รบกวนสอบถามครับ ในเมื่อต่างคนต่างได้ประโยชน์ คนรวยได้ประโยชน์จากงานบริการ ส่วนคนจน ได้เงินค่าจ้างเช่นกัน ปรสิตในความเห็นผมในหนังมีแค่ สามีแม่บ้านคนเก่าเท่านั้น รบกวนผู้รู้ช่วยไขข้อ ข้องใจทีครับ ขอบคุณมากครับ เพราะตามหลักวิทยาศาตร์ที่เรียนมาความสัมพันธ์ของระบบนิเวศมันจะประมาณนี้น่ะครับ
ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ (Interspecies Interactions)
1. ภาวะพึ่งพาอาศัย (Mutualism +,+)
เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อยู่ร่วมกันเป็นระยะเวลานานจนไม่สามารถแยกออกจากกันได้ โดยที่ทั้งสองฝ่ายต่างได้ประโยชน์ซึ่งกันและกัน เช่น
- ไมคอร์ไรซา (Mycorrhiza) เป็นการอยู่ร่วมกันระหว่างรากับรากพืช โดยพืชจะทำหน้าที่สังเคราะห์ด้วยแสงและสร้างอาหารให้ราเพื่อใช้ในการเจริญเติบโต นอกจากนี้ยังเป็นที่อยู่อาศัยให้แก่รา ส่วนรานั้นจะมีโครงสร้างที่เป็นเส้นใย เรียกว่า ไฮฟา (Hyphae) ทำหน้าที่คอยหาแร่ธาตุอาหารจากดินที่ใช้ในการเจริญเติบโตของพืช นอกจากนี้รายังให้ความชื้นแก่รากพืชอีกด้วย
- โปรโตซัว (Trichonympha sp.) ในลำไส้ปลวก ภายในโปรโตซัวจะมีแบคทีเรียที่สามารถสร้างเอนไซม์เซลลูเลส (Cellulase) ที่สามารถย่อยไม้ให้ปลวก ส่วนปลวกจะให้ที่อยู่อาศัยและอาหาร ซึ่งก็คือ เซลลูโลส แก่โปรโตซัว
- ไลเคนส์ (Lichens) เป็นสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด คือ ราและสาหร่าย ที่มาอาศัยอยู่ด้วยกัน โดยที่ราจะให้ความชื้นแก่สาหร่าย ส่วนสาหร่ายสามารถสังเคราะห์ด้วยแสงและสร้างอาหารให้แก่ราได้
2. ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน (Protocooperation +,+)
เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด ที่อยู่ร่วมกันโดยที่ต่างฝ่ายต่างได้ประโยชน์ซึ่งกันและกัน แต่สามารถแยกออกจากกัน เช่น
- นกเอี้ยงกับควาย นกเอี้ยงจะกินปรสิต เช่น เห็บ ไร ที่อยู่บนตัวควาย ซึ่งควายจะได้ประโยชน์เนื่องจากปรสิตที่ก่อความรำคาญถูกกำจัด ขณะเดียวกันนกเอี้ยงก็จะได้รับอาหารจากการกินเห็บ ไร ที่อยู่บนตัวควาย
- มดดำกับเพลี้ย มดนำจะนำไข่ของเพลี้ยไปไว้ในรังบนต้นไม้ เพื่อให้ความอบอุ่นและฟักออกมาเป็นตัว เมื่อถึงเวลาออกหาอาหาร มดดำจะนำเพลี้ยไปด้วย เพื่อให้เพลี้ยใช้ปากเจาะและดูดน้ำหวานจากต้นไม้แล้วปล่อยให้น้ำหวานไหลออกมา ซึ่งทำให้มดดำได้อาหารจากเพลี้ยอีกทอดหนึ่ง
- แมลงกับดอกไม้ แมลงจะได้กินน้ำหวานจากดอกไม้เป็นอาหาร ส่วนดอกไม้จะได้แมลงช่วยในการผสมเกสร
3. ภาวะอิงอาศัยหรือภาวะเกื้อกูล (Commensalism +,0)
เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อยู่ร่วมกัน โดยที่ฝ่ายหนึ่งได้รับประโยชน์ ส่วนอีกฝ่ายไม่ได้และไม่เสียประโยชน์ใด ๆ เช่น
