สร้างแหล่งเรียนรู้ ‘พิพิธภัณฑ์:บ้านไร่ใกล้ตลาด@งิ้วราย นครชัยศรี’ ส่งต่อ ‘คุณค่า’ จากอดีตสู่ปัจจุบัน

บ้านพิพิธภัณฑ์ โดยสมาคมกิจวัฒนธรรม จัดแถลงข่าวระดมทุนสร้างบ้านพิพิธภัณฑ์แห่งที่สอง และนิทรรศการบ้านพิพิธภัณฑ์: บ้านไร่ใกล้ตลาด@งิ้วราย ชวนคนไทยสร้างประวัติศาสตร์หน้าสำคัญ ส่งต่อ‘คุณค่า’ จากอดีตสู่ปัจจุบัน ลงขันสร้างบ้านพิพิธภัณฑ์แห่งที่สอง ตามแนวคิด บ้านไร่ใกล้ตลาด ณ ชุมชนงิ้วราย นครชัยศรี นครปฐม โดยนิทรรศการจะจัดแสดงเรื่องราวความเป็นมาของ“บ้านพิพิธภัณฑ์ ศาลาธรรมสพน์ ซอย ๓” และแผนสร้าง “บ้านพิพิธภัณฑ์ งิ้วราย ซอย ๔” พร้อมรายการประจำวัน “เสวนา-สาระดี” ชวนคนรักเรื่องเก่าของเก่า ไม่ว่าจะเป็นภาพถ่าย เพลง หนังสือ และอื่น ๆ มาเล่าประสบการณ์พูดคุยแบบกันเอง พบร้านขายของย้อนยุคและร้านถ่ายภาพโบราณ รายได้จากกิจกรรมทั้งหมดจะนำสนับสนุนการจัดสร้างบ้านพิพิธภัณฑ์@งิ้วราย เข้าชมฟรีตั้งแต่วันอังคารที่ ๓๐ กรกฎาคม - วันอาทิตย์ที่ ๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ เวลา ๑๐.๐๐ - ๒๐.๐๐ น. ณ ลานนิทรรศการ ชั้น ๑ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ถนนพระราม ๑ กรุงเทพฯ

เมื่อวันอังคารที่ ๓๐ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ บ้านพิพิธภัณฑ์ โดยสมาคมกิจวัฒนธรรม ได้จัดงานแถลงข่าว การระดมทุนสนับสนุนสร้างบ้านพิพิธภัณฑ์ที่งิ้วราย และนิทรรศการบ้านพิพิธภัณฑ์: บ้านไร่ใกล้ตลาด@งิ้วราย วัตถุประสงค์เพื่อจัดหาทุนก่อสร้าง บ้านพิพิธภัณฑ์ที่งิ้วราย จำนวน ๑๗ ล้านบาท โดยได้รับเกียรติจาก นายสุทธิพงษ์ จุลเจริญ อธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น เป็นประธานในพิธี และได้กล่าวชื่นชมคณะทำงานบ้านพิพิธภัณฑ์ รวมทั้งให้กำลังใจกับโครงการที่กำลังจะเกิดขึ้น “บ้านพิพิธภัณฑ์ บ้านไร่ใกล้ตลาด ที่ งิ้วราย อ.นครชัยศรี จ.นครปฐม จะเป็นพิพิธภัณฑ์ชาวบ้านที่ผนวกวิถีเกษตร เกิดเป็นแหล่งเรียนรู้ที่น่ารื่นรมย์ ทางเลือกใหม่สำหรับนักท่องเที่ยว และแหล่งสร้างกิจกรรมฟื้นฟูชุมชนให้กลับมาคึกคัก มีชีวิตชีวา เหมือนที่เคยเป็นมาในอดีต สร้างประโยชน์ต่อประชาชนในท้องถิ่น และเป็นต้นแบบในการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ชุมชนให้กับพื้นที่อื่น ๆ ในอนาคตอีกด้วย”

