Thon Thamrongnawasawat

ท้องฟ้าวันนี้หม่นหมอง เป็นวันหนึ่งก่อนถึงฤดูมรสุมในอันดามัน คลื่นใหญ่ถาโถมเข้าใส่หาดทรายแก้ว หาดยาวเหยียดหน้ารันเวย์สนามบินภูเก็ต
ผมมองฟ้าด้วยอารมณ์หดหู่ แม้เป็นคนชอบทะเลหน้าฝน แต่หมายถึงการชอบแบบนอนดูบนฝั่ง อย่างดีก็ลงไปสัมผัสคลื่นนิดหน่อย
ผมไม่ชอบเลยหากต้องลงไปลอยเรืออยู่ในทะเล
และยิ่งไม่ชอบหากต้องขึ้นไปอยู่บนฟ้า ท่ามกลางเม็ดฝนโปรยปราย

แต่...ทำไงได้เล่า ผมเดินทางมาภูเก็ตเพื่อภารกิจเดียว
ภารกิจการสำรวจอันดามันทางอากาศ เพื่อนำภาพถ่ายและเรื่องราวไปใช้ในโครงการต่าง ๆ รวมทั้งการบอกเล่าสถานการณ์หลังคลื่นสึนามิให้คุณทราบ
พาหนะของผมจอดรออยู่ เป็นเฮลิคอปเตอร์ขนาดเล็ก หากไม่นับนักบินและช่างเครื่องที่ต้องมีแน่ แมลงปอเหล็กตัวนี้บรรทุกผู้โดยสารได้เพียง 3 ที่นั่ง
หลังจากปีนป่ายขึ้นเครื่อง เช็คเข็มขัดว่ารัดแน่น ผมจัดแจงหยิบกล้องคู่มือมาตรวจสภาพ หยิบแผนที่ชายฝั่งมาไว้ข้างตัว

เสียงโรเตอร์ดังหวีดหวิว กระหึ่มก้องจนพูดกันแทบไม่รู้เรื่อง
ช่างเครื่องปีนป่ายเข้ามาพร้อมปิดประตู ก่อนชูนิ้วโป้ง ส่งสัญญาณโอเคให้คุณนักบิน
เพียงไม่ถึงนาที แมลงปอเหล็กยกลำตัวขึ้นจากพื้นอย่างเชื่องช้า ตั้งลำแล้วมุ่งหน้าเลาะริมฝั่งขึ้นเหนือ เป้าหมายคือเมืองระนอง
ผมเปิดหน้าต่างบานเล็กจิ๋ว มองลงไปเบื้องล่าง แลเห็นยอดต้นมะพร้าวอยู่เพียงไม่ไกล

การเดินทางวันนี้ใช้ความสูงระดับตึก 20-30 ชั้นตลอดเส้นทาง นอกจากเพื่อหลบเมฆฝนที่ลอยต่ำ เรายังมีโอกาสดูชายฝั่งได้ถ้วนถี่
นั่นไง...หาดไม้ขาว หาดสำคัญทางเหนือของเกาะภูเก็ต
ถนนโค้งเลียบชายฝั่งทะเล ป่าพรุและป่าชายเลนผืนใหญ่ผืนสุดท้ายของภูเก็ตโผล่ขึ้นมา
เพียงไม่นานผมมาถึงร่องน้ำสารสิน ทะเลที่กั้นขวางระหว่างชายฝั่งพังงากับเกาะภูเก็ต
สะพานสารสินทอดตระหง่านเหนือผิวน้ำสีน้ำเงินเข้ม
หาดทรายสีทองไล่ยาวเลียบฝั่งทั้งสองด้าน มองเห็นคลื่นใหญ่แตกฟองขาวอยู่ด้านนอกแถวปากร่อง
จากสารสินเลาะชายฝั่งขึ้นไปคืออำเภอโคกกลอย ชายฝั่งเป็นหาดทรายสีทองเปิดสู่ท้องทะเลกว้าง ยังไม่มีการพัฒนามากนัก
นานทีถึงมีถนนตัดตรงเข้ามาแล้วก็สิ้นสุด

