วันนี้ผมได้เดินสายไฟไปยังเครื่องสีข้าวขนาดเล็กสำหรับใช้ในครัวเรือน เครื่องสีข้าวเครื่องนี้จะอยู่นอกตัวบ้านใช้มอเตอร์ไฟฟ้าขนาด 2.5 แรงม้า เมื่อใช้งานพบว่าเจ้ามอเตอร์ตัวนี้มีสัญญาณรบกวนออกมาผ่านสายไฟเข้าไปรบกวนเครื่องใช้ไฟฟ้าอื่นในบ้าน จึงเป็นที่มาของโปรเจ็คสร้างและติดตั้งวงจร EMI Filter & Line Conditioner กรองสัญญาณรบกวนไม่ให้ไปรบกวนเครื่องใช้ไฟฟ้าอื่นและยังมีผลป้องกันไฟกระชาก (Spike) หรือสภาวะที่แรงดันไฟฟ้าเพิ่มสูงชั่วขณะได้ด้วย วงจรนี้มีขายทั่วไปราคาตามความสามารถของการจ่ายกระแสมีตั้งแต่ไม่ถึงร้อยไปจนถึงหลักพัน แต่เราสามารถสร้างเองง่ายๆ ลงทุนเพียง 50 บาท แค่มีความรู้ไฟฟ้าพิ้นฐานก็สร้างได้แล้ว
วงจร EMI Filter & Line Conditioner
ตัวเก็บประจุที่ใช้สามารถใช้ค่าตั้งแต่ 0.1 uF ไปจนถึง 2.2 uF ตามที่หาซื้อได้แต่ต้องเป็นชนิด X2 เท่านั้น
อุปกรณ์ที่ต้องซื้อ 1. แกนเฟอร์ไรท์ รูปทรงโดนัท ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 นิ้ว 1 ตัว 2. MOV (Metal Oxide Varistor) 2 ตัว 3. ตัวเก็บประจุค่า 0.47 uF280 V ต้องเป็นชนิด X2 เท่านั้น (ดูภาพประกอบ) โครงสร้างภายในของตัวเก็บประจุชนิดนี้จะมี 2 ตัวต่ออนุกรมกันเพื่อความปลอดภัยจากกระแสไฟรั่วไหลถึงกันห้ามใช้ตัวเก็บชนิดอื่น 4. อื่นๆ สายไฟ มีดคัทเตอร์ คีม ไขควง เทปพันสายไฟ
วิธีสร้างก็ไม่มีอะไรยุ่งยากเริ่มจากสร้าง L1 ก่อนโดยปอกสายไฟ VAF ยาวประมาณ 2 ฟุตครึ่งเอาสายไฟทองแดงข้างในมาพันรอบแกนเฟอร์ไรท์พยายามพันให้สายไฟทั้ง 2 เส้นมีจำนวนรอบเท่ากัน ผมใช้สายไฟขนาดหน้าตัด 2.5 ตารางมิลลิเมตรสีฟ้าและสีส้มพันได้เส้นละ 11 รอบ จะสังเกตุว่าไม่มีการใช้แผ่นปริ๊นแต่จะใช้วิธีติดตั้งอุปกรณ์บนเต้ารับและขาเบรกเกอร์โดยตรง C1 จะติดตั้งที่ขาออกของเบรกเกอร์ปิดเปิด C2 จะติดตั้งที่ขาคอนเน็คเตอร์ของเต้ารับร่วมกับ MOV ภาพประกอบถ่ายรูปตอนทดลองยัดลงกล่องบ็อกซ์ว่ายัดเข้าไปได้หรือไม่ยังไม่ได้ใส่ตัวเก็บประจุ ตัว MOV และตัวเก็บประจุขาที่จะสอดใส่คอนเน็คเตอร์ของเต้ารับจะตีเกลียวกับเศษสายไฟขนาดพอเหมาะให้ขามีขนาดใหญ่เท่ากับสายไฟขนาดหน้าตัด 2.5 ตารางมิลิเมตรจะได้แน่นหนาขึ้น ในการใช้งานจริงนอกจากมีเบรกเกอร์ปิดเปิดติดตั้งไว้เหนือเต้ารับแล้วจะต้องมีฟิวส์หรือเบรกเกอร์ลูกย่อยจำกัดขนาดพิกัดกระแสให้พอเหมาะกับโหลดเพราะเมื่อยามไฟเกิน MOV จะทำงานลัดวงจรตัวมันเองทำให้ฟิวส์ขาดหรือเบรกเกอร์ทริปตัดวงจรเพื่อให้อุปกรณ์ไฟฟ้าปลอดภัย มอเตอร์ตัวนี้กินกระแสประมาณ 13 แอมป์ ผมจึงใช้เบรกเกอร์ลูกย่อย 16 แอมป์ เหตุที่ไม่ใช้ฟิวส์เพราะเมื่อยามสีข้าวเร็วๆ กระแสจะเพิ่มขึ้นอีกจะทำให้ฟิวส์ขาดเพราะโหลดเกินเองไม่ได้เกิดจากไฟเกินแล้ว MOV ทำงาน