บ้านพิพิธภัณฑ์แห่งแรกก่อตั้งขึ้นเมื่อวันเสาร์ที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ณ ศาลาธรรมสพน์ ซอย ๓ จัดแสดงวิถีชีวิตชาวบ้าน ชาวตลาด ชาวเมือง ตลอดระยะเวลา ๑๘ ปี ที่ผ่านมา เราอยู่ได้ด้วยเงินบริจาคจากผู้มีจิตศรัทธา เพื่อสนับสนุนการดำเนินงาน รายได้จากค่าเข้าชม และอาสาสมัครที่เข้ามาช่วยงานด้านกิจกรรม รวมทั้งการบริจาคสิ่งของสะสมในอดีตให้นำมาจัดแสดงอีกด้วย

จากการเปิดเผยของ เอนก นาวิกมูล ผู้ก่อตั้งบ้านพิพิธภัณฑ์ ว่า “เมื่อก่อนชาวบ้านไม่มีใครคิดจะเก็บรวบรวมสิ่งของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน ทุกอย่างเลยกระจัดกระจายสูญหายไป แต่เราเห็นคุณค่าของสิ่งเหล่านี้ จึงเกิดเป็น บ้านพิพิธภัณฑ์ เล่าเรื่องราวชีวิตความเป็นอยู่ของชาวบ้าน จุดประสงค์ เพื่อกระตุ้นให้ผู้คนรู้สึกสนุกกับการเก็บและลงมือเก็บ เช่น เด็ก ๆ อาจจะเก็บของเล่น ปากกา ดินสอ เก็บเป็นระลึกไว้ เราพยายามจะบอกว่า ‘เก็บวันนี้ พรุ่งนี้ก็เก่า’ ผ่านไป ๑๐ ปี ได้กลับมาดู จะหวนนึกถึงอดีตที่ผ่านมา เพราะอดีตบอกเล่าเรื่องราวความทรงจำ ความผูกพันเชื่อมโยงกันระหว่างคนทุกเพศ ทุกวัย สร้างความสัมพันธ์และความเข้าใจอันดีทั้งในครอบครัวและสังคม”

“ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา เรามีคนรักบ้านพิพิธภัณฑ์ที่ชื่นชมและสนับสนุนเรา มอบสิ่งของเครื่องใช้โบราณที่เป็นของสะสมส่วนตัวมาจัดแสดงเพิ่มมากขึ้นทุกที ในขณะที่พื้นที่ของบ้านพิพิธภัณฑ์มีเท่าเดิม เราจึงมองหาบ้านพิพิธภัณฑ์แห่งที่สอง เริ่มจากสมาคมกิจวัฒนธรรมซื้อที่ดินขนาด ๔ ไร่ ที่ ต.งิ้วราย อ.นครชัยศรี จ.นครปฐม ไว้ ๑ แปลงด้วยเงินบริจาคและเงินสะสมของบ้านพิพิธภัณฑ์ อยู่ห่างจากบ้านพิพิธภัณฑ์ปัจจุบันไปราว ๒๓ กิโลเมตร

จากสภาพแวดล้อม ขนาดพื้นที่ และความร่วมมือจากชาวงิ้วราย นครชัยศรี ทำให้เกิดแนวคิดที่จะจัดพิพิธภัณฑ์ในรูปแบบ ‘บ้านไร่ใกล้ตลาด’ คือมีห้องจัดแสดงเป็นร้านค้า บ้านเรือน สร้างความรู้สึกเหมือนเดินในตลาด หลังตลาดและบริเวณโดยรอบมีแปลงผักเกษตรอินทรีย์ มีสวนผลไม้ ต้นไม้ ดอกไม้ ไว้เดินเล่น มีลำคลองพายเรือเล่นได้ เป็นทั้งที่พักผ่อนหย่อนใจและเป็นแหล่งเรียนรู้ที่ผนวกเอาพิพิธภัณฑ์กับรูปแบบการใช้ชีวิตใกล้ชิดธรรมชาติไว้อย่างน่ารื่นรมย์ เป็นทางเลือกที่ดีสำหรับนักท่องเที่ยว โดยเฉพาะกลุ่มครอบครัว”

