ขันธ์5 กับนิพพานอยู่ในสภาวะเดียวกัน คือเป็นส่วนหนึ่งของไตรลักษณ์

“สังขารไม่อาจนิพพานได้” มีที่มาและความเข้าใจอยู่ในหลายระดับ ๑. ความหมายของ “สังขาร” สังขาร (saṅkhāra) = สิ่งปรุงแต่งทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นกาย ใจ หรือปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเพรา

ฌานสูตร — ความสิ้นไปแห่งอาสวะเพราะอาศัยฌาน พระพุทธเจ้าตรัสว่า ภิกษุทั้งหลาย ความสิ้นไปแห่งอาสวะทั้งหลายอาศัยการเข้าฌานได้ ไม่ว่าจะเป็นปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน จตุตถฌาน หรืออรูปฌานทั้งหลาย เช่น อ

อนิจจสูตรที่ ๑ ว่าด้วยความเป็นไตรลักษณ์แห่งขันธ์ ๕ พระนครสาวัตถี ฯลฯ ดูกรภิกษุทั้งหลาย รูปไม่เที่ยง สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้น...เป็นทุกข์ สิ่งใดเป็นทุกข์ สิ่งนั้น...เป็นอนัตตา สิ่งใดเป็นอนัตตา เธอท

การเกิดของรูปนาม ขันธ์5 ผู้รู้ ผู้ถูกรู้ วิญญาน จิต คือ โลก แล้วโลกดับไป ณ ที่ใด 1.จะเข้าใจโลก เมื่อ ถึงสภาวะปรมัตถธรรม 2.สภาวะปรมัตถ์ โลกเกิดดับชั่วกะพริบตา 3.โลกเกิด คือรูปนามเกิด โลกดับ คือรูป

เมื่อไม่มีตัวตน จะเห็นตัวรู้และตัวถูกรู้ แยกกันเป็นชั้นๆ ไม่มีตัวตน คือ บุคคลที่1 ตัวรู้ คือ บุคคลที่2 ตัวถูกรู้คือบุคคลที่3 บุคคลที่1 เป็นอนัตตา เป็นจิตที่แยกห่างออกมาจากปรากฎการณ์รู้ เป็นสภาวะที่

จิตกับวิญญานเป็นคนละอย่างกัน การภาวนาต้องอาศัยการเกิดของวิญญาน วิญญานเป็นแต่ละขณะที่สต้ปัฐฐาน แต่จิตเดิมนี้เป็นอันเป็นสิ่งจำเพาะกับบุคคลนั้นจะปรากฎเมื่อสติปัฐฐานชัดเจนแล้ว การจะเห็นจิตสภาสะเดิมได้ ต้

บริสุทธิ์หมายถึง ปราศจากอุปทาน แต่จิตเดิมแท้ หรือธาตุจิตนั้น ไม่มีอุปทานในขันธ์5 (อุปทานดับ) จิตจึงมีความสว่างไสว แต่จิตเดิมยังหลงว่า ตัวเอง สว่างไสว จึงยังมีอุปทานอยู่ไม่มากแล้ว ขยับเพียงนิดก็หลุดพ้