เพิ่มเติมรูปภาพเมื่อเสร็จแล้ว แต่ยังไม่ได้มีสายดินเพราะยังไม่ได้ซื่อแท่งกราวด์ฝังลงดิน จะติดตั้งเพิ่มทีหลังครับ
DIY สร้าง/ติดตั้งวงจร EMI Filter & Conditioner กรองสัญญาณรบกวนและป้องกันไฟกระชากให้เต้ารับผนัง
วงจร EMI Filter & Line Conditioner
ตัวเก็บประจุที่ใช้สามารถใช้ค่าตั้งแต่ 0.1 uF ไปจนถึง 2.2 uF ตามที่หาซื้อได้แต่ต้องเป็นชนิด X2 เท่านั้น
อุปกรณ์ที่ต้องซื้อ 1. แกนเฟอร์ไรท์ รูปทรงโดนัท ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 นิ้ว 1 ตัว 2. MOV (Metal Oxide Varistor) 2 ตัว 3. ตัวเก็บประจุค่า 0.47 uF280 V ต้องเป็นชนิด X2 เท่านั้น (ดูภาพประกอบ) โครงสร้างภายในของตัวเก็บประจุชนิดนี้จะมี 2 ตัวต่ออนุกรมกันเพื่อความปลอดภัยจากกระแสไฟรั่วไหลถึงกันห้ามใช้ตัวเก็บชนิดอื่น 4. อื่นๆ สายไฟ มีดคัทเตอร์ คีม ไขควง เทปพันสายไฟ
วิธีสร้างก็ไม่มีอะไรยุ่งยากเริ่มจากสร้าง L1 ก่อนโดยปอกสายไฟ VAF ยาวประมาณ 2 ฟุตครึ่งเอาสายไฟทองแดงข้างในมาพันรอบแกนเฟอร์ไรท์พยายามพันให้สายไฟทั้ง 2 เส้นมีจำนวนรอบเท่ากัน ผมใช้สายไฟขนาดหน้าตัด 2.5 ตารางมิลลิเมตรสีฟ้าและสีส้มพันได้เส้นละ 11 รอบ จะสังเกตุว่าไม่มีการใช้แผ่นปริ๊นแต่จะใช้วิธีติดตั้งอุปกรณ์บนเต้ารับและขาเบรกเกอร์โดยตรง C1 จะติดตั้งที่ขาออกของเบรกเกอร์ปิดเปิด C2 จะติดตั้งที่ขาคอนเน็คเตอร์ของเต้ารับร่วมกับ MOV ภาพประกอบถ่ายรูปตอนทดลองยัดลงกล่องบ็อกซ์ว่ายัดเข้าไปได้หรือไม่ยังไม่ได้ใส่ตัวเก็บประจุ ตัว MOV และตัวเก็บประจุขาที่จะสอดใส่คอนเน็คเตอร์ของเต้ารับจะตีเกลียวกับเศษสายไฟขนาดพอเหมาะให้ขามีขนาดใหญ่เท่ากับสายไฟขนาดหน้าตัด 2.5 ตารางมิลิเมตรจะได้แน่นหนาขึ้น ในการใช้งานจริงนอกจากมีเบรกเกอร์ปิดเปิดติดตั้งไว้เหนือเต้ารับแล้วจะต้องมีฟิวส์หรือเบรกเกอร์ลูกย่อยจำกัดขนาดพิกัดกระแสให้พอเหมาะกับโหลดเพราะเมื่อยามไฟเกิน MOV จะทำงานลัดวงจรตัวมันเองทำให้ฟิวส์ขาดหรือเบรกเกอร์ทริปตัดวงจรเพื่อให้อุปกรณ์ไฟฟ้าปลอดภัย มอเตอร์ตัวนี้กินกระแสประมาณ 13 แอมป์ ผมจึงใช้เบรกเกอร์ลูกย่อย 16 แอมป์ เหตุที่ไม่ใช้ฟิวส์เพราะเมื่อยามสีข้าวเร็วๆ กระแสจะเพิ่มขึ้นอีกจะทำให้ฟิวส์ขาดเพราะโหลดเกินเองไม่ได้เกิดจากไฟเกินแล้ว MOV ทำงาน
เพิ่มเติมรูปภาพเมื่อเสร็จแล้ว แต่ยังไม่ได้มีสายดินเพราะยังไม่ได้ซื่อแท่งกราวด์ฝังลงดิน จะติดตั้งเพิ่มทีหลังครับ