“ปัจจุบันเราได้เริ่มออกแบบภูมิทัศน์ ออกแบบตู้คอนเทนเนอร์ที่ได้รับบริจาคกว่า ๒๐ ตู้ เป็นห้องแถวในตลาดสมมุติ แต่ บ้านพิพิธภัณฑ์ - บ้านไร่ใกล้ตลาด ที่งิ้วราย นครชัยศรี ยังขาดงบประมาณก่อสร้างอีกเป็นอันมาก จากการประมาณการโดยสถาปนิกและวิศวกร ต้องใช้งบประมาณถึง ๑๘ ล้านบาท จึงต้องขอเชิญชวนคนไทยร่วมสร้างประวัติศาสตร์พิพิธภัณฑ์ที่สร้างจากทุนทรัพย์ของประชาชน ช่วยกันลงขันสร้างแหล่งเรียนรู้แห่งใหม่ให้เป็นของขวัญแก่สังคมในครั้งนี้” เอนกกล่าวปิดท้าย

นายสุทธิพงษ์ จุลเจริญ อธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น

จาก “บ้านพิพิธภัณฑ์ ศาลาธรรมสพน์ ซอย ๓” สู่ “บ้านพิพิธภัณฑ์ งิ้วราย ซอย ๔”

สมาคมกิจวัฒนธรรมเล็งเห็นว่าประเทศไทยยังขาดสถานที่จัดเก็บและจัดแสดงสิ่งของเครื่องใช้ในชีวิตของชาวตลาด ชาวเมือง โดยเฉพาะราวยุค ๒๕๐๐ ซึ่งเป็นช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างเด่นชัด จึงนำเสนอความคิดเรื่องการสร้างพิพิธภัณฑ์เพื่อเก็บของเก่ายุคใกล้ตัวตามแนวคิด “เก็บวันนี้ พรุ่งนี้ก็เก่า” ด้วยการจัดการเสวนาและนิทรรศการอย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่ราว พ.ศ. ๒๕๓๐ มีผู้ที่เห็นดีด้วยกับความคิดนี้ ให้การสนับสนุนและบริจาคสิ่งของต่าง ๆ ให้เป็นระยะ จนกระทั่งได้รับบริจาคที่ดิน ๕๘ ตารางวาจาก ร.อ.อาลักษณ์ อนุมาศ ในปี พ.ศ. ๒๕๓๔ สามารถสร้างอาคารได้ในปี พ.ศ. ๒๕๓๘ โดยได้รับความอนุเคราะห์ออกแบบและคุมงานก่อสร้างจากกลุ่มฮิวมานิสต์ ของบริษัทแปลน อาคิเต็ค จำกัด

ด้วยเงินจากกิจกรรมหารายได้ จากการรับบริจาค และจากการอุทิศตนของเหล่าจิตอาสา บ้านพิพิธภัณฑ์ (House of Museums) ก็จัดเสร็จและเปิดให้ประชาชนเข้าชมอย่างเป็นทางการได้ เมื่อวันเสาร์ที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ อนุญาตให้ ผู้เข้าชมถ่ายภาพได้มาตั้งแต่แรกเปิด

ตลอดระยะเวลา ๑๘ ปีที่เปิดบริการมา บ้านพิพิธภัณฑ์ได้ทำหน้าที่เป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับคนทุกเพศทุกวัย ทุกสถานะ ได้สร้างแรงบันดาลใจให้แก่บรรดานักสะสมและผู้มีแนวคิดที่จะฟื้นฟูตลาดเก่าให้กลับมามีชีวิตเพื่อให้คนรุ่นหลังได้สัมผัสบรรยากาศในอดีต เป็นจำนวนมาก นอกจากนั้น ยังมีผู้ทยอยบริจาคสิ่งของให้บ้านพิพิธภัณฑ์ตลอดมา อาคารเดิมมีพื้นที่ไม่เพียงพอ สมาคมกิจวัฒนธรรมจึงเริ่มมองหาพื้นที่ใหม่เพื่อรองรับและจัดแสดงสิ่งของเหล่านั้นให้ดียิ่งขึ้น

