับผลงานหัวโขนผมชมแล้วก็แอบนึกในใจว่า  คนที่ทำหัวโขนได้งามและมีพลังขนาดนี้เขาต้องมีครูที่แรงมากแน่ ๆ  ซึ่งพอผมได้ทราบรายละเอียดของงานนิทรรศการฯ แล้ว ผมก็ได้ทราบว่าอาจารย์หน่อยเป็นลูกสาวของครูชิต แก้วดวงใหญ่ เป็นบรมครูด้านหัวโขนของกรุงรัตนโกสินทร์  ซึ่งเป็นครูงานช่างที่ยิ่งใหญ่จริง ๆ  ครับ

แต่ส่วนตัวแล้วผมกลับชอบผลงานหน้ากากของอาจารย์หน่อยมากกว่าครับ  เพราะถ้าให้ผมสมมุติว่าตัวเองอยากจะซื้องานศิลปะไปวางประดับบ้าน  ผมคงอยากซื้อผลงานหน้ากากมากกว่าครับ  เพราะบ้านของผมต่ำต้อยและอาจจะไม่คู่ควรพอที่มีหัวโขนตั้งอยู่ก็เป็นได้ ยิ่งเป็นหัวโขนสีทองที่ดูแล้วขลังเหมือนลงจิตวิญญาณของช่างผู้ทำไว้ด้วย ตัวผมขอแค่เพียงได้ชมได้พินิจด้วยตาก็เป็นบุญแก่ใจผมแล้วครับ  ซึ่งอาจจะเป็นแค่ความคิดส่วนตัวของผมในความรู้สึกชั่วขณะหนึ่งที่ผมได้ชมงานเท่านั้นเองครับ
 
ผลงานหน้ากากของอาจารย์หน่อยมีความหลากหลายดีครับ คือสำหรับตัวผมคิดว่างานหน้ากากอาจจะออกจากงานหัวโขนไปได้ห่างสักนิดหนึ่ง  อาจารย์หน่อยเลยสร้างสรรค์ได้หลากหลายกว่าครับ  โดยเฉพาะหน้ากากชิ้นใหญ่ที้เป็นหน้ากากแมนดาลา  ผมคิดว่าถ้าฝรั่งมาชมแล้งฝรั่งน่าจะเข้าใจการผสมผสานระหว่างสัญลักษณ์ตะวันตกกับรูปลักษณ์ตะวันออกได้ดีเลยครับ  ผลงานชิ้นนี้สำหรับผมดูแล้วมีพลังอย่างมากมาย  ผมชอบมากครับ