วันนี้นั่งคำนวน จำนวนสส.ปาร์ตี้ลิสต์ เล่นๆ ตามที่กำหนดไว้ ใน รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน มาตรา 91 

แอบสงสัยว่ามัน ผิดปกติ หรือ ปล่าว ฝาก ผู้เชี่ยวชาญ รัฐธรรมนูญ และนักคำนวน มาช่วยกันดูหน่อยครับ

--------------------------------------------------------------------------
๑) นำคะแนนรวมทั้งประเทศที่พรรคการเมืองทุกพรรคที่ส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งแบบบัญชีรายชื่อได้รับจากการเลือกตั้งแบบแบ่งเขตเลือกตั้งหารด้วยห้าร้อยอันเป็นจำนวนสมาชิกทั้งหมดของสภาผู้แทนราษฎร

๒) นำผลลัพธ์ตาม (๑) ไปหารจำนวนคะแนนรวมทั้งประเทศของพรรคการเมืองแต่ละพรรคที่ได้รับจากการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขตเลือกตั้งทุกเขตจำนวนที่ได้รับให้ถือเป็นจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่พรรคการเมืองนั้นจะพึงมีได้

(๓) นำจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่พรรคการเมืองจะพึงมีได้ตาม (๒) ลบด้วยจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขตเลือกตั้งทั้งหมดที่พรรคการเมืองนั้นได้รับเลือกตั้งในทุกเขตเลือกตั้ง ผลลัพธ์คือจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อที่พรรคการเมืองนั้นจะได้รับ

(๔) ถ้าพรรคการเมืองใดมีผู้ได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขตเลือกตั้งเท่ากับหรือสูงกว่าจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่พรรคการเมืองนั้นจะพึงมีได้ตาม (๒) ให้พรรคการเมืองนั้นมีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรตามจำนวนที่ได้รับจากการเลือกตั้งแบบแบ่งเขตเลือกตั้ง และไม่มีสิทธิได้รับการจัดสรรสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อและให้นำจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อทั้งหมดไปจัดสรรให้แก่พรรคการเมืองที่มีจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขตเลือกตั้งต่ำกว่าจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่พรรคการเมืองนั้นจะพึงมีได้ตาม (๒) ตามอัตราส่วน แต่ต้องไม่มีผลให้พรรคการเมืองใดดังกล่าวมีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเกินจำนวนที่จะพึงมีได้ตาม (๒)

---------------------------------------------
จะลองยกตัวอย่าง เป็นตัวเลขให้ง่ายๆ และคำนวนตาม สูตรในรัฐธรรมนูญนั้นกำหนด นะครับ

สมมุติ มี พรรคการเมือง 5 พรรค

มีผู้มาใช้สิทธิ์ เลือกตั้ง และ เป็นบัตรดี(คือบัตร ที่ลงคะแนนให้พรรคการเมืองทังหมดรวมกันถูกต้อง) ที่จะนำมาใช้คำนวน ตามข้อ 1 คือ 30 ล้านคน ได้คะแนนออกมาดังนั้น

A ได้รับ สส. เขต 210 คน ได้คะแนน ปาร์ตี้ ลิสต์ ทั้งประเทศ 10 ล้านคะแนน

B ได้รับ สส.เขต 110 คน ได้คะแนนปาร์ตี้ลิสต์ ทั้งประเทศ 8 ล้านคะแนน

C ได้รับ สส. เขต 20 คน ได้คะแนน ปาร์ตี้ ลิสต์ ทั้งประเทศ 6 ล้านคะแนน

D ได้รับ สส.เขต 10 คน ได้คะแนนปาร์ตี้ลิสต์ ทั้งประเทศ 4 ล้านคะแนน

E ได้รับ สส.เขต 0 คน ได้คะแนนปาร์ตี้ลิสต์ ทั้งประเทศ 2 ล้านคะแนน

ซึ่งเป็นไปได้ที่พรรค ที่ได้คะแนนปาร์ตี้ลิสต์สูง แต่ไม่ได้ สส.เขตเลย เพราะว่า ผู้สมัครได้ รองอันดับ 2-3-4 ในหลายๆเขตเยอะ คล้ายกับกรณีของ อนาคตใหม่

ทีนี้พอมาเข้าสูตรคำนวนคำนวนตามรัฐธรรมนูญ 

ข้อ1 จำนวนคะแนนที่พรรคทั้งหมดรวมกัน (30 ล้าน) หารด้วย จำนวนส.ส.ทั้งสภา 500=60,000คะแนน
ข้อ2 นำสัดส่วน6หมื่นคะแนนมาหารคะแนนที่แต่ละพรรคได้เป็นจำนวนสส.พึงมี
ข้อ 3 นำจำนวนส.ส.พึงมี ลบ จำนวน สส.เขตที่ได้ เป็น จำนวนปาร์ตี้ลิสต์ที่จะได้เพิ่ม
ข้อ 4 ถ้าพรรคไหนได้สส.เขตมากกว่า สส.พึงมึให้ มีจำนวนส.ส.เท่าสส.เขตที่ได้ (ไม่ได้ปารตี้ลิสต์ เพิ่มแต่ไม่ตัด)
และให้เอาสส.ในส่วนนี้ไปคิดแบ่งให้ กับพรรคที่ได้ สส.เขตต่ำกว่า สส.ที่พึงมี
ดังนั้นจำนวนสส.ที่พึงมี ของแต่ล่ะพรรค คือ ตามสัดส่วนคะแนน ปาร์ตี้ลิสต์ 60,000:1 ได้ตามนี้