ในปี ๒๕๕๑ สมาคมกิจวัฒนธรรมซื้อที่ดินขนาด ๔ ไร่ ที่ตำบลงิ้วราย อ.นครชัยศรี จ.นครปฐม ไว้ ๑ แปลงด้วยเงินบริจาคและเงินที่เก็บหอมรอมริบของบ้านพิพิธภัณฑ์ ต่อมามีผู้บริจาคตู้คอนเทนเนอร์ขนาดเล็กให้ ๖ ตู้ และขนาดใหญ่ ๔๐ ฟุตอีก ๑๖ ตู้ ความฝันจึงเริ่มฉายแววความเป็นไปได้

สภาพแวดล้อมและขนาดพื้นที่ที่มี ทำให้เกิดแนวคิดที่จะจัดพิพิธภัณฑ์ในรูป “บ้านไร่ใกล้ตลาด” คือมีห้องจัดแสดงเป็นร้านค้า บ้านเรือน สร้างความรู้สึกเหมือนเดินในตลาด หลังตลาดและบริเวณโดยรอบมีแปลงผักเกษตรอินทรีย์ มีสวนผลไม้ ต้นไม้ ดอกไม้ มีลำคลอง เป็นที่เดินเล่น พายเรือเล่น เป็นทั้งที่พักผ่อนหย่อนใจและเป็นแหล่งเรียนรู้ที่ผนวกเอาพิพิธภัณฑ์กับรูปแบบการใช้ชีวิตใกล้ชิดธรรมชาติไว้อย่างน่ารื่นรมย์ เป็นทางเลือกที่ดีสำหรับนักท่องเที่ยว โดยเฉพาะครอบครัว

แม้จะได้รับความอนุเคราะห์จากกัลยาณมิตรในด้านการออกแบบภูมิทัศน์ ด้านการปรับตู้คอนเทนเนอร์เป็นห้องแถวในตลาดสมมุติ และด้านการดำเนินงานชั้นต้นแล้วก็ตาม แต่ “บ้านพิพิธภัณฑ์ - บ้านไร่ใกล้ตลาด” ที่งิ้วราย นครชัยศรี ก็ยังขาดงบประมาณก่อสร้างอีกเป็นอันมาก จากการประมาณการโดยสถาปนิกและวิศวกร ต้องใช้งบประมาณถึง ๑๘ ล้านบาทเป็นอย่างน้อย จึงต้องขอเชิญชวนมหาชนให้มีส่วนร่วม ช่วยกันลงขันสร้างแหล่งเรียนรู้แห่งใหม่ให้เป็นของขวัญแก่สังคมในครั้งนี้

ผู้สนใจ โปรดติดตามข่าวสารกิจกรรมต่าง ๆ ได้ที่เฟซบุ๊กเพจ HOUSE OF MUSEUMS หรือเพจ เอนก นาวิกมูล และร่วมสนับสนุนการก่อสร้าง บ้านพิพิธภัณฑ์: บ้านไร่ใกล้ตลาด@งิ้วราย นครชัยศรี ได้ที่ บัญชี “สมาคมกิจวัฒนธรรม” ธนาคารกรุงเทพ เลขที่ ๑๖๙-๐๖๗๙๗๑-๕ หรือ บัญชี “นางวรรณา นาวิกมูล” ธนาคารไทยพาณิชย์ เลขที่ ๑๖๒-๒๙๖๕๔๔-๖

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

ธงชัย ลิขิตพรสวรรค์ นายกสมาคมกิจวัฒนธรรม โทร. ๐๘๕-๐๗๐-๕๕๔๔

เอนก นาวิกมูล ผู้ริเริ่มและดูแลโครงการฯ โทร. ๐๘๙-๒๐๐-๒๘๐๓

วรรณา นาวิกมูล เหรัญญิกสมาคมกิจวัฒนธรรม โทร.๐๘๙-๖๖๖-๒๐๐๘