- ปลาฉลามกับเหาฉลาม เหาฉลามจะคอยยึดเกาะกับปลาฉลามเพื่อจะได้รับเศษอาหารที่ปลาฉลามกินไม่หมด แต่ก็ไม่ได้ส่งผลเสียตัวปลาฉลาม
- นกกับต้นไม้ใหญ่ นกจะฃทำรังบนต้นไม้ใหญ่ ทำให้ได้ที่อยู่อาศัย ส่วนต้นไม้นั้นไม่เสียประโยชน์
- พืชอิงอาศัย (Epiphyte) เช่น กระเช้าสีดา เฟิร์น จะเกาะอยู่บนต้นไม้เพื่อใช้เป็นแหล่งที่อยู่อาศัย โดยที่ต้นไม้ไม่ได้ประโยชน์ แต่ก็ไม่เสียประโยชน์ใด ๆ
4. ภาวะปรสิต (Parasitism +,-)
เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อยู่ร่วมกัน โดยที่จะมีฝ่ายหนึ่งเสียประโยชน์จากการเป็นผู้ถูกอาศัย เรียกว่า โฮสต์ (Host) และจะมีอีกฝ่ายหนึ่งที่ได้ประโยชน์จากการไปอาศัยอยู่กับโฮสต์ เรียกฝ่ายที่ได้ประโยชน์ว่า ปรสิต (Parasite) ปรสิตแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ
4.1 ปรสิตภายใน (Endoparasite) เช่น แบคทีเรีย พยาธิต่าง ๆ
4.2 ปรสิตภายนอก (Ectoparasite) เช่น ปลิง เห็บ หมัด ยุง
4.3 ปรสิตในเซลล์ (Intracellular parasite) เช่น ไวรัส
ตัวอย่างของสิ่งมีชีวิตในภาวะปรสิต ได้แก่
- พยาธิที่อยู่ในร่างกายมนุษย์หรือสัตว์ พยาธิจะคอยแย่งสารอาหารจากอาหารที่มนุษย์หรือสัตว์รับประทานเข้าไป ทำให้มนุษย์หรือสัตว์นั้นได้รับสารอาหารไม่ครบถ้วน เกิดภาวะขาดสารอาหารตามมา
- กาฝากกับต้นมะม่วง รากของกาฝากจะชอนไชไปจนถึงท่อน้ำและท่ออาหารของต้นมะม่วง จากนั้นกาฝากจะดูดน้ำและอาหารจากต้นมะม่วงที่มันไปอาศัยอยู่ ส่งผลให้น้ำและอาหารไม่เพียงพอสำหรับใช้ในการเจริญเติบโตของต้นมะม่วง
ทำไมหนังถึงชื่อ Parasite ครับ
ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ (Interspecies Interactions)
1. ภาวะพึ่งพาอาศัย (Mutualism +,+)
เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อยู่ร่วมกันเป็นระยะเวลานานจนไม่สามารถแยกออกจากกันได้ โดยที่ทั้งสองฝ่ายต่างได้ประโยชน์ซึ่งกันและกัน เช่น
- ไมคอร์ไรซา (Mycorrhiza) เป็นการอยู่ร่วมกันระหว่างรากับรากพืช โดยพืชจะทำหน้าที่สังเคราะห์ด้วยแสงและสร้างอาหารให้ราเพื่อใช้ในการเจริญเติบโต นอกจากนี้ยังเป็นที่อยู่อาศัยให้แก่รา ส่วนรานั้นจะมีโครงสร้างที่เป็นเส้นใย เรียกว่า ไฮฟา (Hyphae) ทำหน้าที่คอยหาแร่ธาตุอาหารจากดินที่ใช้ในการเจริญเติบโตของพืช นอกจากนี้รายังให้ความชื้นแก่รากพืชอีกด้วย
- โปรโตซัว (Trichonympha sp.) ในลำไส้ปลวก ภายในโปรโตซัวจะมีแบคทีเรียที่สามารถสร้างเอนไซม์เซลลูเลส (Cellulase) ที่สามารถย่อยไม้ให้ปลวก ส่วนปลวกจะให้ที่อยู่อาศัยและอาหาร ซึ่งก็คือ เซลลูโลส แก่โปรโตซัว
- ไลเคนส์ (Lichens) เป็นสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด คือ ราและสาหร่าย ที่มาอาศัยอยู่ด้วยกัน โดยที่ราจะให้ความชื้นแก่สาหร่าย ส่วนสาหร่ายสามารถสังเคราะห์ด้วยแสงและสร้างอาหารให้แก่ราได้
2. ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน (Protocooperation +,+)
เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด ที่อยู่ร่วมกันโดยที่ต่างฝ่ายต่างได้ประโยชน์ซึ่งกันและกัน แต่สามารถแยกออกจากกัน เช่น
- นกเอี้ยงกับควาย นกเอี้ยงจะกินปรสิต เช่น เห็บ ไร ที่อยู่บนตัวควาย ซึ่งควายจะได้ประโยชน์เนื่องจากปรสิตที่ก่อความรำคาญถูกกำจัด ขณะเดียวกันนกเอี้ยงก็จะได้รับอาหารจากการกินเห็บ ไร ที่อยู่บนตัวควาย
- มดดำกับเพลี้ย มดนำจะนำไข่ของเพลี้ยไปไว้ในรังบนต้นไม้ เพื่อให้ความอบอุ่นและฟักออกมาเป็นตัว เมื่อถึงเวลาออกหาอาหาร มดดำจะนำเพลี้ยไปด้วย เพื่อให้เพลี้ยใช้ปากเจาะและดูดน้ำหวานจากต้นไม้แล้วปล่อยให้น้ำหวานไหลออกมา ซึ่งทำให้มดดำได้อาหารจากเพลี้ยอีกทอดหนึ่ง
- แมลงกับดอกไม้ แมลงจะได้กินน้ำหวานจากดอกไม้เป็นอาหาร ส่วนดอกไม้จะได้แมลงช่วยในการผสมเกสร
3. ภาวะอิงอาศัยหรือภาวะเกื้อกูล (Commensalism +,0)
เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อยู่ร่วมกัน โดยที่ฝ่ายหนึ่งได้รับประโยชน์ ส่วนอีกฝ่ายไม่ได้และไม่เสียประโยชน์ใด ๆ เช่น
- ปลาฉลามกับเหาฉลาม เหาฉลามจะคอยยึดเกาะกับปลาฉลามเพื่อจะได้รับเศษอาหารที่ปลาฉลามกินไม่หมด แต่ก็ไม่ได้ส่งผลเสียตัวปลาฉลาม
- นกกับต้นไม้ใหญ่ นกจะฃทำรังบนต้นไม้ใหญ่ ทำให้ได้ที่อยู่อาศัย ส่วนต้นไม้นั้นไม่เสียประโยชน์
- พืชอิงอาศัย (Epiphyte) เช่น กระเช้าสีดา เฟิร์น จะเกาะอยู่บนต้นไม้เพื่อใช้เป็นแหล่งที่อยู่อาศัย โดยที่ต้นไม้ไม่ได้ประโยชน์ แต่ก็ไม่เสียประโยชน์ใด ๆ
4. ภาวะปรสิต (Parasitism +,-)
เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อยู่ร่วมกัน โดยที่จะมีฝ่ายหนึ่งเสียประโยชน์จากการเป็นผู้ถูกอาศัย เรียกว่า โฮสต์ (Host) และจะมีอีกฝ่ายหนึ่งที่ได้ประโยชน์จากการไปอาศัยอยู่กับโฮสต์ เรียกฝ่ายที่ได้ประโยชน์ว่า ปรสิต (Parasite) ปรสิตแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ
4.1 ปรสิตภายใน (Endoparasite) เช่น แบคทีเรีย พยาธิต่าง ๆ
4.2 ปรสิตภายนอก (Ectoparasite) เช่น ปลิง เห็บ หมัด ยุง
4.3 ปรสิตในเซลล์ (Intracellular parasite) เช่น ไวรัส
ตัวอย่างของสิ่งมีชีวิตในภาวะปรสิต ได้แก่
- พยาธิที่อยู่ในร่างกายมนุษย์หรือสัตว์ พยาธิจะคอยแย่งสารอาหารจากอาหารที่มนุษย์หรือสัตว์รับประทานเข้าไป ทำให้มนุษย์หรือสัตว์นั้นได้รับสารอาหารไม่ครบถ้วน เกิดภาวะขาดสารอาหารตามมา
- กาฝากกับต้นมะม่วง รากของกาฝากจะชอนไชไปจนถึงท่อน้ำและท่ออาหารของต้นมะม่วง จากนั้นกาฝากจะดูดน้ำและอาหารจากต้นมะม่วงที่มันไปอาศัยอยู่ ส่งผลให้น้ำและอาหารไม่เพียงพอสำหรับใช้ในการเจริญเติบโตของต้นมะม่วง