จิตคืออะไร :โศลกของเว่ยหล่าง (จิตคืออะไร 2)

เราไม่รู้นะคะ ว่าในโศลก นิยามคำว่า จิตคืออะไร?

แต่เรื่องนี้ เราบังเอิญเคยได้ยินครูอาจารย์บางท่านเคยยกมาพูดถึงค่ะ
เราไม่ใช่ผู้รู้อะไรค่ะ แต่เท่าที่ได้ฟังครูอาจารย์แนะนำ จับความได้ประมาณว่า
แนวทางของเซน  มักจะพูดเรื่องปรมัตถ์  
ถ้าว่ากันแบบบ้านๆ  หลายเรื่องมักพูดเรื่อง การมีตัวตน VS การไม่มีตัวตน
หรือจะเรียกว่า การไม่ยึดมั่นในตัวตน  ก็ได้ค่ะ  
(คือ จะมองว่ามีตัวตน หรือไม่มีตัวตน ก็ได้ ก็แล้วแต่จะตีความ
แต่แก่นคือ การไม่ยึดมั่นในตัวตน)

จะเปรียบจิตใจเป็นกระจกก็ได้   จะเปรียบเป็นเก้าอี้ มอเตอร์ไซค์  ฯลฯ อะไรก็แล้วแต่จะคิดนึกขึ้นมาเปรียบเทียบ
ก็มีรักโลภโกรธหลง กิเลส ตัณหา อุปาทาน ฯลฯ  อะไรเกิดขึ้นในใจได้ทั้งนั้นค่ะ

บางคนบอกว่า จิตเดิมแท้  เค้าบริสุทธิ์ ผ่องใส   (ก็จะเปรียบเทียบเป็นกระจกใสก็ได้)
ส่วนที่มัวหมองนั้น เพราะมีกิเลสจรมา  ก็เปรียบเป็นฝุ่นผงมาเกาะ มาเปื้อน

แต่ในแนวทางเซน  ถ้ามองเป็นเรื่องการไม่มีตัวตน  
คือ เปรียบว่า ถ้าไม่มีกระจกเลย  ก็ไม่มีฝุ่นมาเกาะ
ตัวตนไม่มีอยู่จริง   ไม่ยึดมั่นในตัวตน  อะไรประมาณนี้

----------------------------------------
โดยส่วนตัวแล้ว การใช้ภาษาเปรียบเทียบอะไรที่ลุ่มลึก ปรัชญา  
เราว่ามันมีข้อดีและข้อด้อยค่ะ    บางครั้งก็ทำให้เข้าใจอะไรได้ง่ายขึ้น
แต่บางครั้ง การใช้ความลุ่มลึกหรือลีลาทางภาษา กลับทำให้บางเรื่องซับซ้อนยิ่งขึ้นค่ะ

เนื่องจากเรามองพุทธศาสนาในแง่ของคนรุ่นใหม่  เราก็มองว่า หลายเรื่องมันเอื้อในการสื่อสารแก่นธรรมได้ดี
แต่บางเรื่องก็ทำให้แก่นธรรมยิ่งซับซ้อน เข้าใจยากไปอีก
แต่หลักการของเซนบางอย่าง  เราก็เอามาใช้ในการฝึกภาวนานะคะ  
หรือจะเรียกให้ถูกว่า  หลักการภาวนาตามหลักสติปัฏฐาน  ก็มีแก่นบางอย่างที่ทางเซนเค้ามีแนวทางร่วมกันอยู่ค่ะ
ก็อธิบายไม่ค่อยถูกค่ะในเรื่องทฤษฏี

สรุปคือ  เราไม่ได้ตอบคำถามว่า จิตใจ คืออะไร  ไม่ว่าจะทั้งในโศลกนี้ หรือในความหมายอื่นๆ ค่ะ แหะๆ