ผมไม่เห็นโรงแรมขนาดใหญ่หรือชุมชนใด พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าชายหาดที่ยังคงเขียวขจี มีทรายขาวปะปนอยู่บ้าง ยังไม่เห็นผลจากคลื่นสึนามิชัดเจน
จนเมื่อเข้าสู่เขตอำเภอท้ายเหมือง ชุมชนเริ่มเพิ่มขึ้น ผมเห็นบางจุดกำลังก่อสร้าง มีโรงแรมสองสามแห่งริมฝั่งทะเล
จากสภาพพอบอกได้ แม้โดนคลื่นสึนามิ แต่ผลกระทบคงไม่มาก ปัจจุบันคงกำลังอยู่ระหว่างการปรับปรุงซ่อมแซม
เพียงไม่นานเราเข้าสู่เขตอุทยานแห่งชาติหาดท้ายเหมือง

ผมได้ข่าวว่าที่นี่เสียหายน้อยมาก เมื่อมองดูจากฟ้า จึงทราบว่าทำไม ?
เรากำลังพูดถึงผังเมืองใหม่ในบริเวณแหล่งท่องเที่ยวชายฝั่ง ผมคิดว่าหาดท้ายเหมืองนี่แหละ...ใช่เลย
ถนนถูกสร้างให้ห่างจากริมทะเลหลายสิบเมตร มีดงสนต้นไม้ใหญ่คั่นขวาง
ถัดจากถนนลึกเข้าไปในแผ่นดินร่วมร้อยเมตร คืออาคารที่มีหมู่ไม้ปกป้องรอบด้าน มองตรงไหนเห็นแต่สีเขียวเหมือนกำแพงกั้นคลื่น
สภาพเช่นนี้ผิดจากชายฝั่งอีกหลายแห่งที่โรงแรมสร้างติดทะเล ต้นไม้ถูกตัดโค่นเพื่อเปิดซีวิว สร้างสระน้ำโล่งโจ้งขึ้นมาแทน

ยามเมื่อคลื่นโหมกระหน่ำ ความเศร้าจึงเข้ามาเยือน
ในอนาคตหากมีการวางผังเมืองอย่างจริงจัง นี่แหละตัวอย่างชั้นยอด ไม่ต้องไปดูงานที่ไหนให้ไกล
เลยจากอุทยานฯ ขึ้นไปทางเหนือ ชายฝั่งเริ่มเปลี่ยนไป แม้ยังเป็นหาดทรายเลียบทะเล แต่ลักษณะชายฝั่งคงทำให้คลื่นโหมกระหน่ำรุนแรง
ผมมองเห็นป่าชายหาดผืนใหญ่ ปัจจุบันกำลังแปรสภาพเป็นป่าใกล้ตาย

ต้นไม้ล้วนทิ้งใบกลายเป็นสีน้ำตาล ไม่รู้กี่หมื่นกี่แสนต้น ยาวติดต่อกันหลายกิโลเมตร
ผู้เชี่ยวชาญด้านพืชคนหนึ่งบอกผมว่า ต้นไม้พวกหยีทะเลอาจรอดได้ เมื่อฝนกระหน่ำจากฟ้า ใบใหม่อาจผลิแตกออกมา
แต่ผมเชื่อว่าคงรอดไม่หมด และคงมีอีกหลายชนิดที่ไม่รอด
ป่าชายหาดคือทรัพยากรที่ทรงคุณค่า เราเหลืออยู่ไม่เท่าไหร่แล้ว กลับมาตกอยู่ในสภาพย่ำแย่
หากเราไม่คิดเข้าไปศึกษาให้ถ่องแท้ หาทางช่วยเหลืออย่างจริงจัง โอกาสที่ป่านั้นจะฟื้นตัวคงใช้เวลาเนิ่นนาน
ในความจริง...อาจกลายเป็นช่องทางทำให้เกิดการบุกรุก เปลี่ยนแปลงสภาพไปตลอดกาล
และนั่นจะเป็นสมบัติของชาติชิ้นสำคัญที่กำลังจะสูญหายไป

วันนี้เรายังช่วยได้...ช่วยเธอเถิดครับ เฮลิคอปเตอร์บินเข้าเขตป่าชายเลนผืนใหญ่
มองไปข้างหน้าผมเห็นท่าเรือที่คุ้นเคย ทราบทันทีว่าเรากำลังลอยอยู่เหนือท้องฟ้าทับละมุ ชุมชนชายฝั่งอันเป็นจุดเริ่มต้น
ของการเดินทางสู่หมู่เกาะสิมิลัน และเป็นที่ตั้งของฐานทัพเรือพังงา