A 10 ล้านคะแนน สส.พึงมี 166.66 คน ได้มาแล้ว 210 ไม่ได้ปาร์ตี้ลิสต์เพิ่ม

B  8 ล้านคะแนน สส.พึงมี 133.33 คน ได้มาแล้ว 110 ได้ปาร์ตี้ลิสต์เพิ่ม 23

C 6 ล้านคะแนน สส.พึงมี 100 คน ได้มาแล้ว 20 คน ได้ปาร์ตี้ลิสต์เพิ่ม 80

D 4 ล้านคะแนน สส.พึงมี 66.66 คน ได้มาแล้ว 10 คน ได้ปาร์ตี้ลิสต์เพิ่ม 56

E 2 ล้านคะแนน สส.พึงมี 33.33 คน ได้มาแล้ว 0 คน ได้ปาร์ตี้ลิสต์เพิ่ม 33

จากตัวอย่าง จะเห็นได้ว่า ถ้าคำนวนตามสูตร ตามรัฐธรรมนูญ มันจะได้ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ถึง 192 คน เกินมาถึง 42 คน ได้สส.ทั้งสภา กลายเป็น 542 คน

เหตุผลที่ตัวเลขมันเกินมา เพราะว่า เวลาคิด มันคิดเฉลี่ย สส. 500 คน กับเสียงทั้งหมด 

แต่ว่าในความจริง ทางพรรคแรก ได้สส.เขตมากเกิน จำนวนพึงมีไปแล้ว 43 คนกว่าๆ แต่ไม่ได้หักฐานคะแนน พรรคนั้นออกไปก่อน พอเอามาคิดด้วย เลยทำให้ ตัวเลขพรรคอื่นออกมาเกินจริงไปเท่าๆกัน(ตัวเลขต่างกันตรงปัดเศษ)

ตกลง ทำให้ คิดว่า คำนวนกัน ตามสูตรที่ว่ามันถูกต้องเหรอ

---------------------------------------------------------------------------

ผมลองดูแล้ว ถ้าจะให้ลงตัว ต้องตัด พรรคที่ได้สส.เขต มากเกินกว่า สส.ที่พึงมีออกไปก่อน
ไม่เอาทั้งจำนวน สส. และคำแนน มาคำนวนร่วมถึงจะแบ่งได้ลงตัว

เช่น ตัด พรรค A ออก ทั้งสส.ที่ได้ไป 210 และ คะแนนปาร์ตี้ลิสต์ที่ได้ 10 ล้าน
เหลือ คะแนนดิบที่มาใช้คำนวน 20 ล้านคะแนน และ มีเก้าอี้ให้แบ่งกัน 290 คิดเป็น สัดส่วนที่ใช้ำคำนวนสส.พึงมีตามสูตรใหม่ (68965 คะแนน ต่อหนึ่งส.ส.)

ซึ่งจะคำนวนใหม่ได้ สัดส่วนที่คำนวน = 68965:1 สส. ซึ่งจะคำนวนได้ สส.พึงมี และ ปาร์ตี้ลิสต์ดังนี้

B 8 ล้านคะแนน สส.พึงมี 116 คน ได้มาแล้ว 110 ได้ปาร์ตี้ลิสต์เพิ่ม 6 คน

C 6 ล้านคะแนน สส.พึงมี 87 คน ได้มาแล้ว 20 คน ได้ปาร์ตี้ลิสต์เพิ่ม 67

D 4 ล้านคะแนน สส.พึงมี 58 คน ได้มาแล้ว 10 คน ได้ปาร์ตี้ลิสต์เพิ่ม 48

E 2 ล้านคะแนน สส.พึงมี 29 คน ได้มาแล้ว 0 คน ได้ปาร์ตี้ลิสต์เพิ่ม 29

ถ้าแบบนี้ จะลงตัว ได้ปาร์ตี้ลิสต์ 150 คน พอดี

เพราะว่าตัดพรรค ที่ได้จำนวน.ส.ส.ไม่ตรงตามสัดส่วนทีหารออกไปก่อนแล้ว

แต่ว่า มันยุติธรรมมั้ย เหมาะสมมั้ย อันนั้น เอาไว้ก่อน

เอาแค่ว่าคำนวนกันจริงๆอย่างไร

ลองช่วยกันดูครับ

==================
เข้ามาEditได้รับคำตอบจากความเห็น4แล้ว

ลองคำนวนตามความเห็น5ได้ผลออกมาเหมือนกับการตัดฐานคะแนนของพรรคที่ได้สส.เขตเกินจำนวน ส.ส.พึงมี และ จำนวนสส.ของเค้าออกไปเหมือนกัน