ผมมีโอกาสเข้ามาสำรวจบริเวณนี้ตั้งแต่คลื่นเพิ่งผ่านไปได้ 2-3 วัน นับเป็นบริเวณที่ผลกระทบรุนแรงไม่น้อย
มองจากฟ้าเมื่อเวลาผ่านไปหกเดือน ผมพอเห็นร่องรอยความรุนแรงของคลื่น ป่าชายเลนส่วนหนึ่งแหลกยับ
เท่าที่ทราบข้อมูล คลื่นถล่มป่าเลนของเราไป 2,000 ไร่ เกือบทั้งหมดเป็นป่าเลนในจังหวัดพังงา หน่วยงานภาครัฐและเอกชนกำลังร่วมกันปลูกซ่อมแซม

เมื่อบินผ่านทับละมุ ผมเห็นเรือประมงจอดเรียงกันเพียบ สภาพบ้านเรือนได้รับการซ่อมแซมเกือบหมดแล้ว
จนเข้าสู่ฐานทัพเรือพังงา ยังมีร่องรอยความเสียหายและการปรับพื้นที่เพื่อซ่อมแซม
สภาพต้นไม้อยู่ในภาวะยืนตาย แต่ทหารเรือคงช่วยกันปลูกใหม่ให้กลับมาสดสวยในไม่ช้า
เลยจากทับละมุเพียงไม่ไกล เราผ่านอุทยานแห่งชาติเขาหลัก กัปตันดึงเครื่องขึ้นข้ามเหลี่ยมเขา
ฉับพลัน...ภาพเบื้องหน้าปรากฏ

ผมยกกล้องค้างไว้ ด้วยแทบไม่เชื่อสายตา สิ่งที่เห็นอยู่คือชายฝั่งที่ได้รับผลกระทบจากคลื่นรุนแรงที่สุด เป็นเขตจากเขาหลักถึงบ้านน้ำเค็ม
หาดที่เคยเต็มไปด้วยโรงแรมและรีสอร์ท ชุมชนและหมู่บ้าน บัดนี้กลายเป็นผืนดินสีน้ำตาลเลี่ยนโล่ง
มีเพียงบางโรงแรมที่สร้างอยู่บนเชิงเขารอดจากแรงคลื่น หรือบางตึกที่คงทนอยู่ได้
สภาพที่พักส่วนใหญ่เหลือเพียงสระว่ายน้ำกับต้นไม้หรอมแหรม มีร่องรอยของถนนเพียงเล็กน้อย พอบอกให้ทราบว่า
สมัยก่อนเคยเป็นทางลัดเลาะไปสู่ห้องสุดหรู บางอาคารได้รับการรื้อถอนแล้ว แต่หลายแห่งยังคงสภาพเสียหายยับเยิน

ยิ่งเฮลิคอปเตอร์บินผ่านไป ผมยิ่งเห็นสภาพแสนเศร้า
จะเป็นรีสอร์ทยักษ์ใหญ่หรือบังกาโลเล็กนิดเดียว ล้วนแต่ตกอยู่สภาพคล้ายกัน
บางแห่งเป็นซากอาคารที่เคยเป็นพูลวิลล่าคืนละหลายหมื่น มาบัดนี้ให้นอนฟรียังไม่มีคนมานอน

ในช่วงที่ผมลงพื้นที่ใหม่ ๆ เคยมานอนโรงแรมที่ยังพอคงสภาพอยู่ได้ จากนั้นผมก็ไม่คิดมานอนอีก
เพราะตกกลางคืน...ผมได้ยินเสียง...บางเสียง...หลายเสียง
มองไปข้างล่าง ถนนบางสายที่ได้รับการซ่อมแซม เห็นยางมะตอยเป็นสีดำใหม่เอี่ยม
แต่พื้นที่โดยรอบที่ถนนตัดผ่านไป คล้ายไร้ร่องรอยของผู้คน ยังมีอีกหลายถนนที่ทรายกลบทับจมหาย
ผมเห็นสภาพเช่นนี้ตลอด จากเขาหลักจนถึงแหลมปะการัง นับเป็นพื้นที่เสียหายยับเยิน
แม้บางโรงแรมพอรอดอยู่ได้ มองจากฟ้าแล้วอาคารยังอยู่ครบ
แต่สภาพของโรงแรมปิดให้บริการ สระน้ำเป็นสีขุ่น พูลบาร์หรือทางเดินทรุดโทรม